نکات مهم قبل از بارداری + هر آنچه که باید بدانید!

در این مقاله هر آنچه در خصوص بارداری باید بدانید با رجوع به منابع علمی به‌طور مختصر و مفید بیان شده است. فراموش نکنید زنانی که موفق به تشخیص زودهنگام بارداری و دریافت مراقبت‌های دوران حاملگی می‌شوند به‌احتمال قوی بارداری سالم‌تری را تجربه کرده و نوزاد سالم‌تری هم به دنیا می‌آورند.

نکات مهم بارداری

به عملِ بارور کردن تخمک آزاد شده از تخمدان توسط اسپرم، بارداری گفته می‌شود. چنین تخمکی در داخل رحم پس از لانه گزینیِ موفق بارداری را پدید می‌آورد.

به شما پیشنهاد میکنیم از محصولات قرص مکمل قبل از بارداری مجموعه روشا دیدن نمایید.

به‌طور متوسط، یک بارداری کامل 40 هفته طول می‌کشد. عوامل زیادی بر بارداری تأثیر می‌گذارد و اطلاع از این که در دوران بارداری چه انتظاراتی باید داشت برای تأمین سلامت مادر و جنین مهم است.

علائم بارداری

امکان دارد حتی قبل از انجام تست بارداری بعضی نشانه‌های بارداری قابل مشاهده باشد.با تغییر سطوح هورمون مادر، نشانه‌های متعدد دیگر در هفته‌های بعد آشکار می‌شود.

برخی از علامت‌های مهم بارداری به شرح زیر است:

• عقب افتادن قاعدگی

یکی از نخستین نشانه‌های بارداری، عقب افتادن زمان قاعدگی است؛ اما گاهی به‌خصوص در خانم‌هایی که سیکل قاعدگی نامنظمی دارند عقب افتادن عادت ماهیانه الزاماً نمی‌تواند نشانه‌ی حامله بودن باشد.

• سردرد

تغییر سطح هورمون‌ها و افزایش حجم خون مادر در زمان بارداری باعث ایجاد سردردهایی می‌شود که در ایام حاملگی شایع است.

در صورت شدید بودن یا تداوم سردردها موضوع با پزشک مطرح شود.

• لکه‌ی کوچک خون

یک تا دو هفته بعد از لقاح، تخمکِ بارور شده اقدام به لانه گزینی در رحم می‌کند و این امر در برخی خانم‌ها منجر به مشاهده شدن لکه‌ی کوچک خون می‌شود. در برخی موارد این نوع خونریزی می‌تواند ناشی از تحریک یا عفونت باشد که این نوع عفونت، اغلب در سطح دهانه‌ی رحم که در ایام حاملگی بسیار حساس می‌شود روی می‌دهد. مورد سوم از علل خونریزی می‌تواند مربوط به عوارض جدی مثل سقط جنین یا حاملگی خارج از رحم و یا «جفت سر راهی» (نوعی مشکل زایمان) باشد.

در تمامی این موارد، مشورت با پزشک توصیه شده است.

• چاقی

افزایش وزن زنان باردار به‌خصوص در ماه ششم بارداری بین نیم کیلو تا دو کیلو شایع است.

• فشار خون زیاد

بالا رفتن فشار خون زنان باردار موردی است که زیاد دیده می‌شود.

عوامل زیر می‌تواند این موضوع را تشدید کند:

• چاقی 
• استعمال دخانیات
• داشتن سابقه‌ی فردی یا خانوادگی فشار خون بالا ناشی از بارداری
• سوزش سر معده (گاهی هورمون‌های ترشح شده در دوران بارداری دریچه‌ی بین معده و مری را سست می‌کند؛ در نتیجه اسید معده نشت کرده و منجر به سوزش معده می‌شود.)
• یبوست

تغییرات هورمونی، به‌خصوص در اوایل بارداری می‌تواند سیستم گوارش زن باردار را کند کرده و منجر به یبوست شود.

• گرفتگی عضلات

در جریان بارداری امکان دارد خانم‌های باردار دردی شبیه به درد قاعدگی که ناشی از کشش عضلات رحم است حس کنند.

• کمر درد

تقریباً نیمی از زنان باردار کمر درد را در دوران حاملگی تجربه می‌کنند.

سه عامل می‌تواند باعث کمر درد در زنان باردار شود:

• تغییرات هورمونی 
• افزایش وزن 
• تغییر نقطه‌ی ثقل بدن در ایام بارداری 
• کم خونی

یکی از مراقبت‌های ویژه‌ی دوران بارداری آزمایش کم خونی فقر آهن  است که علائمی مانند سرگیجه دارد. کم‌خونی مادر می‌تواند باعث وزن کم نوزاد و حتی تولد زودرس نوزاد شود. زنان باردار با افزایش خطر کم خونی مواجه هستند که علائمی مانند سبکی سر و سرگیجه ایجاد می‌کند.

• افسردگی

تغییرات بیولوژیکی و عاطفی در 14 الی 23 درصد از خانم‌های باردار منجر به افسردگی می‌شود. چنین خانم‌های بارداری که حس می‌کنند خلق و خوی همیشگی خود را ندارند باید با پزشک مشورت کنند.

• بی‌ خوابی

برای درمان بی‌خوابی ناشی از بارداری که می‌تواند نتیجه‌ی تغییرات هورمونی و استرس باشد بهتر است از یک رژیم غذایی متعادل، عادات خواب خوب و حرکات کششی یوگا استفاده شود.

• دگرگونی‌ های سینه

احساس سنگینی، پر، متورم و حساس بودن سینه از دیگر علائم بارداری است. بزرگ‌تر شدن نوک و تیره شدن هاله‌ی پستان (آرئول) نیز از دیگر علامت‌های بارداری است.

• آکنه

افزایش هورمون‌های «آندروژن»، پوست را چرب‌تر و منافذ پوست را مسدود می‌کند و باعث می‌شود در اوایل بارداری خیلی از زنان دچار آکنه شوند. چنین آکنه‌هایی بعد از زایمان از بین می‌رود.

• تهوع

استفراغ صبحگاهی یک علامت رایجِ چهار ماه اولِ حاملگی است. تهوعِ صبحگاهی اغلب اولین علامت بارداری است و به علت افزایش برخی هورمون‌ها در اوایل بارداری رخ می‌دهد.

• درد لگن

 درد لگن در اواخر دوران بارداری شایع است و می‌تواند به دلایل زیر رخ دهد:

• فشار روی رباط‌های پا
• سیاتیک
• تغییرات فیزیکی دوران بارداری
• سنگینی رحم
• مشکلات گوارشی

اسهال و سایر مشکلات گوارشی اغلب ناشی از تغییرات هورمونی، رژیم غذایی متفاوت و افزایش استرس است.

 اگر اسهال زن باردار بیش از دو روز طول بکشد باید با پزشک مطرح شود.

• استرس و بارداری

در حالی که بارداری معمولاً ایام خوشحال کننده‌ای است، اما می‌تواند منبع استرس نیز باشد.

تولد نوزاد به معنای تغییرات بزرگی در بدن، روابط شخصی و حتی امور مالی زنان و خانواده‌ی آن‌ها است. استفاده از مشاوره‌های پزشکی و روانشناسی و اجتماعی در صورت نیاز خوب است.

مراحل رشد جنین در زمان بارداری

دوران بارداری به سه دوره‌ ی سه ماهه تقسیم می‌شود که هر کدام علائم و شرایط خاص خود را دارد:

• سه ماهه‌ی اول بارداری

در سه ماهه‌ی اول بارداری احتمال سقط جنین زیاد است و طبق برآورد «کالج آمریکایی متخصصان زنان و زایمان» از هر 10 مورد بارداری یک مورد منجر به سقط جنین می‌شود که 85 درصد از خودِ این سقط جنین‌ها بر اثر عوارضی که منجر به سقط جنین می‌شود به وجود می‌آید.

• سه ماهه‌ی دوم بارداری

در طول سه ماهه‌ی دوم بارداری (بین هفته‌های 13 تا)27 احتمالاً «سونوگرافی» برای زن باردار تجویز خواهد شد.

 اسکن آناتومی، بدنِ جنین را برای کشف هر گونه ناهنجاری در رشد و جنسیت کودک بررسی می‌کند.

بیشتر زنان باردار در سه ماهه‌ی دوم بارداری، حرکت، لگد و مشت زدن جنین را در داخل شکم خود تجربه می‌کنند.

یک جنین پس از 23 هفته قابلیت زندگی کردن خواهد داشت ولی هر چقدر بیشتر از این مدت در رحم بماند سالم‌تر می‌تواند متولد شود.

• سه ماهه‌ی سوم بارداری

در طول سه ماهه‌ی سوم از هفته‌ی 28 الی 40 بارداری، وزن زن باردار با سرعت بیشتری اضافه می‌شود که توأم با احساس خستگی بیشتر نیز هست.

تورم پاها و درد در ناحیه‌ی لگن جزو عوارض شایعِ این بازه‌ی زمانی از بارداری است. هم‌چنین انقباض‌هایی که «براکستون هیکس» خوانده می‌شود و نوعی انقباض‌های غیر اصلی است شروع می‌شود؛ این انقباض‌ها البته منجر به زایمان نمی‌شود.

انواع تست بارداری

تست خانگی بارداری: امکان دارد تا زمان از دست دادن یک نوبت پریود، بارداری مشخص نشود. تست خانگی بارداری در ایام مرتبط با عادت ماهانه قابل اعتماد است و در صورت مثبت بودن باید برای تأیید نهایی بارداری به پزشک مراجعه شود. بهتون پیشنهاد میکنیم مقاله روش تشخیص بارداری را مطالعه کنید.

بعد از اینکه زن باردار، قاعدگی را از دست دادد، مقدار hCG در بدن او سریعاً افزایش می‌یابد که از طریق آزمایش ادرار یا خون تشخیص داده می‌شود.

هر چه زودتر بارداری، تأیید شود، بهتر است. تشخیص زودهنگام به زنان باردار این امکان را می‌دهد که بهتر از سلامت خود و جنین مراقبت کنند و نکاتی برای جلوگیری از نتیجه‌ی «منفی کاذب» را یاد بگیرند.

• ترشحات واژن در ایام بارداری

یکی دیگر از نخستین علائم بارداری عبارت است از افزایش ترشحات واژن و تغییرات مخاط دهانۀ رحم.

این ترشحات امکان دارد یک الی دو هفته بعد از لقاح و پیش از متوقف شدن قاعدگی بیشتر بشود. با سپری شدن زمان بارداری ترشحات هم بیشتر و هم غلیظ‌تر می‌شود؛ طوری که در هفته‌های آخر بارداری تبدیل به مخاط غلیظ و خون می‌شود که می‌تواند نخستین علامت زایمان باشد و باید حتماً به پزشک اطلاع داده شود.

از انواع دیگر ترشحات واژن در ایام بارداری باید به ترشحاتِ (لکوره‌یِ) رقیق، شفاف یا سفید رنگ واژن اشاره کرد که بوی کمی دارد.

چنانچه زن باردار، ترشحات زرد، سبز یا خاکستری همراه با بوی تند و نامطبوع داشته باشد؛ ترشح غیرطبیعی بوده و امکان دارد علامت عفونت یا مشکلی در بارداری باشد، به‌خصوص اگر که با سرخی، خارش یا تورم رحم توأم باشد. در چنین شرایطی فرد باید فوراً به پزشک مراجعه کند.

برای اطلاعات بیشتر مقاله ترشح سفید نشانه بارداری است را مطالعه کنید.

• عفونت‌های مجاری ادراری (UTI) در ایام بارداری

عفونت‌های دستگاه ادراری (UTI) یکی از شایع‌ترین عوارضی است که زنان در دوران بارداری تجربه می‌کنند. نفوذ باکتری‌ها به داخل مجاری ادراری زن باردار و حرکت آن به سمت مثانه می‌تواند سبب عفونت شود.

علائم این نوع عفونت می‌تواند موارد زیر باشد:

• ادرار کدر یا خونی 
• درد لگن 
• درد پایین کمر
• تب
• استفراغ

تقریباً 18 درصد از زنان باردار به عفونت ادراری مبتلا می‌شوند.

تخلیه‌ی مکرر مثانه قبل و بعد از رابطه‌ی جنسی، استفاده نکردن از صابون‌ها و مواد شوینده‌ی قوی در ناحیه‌ی تناسلی و نوشیدن آب زیاد ازجمله راه‌های دور ماندن از این نوع عفونت است.

در صورت مشاهده‌ی علائم این عفونت فرد باید فوراً به پزشک مراجعه کند چون چنین عفونت‌هایی گاه می‌‌تواند منجر به زایمان زودرس شود.

برنامه غذایی در دوران بارداری

زنان باردار، یک برنامه‌ی غذایی عادی را باید تعقیب کنند ولی میزان کالری آن باید حدود 340 الی 450 کالری بیشتر از ایام غیر بارداری باشد.

نمونه‌ ای از ترکیبات غذایی لازم برای زن باردار به قرار زیر است:

• کربوهیدرات‌ها
• پروتئین 
• سبزی و میوه‌ها
• غلات و حبوبات
• چربی‌های سالم

هم‌چنین مصرف مایعات، فیبر غذایی و غذاهای غنی از آهن در دوران بارداری اهمیت خاصی دارد. زنان باردار به مقادیر بیشتری از برخی ویتامین‌ها و مواد معدنی نسبت به زنانی که باردار نیستند نیاز دارند. اسید فولیک و روی دو نمونه از ترکیباتی است که زنان باردار به آن‌ها بیشتر نیازمندند.

هم‌چنین زنان باردار پیش از مصرف هر نوع مکمل غذایی باید ضمن بررسی برچسب توضیحات و مجوزهای آن مکمل، از پزشک نظرخواهی کنند؛ زیرا بانوان بارداری باید خرید مکمل های بارداری و شیردهی را انجام دهند.

ورزش در ایام بارداری

حرکات کششی یوگا به‌طور خاص به زنان باردار کمک می‌کند لاغر بمانند؛ اما زیاده‌روی در حرکات کششی می‌تواند باعث آسیب به زن باردار شود.

«پیلاتس» ملایم (نوعی ورزش)، پیاده روی و شنا از دیگر ورزش‌های مناسب برای خانم‌های باردار است.

در صورت امکان بهتر است زن باردار از یک متخصص ورزش، مشاوره بگیرد که مطمئن شود بیش از حد به خودش فشار وارد نمی‌کند و برنامه‌هایی برای ورزش کردن در سه ماه اول بارداری دریافت کند. ماساژ دوران بارداری و «اروماتراپی» (درمان با روغن‌های معطر) با مجوز پزشک نیز جزو موارد پیشنهاد شده است.

چه عواملی ریسک بارداری را بالا می‌برد؟

بهترین زمان بارداری بین 20 الی 30 سالگی است و از 35 سال به بالا عوارض احتمالی بارداری امکان وقوع بیشتری پیدا می‌کند.

برخی عوامل دیگر که ریسک بارداری را احیاناً می‌تواند بالا ببرد عبارت است از:

• فشار خون بالا
• بیماری‌های قلبی و عروقی 
• سرطان 
• بیماری کلیوی 
• صرع
• شرایط زمینه‌ ای و بارداری

بیماری‌های زمینه‌ای مانند فشار خون بالا، دیابت یا بیماری‌ های قلبی عروقی، خطر ابتلا به عوارض بارداری را افزایش می‌دهد. نمونه‌هایی نظیر:

• سرطان 
• بیماری کلیوی 
• صرع 
• حاملگی‌های چند قلو، مانند دوقلو یا سه‌قلو
• عفونت‌ها، مثل بیماری‌های مقاربتی 
• اضافه وزن 
• کم خونی 
• دیابت بارداری
• پره اکلامپسی
• زایمان زودرس 
• سقط جنین

رسیدگی به‌موقع به هر یک از موارد بالا می‌تواند آسیب‌های وارده به مادر یا نوزاد را به حداقل برساند.

زایمان در دوران بارداری

از ماه چهارم به بعدِ بارداری، ممکن است فرد، حالتی به اسم «انقباضات براکستون هیکس» یا زایمان کاذب را تجربه کند. این رویدادی طبیعی است که رحم را برای زایمان واقعی آماده می‌کند.

تجربه کردن انقباضات براکستون هیکس قبل از هفته‌ی 37 به‌طور منظم ممکن است علامت زایمان زودرس باشد که باید در این مورد به پزشک مراجعه کرد.

انقباضات زایمان به‌طور کلی دو نوع است:

• انقباضات اولیه زایمان 
• انقباضات فعال زایمان

انقباضات آغازین زایمان بین 30 الی 45 ثانیه است که امکان دارد در آغاز از هم فاصله‌ی زیادی داشته باشند، اما در پایان، حدوداً پنج دقیقه از هم فاصله دارند.

در حالت زایمان فعال، دهانه‌ی رحم گشاد شده و انقباضات پشت سرهم‌تر و شدیدتر می‌شود.

• درد زایمان

شدیدترین درد در زمان زایمان خواهد بود. در مورد مقابله با درد با پزشک صحبت کرده و روش ترجیحی خود را انتخاب کنید. استفاده از دارو برای تحمل درد یا استفاده از هر روش دیگر باید با نظارت پزشک باشد.

مسکنِ «مپریدین» (Demerol)، درد را کاهش می‌دهد؛ اما فرد را به‌طور کامل بی‌حس نمی‌کند. داروی بیهوشیِ «اپیدورال»، جلوی حرکات خاص ماهیچه‌ها را گرفته و کاملاً جلوی درد را می‌گیرد.

زنان باردار چه برای زایمان طبیعی چه برای سزارین باید برنامه‌ریزی کنند و لازم است برای کاهش استرس بدانند که برای زایمان، چه مراحلی پیش روی آن‌ها خواهد بود.

سبک زندگی مناسب برای زنان باردار

رعایت موارد زیر می‌تواند سلامتی زنان باردار و جنین را بیشتر حفظ کند:

• مصرف مولتی‌ویتامین
• خواب کافی
• رابطه‌ی جنسی ایمن
• دریافت واکسن آنفولانزا
• بررسی دندانپزشکی

هم‌چنین بهتر است زن باردار از موارد زیر دوری کند:

• دخانیات 
• الکل 
• خوردن گوشت خام 
• گوشت‌های اغذیه فروشی‌ها
• محصولات لبنی پاستوریزه نشده
• نشستن در جکوزی یا سونا
• افزایش وزن 
• مصرف سرخوِد داروها. (در مرود مصرف هر دارویی باید با پزشک مشورت کرد حتی داروهای سر درد.)

 آمادگی ذهنی و فیزیکی در دوران بارداری

همان‌طور که گفته شد، زنان در قدم اول باید علائم و مراحل زایمان را از طریق کسب اطلاع از منابع و متخصصان امر درک کنند. شاید بهتر باشد بعد از ماه سوم بارداری یک پکیج بیمارستانی شامل لوازم بهداشتی، لباس خواب و سایر لوازم ضروری روزانه تهیه و در دسترس باشد.

یک خانم باردار بعد از ماه سوم بارداری باید در مورد تمامی جزئیات زایمان با پزشک صحبت کرده و برای آن برنامه‌ ریزی کند. اطلاع از هر آنچه در خصوص بارداری باید دانست ازجمله زمان مراجعه برای زایمان، محل زایمان، اشخاصی که در زمان زایمان کمک خواهند کرد و نقش پزشک مربوطه می‌تواند باعث آرامش خاطر در هفته‌های پایانی بارداری شود.