دیابت چیست؟ درمان دیابت رویایی دور از دسترس یا ...

بیماری دیابت دارای ۳ نوع اصلی است که آن‌ها را به نام‌های زیر می‌شناسیم:

• • دیابت نوع 1؛ دیابت نوجوانان - دیابت وابسته به انسولین؛
  • دیابت نوع ۲؛ دیابت شیرین - دیابت غیروابسته به انسولین؛
  • دیابت بارداری.

علائم و علل بروز هریک از این بیماری‌ها با یکدیگر متفاوت هستند که در ادامه به توضیح هر کدام می‌پردازیم:

دیابت نوع ۱

دیابت نوع ۱ به عنوان یک بیماری خودایمنی (Autoimmune) شناخته می‌شود؛ پس پیش از هرچیز باید مفهوم این عارضه را بدانیم:

در دیابت نوع ۱ سیستم ایمنی بدن با حمله به سلول‌های بافت پانکراس، مانع از ترشح انسولین می‌شوند و در نبود انسولین، قند خون به شکل کنترل‌نشده‌ای افزایش پیدا می‌کند.

در نتیجۀ این حمله به دلیل تغییرات سریع سطح گلوکز خون، باید به صورت مرتب میزان قند خون فرد مبتلا اندازه‌گیری شود. حدود ۵ تا ۱۰ درصد از کل مبتلایان به دیابت، با نوع 1 آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند.

دیابت نوع ۲

در دیابت نوع ۲ انسولین در پانکراس ساخته می‌شود؛ اما بدن قادر به استفادۀ درست از آن نیست و در نتیجه، سطح گلوکز خون بالا می‌رود؛ البته در برخی از مواقع نیز بدن قادر به استفادۀ درست از انسولین ساخته شده است اما به میزان کافی برای کنترل قند خون ترشح نمی‌شود.

دیابت نوع ۲ اغلب پس از سن ۴۵ سالگی و به دنبال اضافه وزن، نداشتن رژیم غذایی سالم و زمینۀ ژنتیکی ایجاد می‌شود. تشخیص این بیماری در مراحل اولیه توسط خود بیمار نمی‌تواند به راحتی صورت بگیرد؛ بنابراین مهم است که افراد مستعد، پس از سن ۴۵ سالگی به صورت مرتب آزمایش‌های قند خون را انجام دهند. ۹۰ تا ۹۵ درصد از کل مبتلایان به دیابت، به این نوع از بیماری مبتلا می‌شوند.

دیابت بارداری

دیابت بارداری (Gestational Diabetes) معمولا در زنان بارداری ایجاد می‌شود که تا پیش از حاملگی، هیچ‌گاه به این بیماری مبتلا نشده‌ بودند. زنانی که در طول دوران بارداری خود به دیابت مبتلا می‌شوند، بیشتر از سایرین در معرض مشکلات ناشی از حاملگی هستند.

این نوع دیابت به طور معمول پس از زایمان برطرف می‌شود اما ریسک ابتلا به دیابت نوع ۲ در سنین بالاتر در این زنان بیشتر خواهد بود.

علائم دیابت

تشخیص بیماری دیابت با بررسی تغییرات در مکانسیم‌های طبیعی بدن می‌تواند صورت بگیرد. افراد در صورت ابتلا به این بیماری ممکن است یک یا چندین مورد از علائم زیر را در خود تجربه کنند:

• • تکرر ادرار؛ بخصوص در طول شب؛
  • تشنگی زیاد؛
  • کاهش وزن؛
  • تاری دید؛
  • احساس گرسنگی مداوم؛
  • بی‌حسی یا گزگز دستان و پاها؛
  • احساس خستگی مداوم؛
  • خشکی پوست؛
  • طولانی شدن زمان التیام زخم‌ها؛
  • ابتلا به بیماری‌های عفونی بیش از حد نرمال.

موارد گفته شده در بالا، علائم کلی بیماری دیابت هستند اما در هریک از انواع آن، علائم اختصاصی‌تری نیز وجود دارند که به تشخیص سریع‌تر نوع بیماری کمک می‌کنند؛ در ادامۀ این بخش علائم هرکدام را به صورت تفکیک شده مورد بررسی قرار می‌دهیم:

• افراد مبتلا به دیابت نوع ۱، علاوه‌بر علائم بالا، ممکن است حالت تهوع، استفراغ و دردهای شکمی را نیز تجربه کنند. نشانه‌های این بیماری طی چند هفته تا چند ماه ایجاد شده و می‌تواند در مدت کوتاهی شدیدتر شوند. به صورت معمول این نوع دیابت در سنین کودکی، نوجوانی یا اوایل جوانی ایجاد می‌شوند اما احتمال بروز آن‌ها در سایر سنین نیز وجود دارد.

• علائم بیماری دیابت نوع ۲ ممکن است سال‌ها طول بکشد تا خود را نشان دهند. در برخی افراد حتی هیچ علائمی دیده نمی‌شود و فرد پس از انجام آزمایش متوجه بیماری خود می‌شود. بنابراین بسیار مهم است که افراد پس از سن ۴۵ سالگی، بخصوص پس از دیدن علائم گفته شده، به صورت مرتب آزمایش‌های لازم را انجام دهند تا در صورت ابتلا به این بیماری بتوانند سریعا روند درمان و کنترل آن را را آغاز کنند. دیابت نوع ۲ بیشتر در افراد بالغ دیده می‌شود اما به دلیل کم‌تحرکی و افزایش مصرف غذاهای ناسالم، به سرعت در بین کودکان و نوجوانان نیز در حال گسترش است.
• دیابت بارداری علائم خاصی ندارد که براساس آن‌ها فرد بتواند این بیماری را تشخیص دهد. بنابراین در طول دوران بارداری، بخصوص بین هفته‌های ۲۴ تا ۲۸، پزشک باید به صورت مرتب از فرد تست قند خون بگیرد. در صورت ابتلا به دیابت بارداری، شخص می‌تواند با استفاده از توصیه‌های پزشک، بیماری خود را کنترل کند.

مهم ترین عامل دیابت چیست؟

در هریک از انواع Diabet، فاکتورهای خاصی باعث ایجاد بیماری می‌شوند. در دیابت نوع ۱، اختلال در سیستم ایمنی بدن، عامل ایجاد بیماری است؛ به عبارتی بهتر سیستم ایمنی، به دلایلی که هنوز برای محققان مشخص نیست، سلول‌های بتای بافت پانکراس را به عنوان مهاجم تلقی کرده و به آن‌ها حمله می‌کنند.

این اتفاق باعث می‌شود هورمون انسولین در بدن تولید نشود و در نتیجه، دیابت نوع ۱ ایجاد شود. گرچه هنوز علت اصلی ایجاد این بیماری مشخص نیست اما احتمال می‌رود عواملی مثل برخی عفونت‌های باکتریایی و ویروسی، توکسین (سَم) موجود در مواد غذایی آلوده و همچنین برخی عوامل ژنتیکی در ایجاد این عارضه نقش داشته باشند.

دیابت نوع ۲ ممکن است تحت تاثیر فاکتورهای مختلفی صورت بگیرد اما مهم‌ترین عامل ایجاد آن، زمینۀ ژنتیکی است. علاوه بر آن عواملی نیز وجود دارند که احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهند؛ از جملۀ این عوامل می‌توان به چاقی، کم‌تحرکی، بالا رفتن سن و رژیم غذایی ناسالم اشاره کرد. علاوه‌بر این موارد، ابتلا به دیابت بارداری نیز می‌تواند زنان را در معرض ابتلا به دیابت نوع ۲ قرار دهد.

علت دقیق بروز دیابت در دوران بارداری هنوز مشخص نشده است اما فاکتورهایی معرفی شده‌اند که احتمالا در ایجاد این نوع دیابت نقش دارند. برخی از این فاکتورها عبارتند از:

• • سابقۀ خانوادگی در ابتلا به دیابت بارداری؛
  • اضافه وزن؛
  • داشتن سندروم پلی‌کیستیک تخمدان؛
  • رسیدن وزن جنین به بیش از ۴ کیلوگرم.
  • البته باید در نظر داشت که دیابت بارداری به طور معمول در برخی نژادها بیشتر رخ می‌دهد.

راه های درمان دیابت

درمان دیابت باید پس از تایید بیماری توسط پزشک و زیر نظر خود او انجام شود؛ زیرا روش‌های درمان برای هر نوع این عارضه با نوع دیگر آن متفاوت است. در ادامه راه‌های درمان بیماری دیابت را بررسی خواهیم کرد:

راه های درمان دیابت نوع 1

درمان دیابت نوع ۱ براساس تشخیص و صلاح‌دید پزشک می‌تواند از چند طریق ممکن صورت بگیرد؛ برخی از این روش‌ها عبارتند از:

• • دریافت انسولین؛
  • قرار دادن پانکراس مصنوعی در بدن؛
  • استفاده از دارو؛
  • کنترل مصرف کربوهیدرات چربی و پروتئین؛
  • بررسی میزان قند خون به صورت مرتب؛
  • مصرف مواد غذایی سالم؛
  • ورزش کردن و داشتن تحرک کافی در شبانه‌روز؛
  • رسیدن به وزن ایده‌آل یا به اصطلاح «وزن سلامتی».

افرادی که به دیابت نوع ۱ مبتلا می‌شوند ممکن است نیاز داشته باشند تا مدت‌ها انسولین دریافت کنند. دریافت انسولین به روش‌های مختلفی صورت می‌گیردکه رایج‌ترین آن‌ها عبارتند از:

دریافت انسولین به صورت تزریقی

رایج‌ترین راه دریافت این هورمون، به صورت تزریقی است؛ در این روش با استفاده از یک سوزن بسیار نازک و یک سرنگ یا قلم مخصوص انسولین، به صورت زیرجلدی مقادیر مورد نیاز از آن به فرد تزریق می‌شود.

براساس میزان قند خون بیمار، تزریق انسولین می‌تواند یک یا چند مرتبه در طول روز، با تعداد واحد تعیین‌شده از سوی پزشک صورت بگیرد. «داروهای ضد دیابت» عنوان مقاله‌ای است که در آن به تفصیل داروهای مربوط به کنترل و درمان دیابت در آن معرفی شده است.

دریافت به وسیلۀ پمپ انسولین

در روش دوم، دریافت این هورمون با استفاده از پمپ انسولین انجام می‌شود. پمپ انسولین دستگاهی کوچک و تقریبا به اندازۀ یک تلفن همراه است که دارای یک مخزن مخصوص انسولین و یک سوند بوده و در زیر پوست شکم قرار می‌گیرد. این دستگاه به شکلی طراحی شده که می‌توان آن را در جیب یا بر روی کمربند فرد دیابتی قرار داد.

درمان دیابت نوع 1 با استفاده از پانکراس مصنوعی

یکی دیگر از راه‌های درمان دیابت نوع ۱ قرار دادن پانکراس مصنوعی در بدن است. در این روش که نخستین بار در سال ۲۰۱۶ مورد استفاده قرار گرفت، دستگاهی در بدن بیمار قرار می‌گیرد که شامل یک گلوکومتر (دستگاه سنجش گلوکز خون) و یک مخزن انسولین است. دستگاه هر ۵ دقیقه یک بار میزان قند خون را اندازگیری می‌کند و در صورت نیاز، بخشی از انسولین داخل مخزن را به جریان خون وارد می‌کند.

دارو درمانی

مصرف دارو یکی دیگر از روش‌های کنترل دیابت نوع ۱ است که معمولا به صورت ترکیبی با داروهای کاهندۀ فشار خون، کاهندۀ کلسترول و تقویت قلب مصرف می‌شوند؛ چرا که دیابت نوع ۱ معمولا با بروز عارضه‌های دیگر مثل افزایش کلسترول، افزایش فشار خون و همچنین افزایش ریسک حملۀ قلبی همراه است.

تحرک و اصلاح تغذیه

ورزش کردن و استفاده از مواد غذایی سالم در کنار کاهش مصرف چربی‌ها، کربوهیدرات و متعادل کردن مصرف پروتئین از دیگر راه‌های درمان دیابت نوع ۱ است که بهتر است زیر نظر پزشک و با کنترل او صورت بگیرند.

کنترل منظم میزان قند خون

در نهایت یکی از مهم‌ترین کارهایی که برای کنترل بیماری دیابت نوع ۱ باید انجام شود بررسی منظم سطح قند خون است. افراد مبتلا به دیابت بهتر است که برای خود دستگاه گلوکومتر تهیه کنند و آن را همیشه با خود به همراه داشته باشند.

انجمن دیابت آمریکا به افراد مبتلا به این بیماری توصیه می‌کند پیش از خوردن غذا، خواب، ورزش کردن و رانندگی سطح قند خون خود را اندازه‌گیری کنند تا مانع از بروز خطر شوند.

راه های درمان دیابت نوع 2

کنترل دیابت نوع ۲ کار چندان سختی نیست و با ایجاد یک سری تغییرات در سبک زندگی، می‌توان زندگی عادی و بدون مشکلی داشت. درمان این بیماری با استفاده از روش‌های مختلفی انجام می‌شود که از جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• • مصرف مواد غذایی حاوی فیبر و کربوهیدرات؛
  • خوردن غذا به صورت منظم و پرهیز از گرسنگی‌های طولانی‌مدت؛
  • خودداری از پرخوری‌های بیش از حد؛
  • کنترل وزن؛
  • ورزش کردن؛
  • مصرف دارو و در پاره‌ای از موارد تزریق انسولین.

دارو درمانی؛ موثرترین راه

موثرترین داروهایی که جهت کنترل دیابت نوع ۲ مصرف می‌شوند شامل متفورمین، سولفونیل اوره، سدیم گلوکز و مگلیتینیدها است. همچنین پزشک می‌تواند جهت کنترل بهتر بیماری، از ترکیب انسولین و دارو برای بیمار استفاده کند.

رعایت رژیم غذایی استاندارد

استفاده از رژیم غذایی مناسب برای بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ باید زیر نظر پزشک صورت بگیرد؛ زیرا تنها با خوردن غذاهای سالم نمی‌توان این بیماری را کنترل کرد.

بیماران مبتلا به این عارضه، علاوه بر پرهیز از خوردن غذاهای ناسالم، باید تا حد ممکن از مصرف گوشت گوساله، صدف‌ها، آرد سفید، برنج سفید و پاستا نیز اجتناب کنند.

ورزش‌های هوازی

انجام ورزش‌های هوازی مانند ایروبیک و پیاده‌روی، در کنار رعایت رژیم غذایی، نقش موثری در کنترل دیابت نوع ۲ دارد.

کنترل منظم میزان قند خون

بررسی منظم قند خون نیز یکی دیگر از کارهای ضروری است که توسط بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ باید انجام شود. برای بیشتر مبتلایان به این بیماری، روزانه یک‌بار اندازه‌گیری قند خون کفایت می‌کند اما برای بیمارانی که انسولین دریافت می‌کنند، بهتر است این بررسی چند نوبت در طول روز انجام شود تا در صورت افت قند خون، سریعا اقدامات لازم انجام شود.

درمان خانگی دیابت

دیابت می‌تواند با استفاده از روش‌های درمان خانگی نیز تا حدودی کنترل شود. برای این کار از مواد غذایی مختلفی می‌توان استفاده کرد که در ادامه به آن‌ها اشاره خواهیم کرد.

• • دارچین: دارچین با تحریک سلول‌های پانکراس به ترشح انسولین، می‌تواند در کنترل این بیماری نقش داشته باشد. مبتلایان به دیابت می‌توانند روزانه یک بار نصف قاشق چای‌خوری پودر دارچین را در آب گرم بریزند و میل کنند.
  • ویتامین C: افراد مبتلا به دیابت با مصرف روزانۀ حداقل ۶۰۰ میلی‌گرم ویتامین C می‌توانند بیماری خود را کنترل کنند. پرتقال، لیمو، گریپ‌فروت، گوجه‌فرنگی و کیوی سرشار از ویتامین C هستند.
  • آلوئه‌ورا: با وجود مزه تلخی که این گیاه دارد، مصرف آن می‌تواند در کنترل قند خون بسیار موثر باشد. بیماران می‌توانند آلوئه‌ورا را همراه با شیر مصرف کنند.
  • خیار چنبر تلخ: این گیاه با داشتن ترکیبات انسولین-پلی‌پپتید می‌تواند نقش موثری در کنترل قند خون داشته باشد. خیار چنبر می‌تواند به عنوان میوه یا سبزی یا به صورت اسموتی مصرف شود.

سخن پایانی

بیماری دیابت یکی از بیماری‌های جدی و شایع در سراسر جهان است که علی‌رغم مطالعات بسیاری که روی آن صورت گرفته، تاکنون دلیل مشخصی برای بروز آن و همچنین روش درمان قطعی برایش پیدا نشده است.

تاکنون ۳ نوع دیابت به نام‌های «دیابت نوع ۱»، «دیابت نوع ۲» و «دیابت بارداری» شناخته شده است که هریک روش‌های درمانی خاص خود را دارند. راه درمان یا کنترل دیابت، تنها پس از تشخیص و تایید بیماری توسط پزشک، باید از طرف خود او برای بیمار مشخص شوند.

روش‌های زیادی به عنوان راه‌های درمان دیابت معرفی شده‌اند که بیماران با استفاده از آن‌ها می‌توانند دست‌کم، بیماری خود را کنترل کنند و به زندگی عادی خود ادامه دهند. با رفتن به لینک health-information می‌تونید بیشتر و دقیق‌تر از دیابت بخونید.