ویتامین B6 چیست؟ + فواید و مضرات آن

آیا‌ می‌دانید مضرات و فواید ویتامین B6 چیست و این ویتامین چه نقشی در بدن دارد؟! ویتامین B6 یکی از ویتامین‌های ضروری برای سلامت بدن و انجام بسیاری از فرآیندهای متابولیکی است. این ویتامین در بسیاری از مواد غذایی یافت می‌شود؛ اما بدن نمی‌تواند آن را تولید یا ذخیره کند. بنابراین باید از طریق غذا یا مکمل‌ها این ویتامین مهم را به بدن رساند.

خرید مکمل ویتامین B

در این مقاله به بررسی ویتامین B6 می‌پردازیم و‌ می‌بینیم عوارض قرص ویتامین B6 چیست. اگر‌ می‌خواهید با نحوه مصرف ویتامین B6 و نکات مهم استفاده از مکمل‌های این ویتامین آشنا شوید تا انتهای مقاله همراه ما باشید.

ویتامین B6 چیست و چه نقشی در بدن دارد؟

ویتامین B6 یا پیریدوکسین یکی از ویتامین‌های گروه B و یک ویتامین محلول در آب است که در بسیاری از فعالیت‌های سلولی و آنزیمی نقش دارد. این ویتامین در بسیاری از مواد غذایی مانند ماهی، مرغ، گوشت، سبزیجات، حبوبات، میوه‌ها و غلات یافت می‌شود و‌ می‌تواند در بدن به سه شکل فعال تبدیل شود: پیریدوکسال، پیریدوکسامین و پیریدوکسال فسفات.

این ویتامین وظایف زیر را در بدن بر عهده دارد:

• • متابولیسم پروتئین‌ها، چربی‌ها و قندها
  • تولید هموگلوبین (پروتئینی که اکسیژن را در خون حمل می‌کند.)
  • تقویت سیستم ایمنی و درمان التهاب‌ها
  • سلامت عصب‌ها و بهبود ارتباط بین سلول‌های عصبی
  • تنظیم هورمون‌های استروئیدی مانند استروژن، پروژسترون و تستوسترون
  • کاهش سطح هوموسیستئین (آمینواسیدی که می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی را افزایش دهد.)
  • تولید ملاتونین (هورمونی که ریتم شبانه‌روزی را تنظیم و به خواب بهتر کمک می‌کند.)

علائم کمبود ویتامین B6 چیست؟

کمبود ویتامین B6 در بدن می‌تواند منجر به برخی علائم و مشکلات سلامتی شود. برخی از علائم کمبود ویتامین B6 عبارتند از:

• • خستگی و بی‌حالی
  • کاهش اشتها
  • درد و سوزش در دهان و زبان
  • ترک‌های گوشه لب
  • پوست خشک و خارش‌دار
  • اگزما و آکنه
  • کم‌خونی
  • اختلال در سیستم ایمنی
  • افسردگی و اضطراب
  • تشنج‌های عضلانی
  • اختلال در حافظه و تمرکز
  • اختلال در خواب

کمبود ویتامین B6 معمولاً به دلیل سوء تغذیه، مصرف برخی داروها، ابتلا به بیماری‌های کلیوی و گوارشی، اعتیاد به الکل و بالا رفتن سن اتفاق می‌افتد. برای تشخیص کمبود این ویتامین، می‌توان از آزمایش خون استفاده کرد. در صورت کمبود، باید از مکمل‌های ویتامین B6 با مشورت پزشک استفاده کرد.

فواید ویتامین B6 چیست؟

ویتامین B6 در بدن چندین نقش مهم دارد و یک ویتامین آنتی‌اکسیدان است که می‌تواند با کاهش استرس اکسیداتیو و مقابله با رادیکال‌های آزاد، از بسیاری از بیماری‌های مزمن مانند سرطان، دیابت و بیماری‌های قلبی و عروقی پیشگیری کند. در ادامه به برخی از مهم‌ترین فواید این ویتامین اشاره می‌کنیم.

• بهبود خلق‌ و خو

ویتامین B6 در تولید نوروترنسمیتر‌هایی مانند سروتونین، دوپامین و نور-اپی‌نفرین که در تنظیم خلق‌وخو، خواب، اشتها و درد نقش دارند، مشارکت می‌کند. کمبود این ویتامین می‌تواند منجر به افسردگی، اضطراب، تحریک‌پذیری و کاهش تمرکز شود. در عوض مصرف مناسب ویتامین B6 می‌تواند به بهبود خلق‌وخو، افزایش انرژی و کاهش علائم افسردگی کمک کند.

• کنترل و درمان کم‌خونی

در پاسخ به فواید ویتامین B6 چیست باید به نقش این ویتامین در تولید هموگلوبین اشاره کنیم. هموگلوبین پروتئینی است که اکسیژن را در خون حمل می‌کند و کمبود ویتامین B6 می‌تواند منجر به کاهش تعداد گلبول‌های قرمز و کم‌ خونی شود. کم‌خونی با علائمی مانند خستگی، ضعف، سردرد، تنگی نفس و کاهش تحمل همراه است. به شما پیشنهاد میکنیم از محصولات، قرص کم خونی روشا دیدن نمایید.

• سلامت چشم

ویتامین B6 با ویتامین‌های دیگر مانند فولیک اسید و ویتامین B12 در پیشگیری از بیماری‌های چشم مانند آب مروارید و آسیب عصب بینایی که ممکن است منجر به کوری شود، نقش دارد. این ویتامین‌ها در کاهش سطح هوموسیستئین (اسیدآمینه مرتبط با افزایش خطر آسیب عصب بینایی و بیماری‌های قلبی و عروقی)، مؤثر هستند. مطالعات نشان داده‌اند که مصرف ویتامین B6 به همراه ویتامین‌های دیگر می‌تواند خطر ابتلا به آب مروارید را تا ۴۰ درصد کاهش دهد.

• بهبود وضعیت پوست

از دیگر فواید ویتامین B6 بهبود وضعیت و سلامت پوست است. این ویتامین در تولید کلاژن، یعنی پروتئینی که ساختار و انعطاف‌پذیری پوست را تأمین می‌کند، مؤثر است. کمبود ویتامین B6 می‌تواند منجر به خشکی پوست، خارش، ترک‌خوردگی، التهاب و زخم‌های پوستی شود و با مصرف این ویتامین می‌توانید به بهبود وضعیت پوست، کاهش التهابات و تسریع بهبودی زخم‌های پوستی کمک کنید.

• تسکین سندروم پیش از قاعدگی (PMS)

ویتامین B6 به تسکین برخی از علائم PMS کمک می‌کند. این ویتامین با تنظیم سطح هورمون‌ها و نوروترنسمیتر‌های موثر در خلق‌وخو و درد، می‌تواند به کاهش افسردگی، اضطراب، تحریک‌پذیری و گریه کمک کند. همچنین با افزایش سطح پروژسترون، یعنی هورمونی که در دوره قاعدگی کاهش می‌یابد، در کاهش تورم پستان، تورم شکم و درد عضلانی موثر است. مطالعات نشان داده‌اند که با اطلاع از نحوه مصرف ویتامین B6 در کنار ویتامین E، تسکین علائم PMS بیشتر از مصرف هر یک از این ویتامین‌ها به تنهایی موثر خواهد بود. برای اطلاعات بیشتر، مقاله PMS چیست؟ را مطالعه کنید.

• پیشگیری از بیماری‌ های قلبی و عروقی

ویتامین B6 با کاهش سطح هوموسیستئین از بیماری‌های قلبی جلوگیری می‌کند. هوموسیستئین آمینواسیدی است که با افزایش خطر بیماری‌های قلبی و عروقی مانند انسداد شریان‌ها، سکته قلبی و مغزی ارتباط دارد. مطالعات نشان داده‌اند که مصرف ویتامین B6 به همراه ویتامین‌های دیگر مانند فولیک اسید و ویتامین B12 می‌تواند سطح هوموسیستئین و خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی را تا حد زیادی کم کند.

• پیشگیری از سرطان

در پاسخ به فواید ویتامین B6 چیست، باید گفت این ویتامین خاصیت آنتی‌اکسیدان دارد که می‌تواند با کاهش استرس اکسیداتیو و مقابله با رادیکال‌های آزاد، از آسیب DNA و تکثیر سلول‌های سرطانی جلوگیری کند. بر اساس مطالعات اخیر، مصرف ویتامین B6 می‌تواند خطر ابتلا به سرطان‌های مختلف مانند سرطان روده بزرگ، سرطان پستان، سرطان پروستات و سرطان ریه را کاهش دهد.

• حفظ سلامتی مغز و اعصاب

یکی دیگر از فواید ویتامین B6 تولید نوروترنسمیترهایی است که مسئول انتقال پیام‌های عصبی هستند. این ویتامین در تولید سروتونین، دوپامین، نور-اپی‌نفرین و گاماآمینوبوتیریک‌اسید (GABA) که مسئول تنظیم خلق‌وخو، خواب، اشتها، درد و حافظه هستند، موثر است. کمبود ویتامین B6 می‌تواند منجر به اختلالات عصبی مانند افسردگی، اضطراب، بی‌خوابی، سردرد، کاهش توجه و حافظه شود.

• کاهش التهاب

با اطلاع از نحوه مصرف ویتامین B6 می‌توانید از خواص این ویتامین در درمان و کاهش التهابات نیز بهره‌مند شوید. ویتامین B6 در تولید سیتوکین‌ها (پروتئین‌هایی که در پاسخ به التهاب تولید می‌شوند) دخیل است و با توجه به آخرین مطالعات، مصرف این ویتامین می‌تواند به کاهش مارکرهای التهابی مانند CRP و IL-6 منجر شود.

• تنظیم سطح قند خون

در نهایت در پاسخ به خواص ویتامین B6 چیست باید گفت این ویتامین در تولید انسولین و کنترل سطح قند خون مؤثر است. ویتامین B6 همچنین به تبدیل گلیکوژن به گلوکز کمک می‌کند و بر اساس مطالعات، مصرف ویتامین B6 می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به دیابت نوع 2 و بهبود کنترل قند خون در بیماران دیابتی کمک کند.

راهنمای نحوه مصرف ویتامین B6

ویتامین B6 می‌تواند به صورت خوراکی یا تزریقی مصرف شود که برای جلوگیری از عوارض قرص ویتامین B6، باید روش مصرف آن را بدانید. بهتر است این ویتامین را با غذا یا بلافاصله بعد از غذا بخورید تا جذب آن بهتر شود و احتمال ایجاد سوء‌هاضمه کمتر باشد.

اگر قرص ویتامین B6 را می‌خورید، آن را با یک لیوان آب ببلعید و از جویدن آن خودداری کنید. این ویتامین را می‌توانید به صورت قرص، کپسول، شربت، جوشان و حتی ژل و پماد از داروخانه روشا تهیه کنید.

زمان مصرف ویتامین B6

زمان مصرف ویتامین B6 بستگی به نوع و دوز آن دارد. به طور کلی توصیه می‌شود این ویتامین را هر روز یا هر چند روز یک بار بخورید. اگر ویتامین B6 را به عنوان مکمل غذایی می‌خورید، بهتر است آن را در صبح با صبحانه بخورید تا از اثرات آن بر روی خواب جلوگیری کنید.

دوز مصرفی ویتامین B6

نحوه مصرف ویتامین B6 بستگی به سن، جنسیت، وضعیت سلامتی و هدف مصرف آن دارد. در جدول زیر دوز مصرفی روزانه ویتامین B6 برای افراد سالم بر اساس توصیه‌های موسسه پزشکی آمریکا (IOM) آورده شده است:

گروه سنی	دوز مصرفی روزانه (میلی‌گرم)
نوزادان 0 تا 6 ماه	0.1
نوزادان 7 تا 12 ماه	0.3
کودکان 1 تا 3 سال	0.5
کودکان 4 تا 8 سال	0.6
کودکان 9 تا 13 سال	1
نوجوانان و بزرگسالان مرد 14 تا 50 سال	1.3
نوجوانان و بزرگسالان زن 14 تا 18 سال	1.2
نوجوانان و بزرگسالان زن 19 تا 50 سال	1.3
بزرگسالان مرد بالای 51 سال	1.7
بزرگسالان زن بالای 51 سال	1.5
دوره بارداری	1.9
دوره شیردهی	2

این دوزها برای افرادی است که کمبود ویتامین B6 ندارند و فقط به عنوان مکمل غذایی این ویتامین را مصرف می‌کنند. اگر دچار کمبود ویتامین B6 هستید یا برای درمان بیماری خاصی نیاز به این ویتامین دارید، ممکن است دوز بالاتری نیاز داشته باشید. در این صورت باید با پزشک خود مشورت کنید تا دوز مناسب را برای شما تعیین کند.

موارد مصرف ویتامین B6 چیست؟

• • بهبود علائم بی‌خوابی
  • افزایش اشتها
  • بهبود عملکرد مغز و حافظه
  • کاهش شدت حالت تهوع در دوران بارداری
  • محافظت در برابر آلودگی هوا با کاهش تاثیر آن بر روی اپی‌ژنوم
  • کمک به هضم و جذب پروتئین‌ها و اسیدهای آمینه
  • تقویت سلامت پوست، مو، ناخن و چشم
  • تولید هورمون‌های استروژن، پروژسترون و تستوسترون
  • کاهش خطر ابتلا به برخی بیماری‌های قلبی و عروقی

مصرف بیش از حد ویتامین B6

برای جلوگیری از عوارض قرص ویتامین B6 باید حتما به دوز مصرفی این ویتامین توجه داشته باشید. درصورتی‌که نحوه مصرف ویتامین B6 را رعایت نکنید، ممکن است موارد زیر را تجربه کنید:

• • مصرف روزانه بالاتر از 100 میلی‌گرم ویتامین B6 ممکن است منجر به عوارض جانبی نظیر سردرد، درد عضلانی، خارش پوست، تهوع، استفراغ، ضعف عصب صورت، التهاب عصب‌ها، فشار خون بالا و آسیب به کبد شود.
  • مصرف روزانه بالاتر از 200 میلی‌گرم ویتامین B6 ممکن است منجر به اختلالات حساسیت شود.
  • مصرف روزانه بالاتر از 500 میلی‌گرم ویتامین B6 ممکن است منجر به اختلالات شدید عصب‌های حساس شود.

موارد منع مصرف ویتامین B6

• • حساسیت به ویتامین B6 یا هرگونه ترکیب دارای آن
  • مصرف این ویتامین در دوران بارداری ایمن است؛ با این حال زنان در دوره بارداری و شیردهی حتما پیش از مصرف ویتامین B6 با پزشک خود مشورت کنند.
  • افرادی که داروهای ضد تشنج، ضد روماتیسم، ضد افسردگی، ضد پارکینسون و داروهای شیمی‌درمانی مصرف می‌کنند باید قبل از مصرف هرگونه مکمل ویتامین B6 با پزشک مشورت کنند.
  • افرادی که دچار بیماری‌های کبد، کلیه، قلب و عروق، دیابت و اختلالات خونی هستند باید قبل از مصرف هرگونه مکمل ویتامین B6 با پزشک مشورت کنند.

عوارض قرص ویتامین B6 چیست؟

ویتامین B6 یک ویتامین ایمن و مفید است که در مقادیر مناسب برای بدن، فواید بسیاری دارد. اما مصرف بیش از حد این ویتامین می‌تواند عوارض جانبی نامطلوبی داشته باشد. برخی از مضرات ویتامین B6 عبارتند از:

• • عوارض قرص ویتامین B6 معمولاً در صورت مصرف دوز بالا و بلند مدت رخ می‌دهد.
  • شایع‌ترین عوارض قرص ویتامین B6 شامل سردرد، درد عضلانی، خارش پوست، تهوع، استفراغ، ضعف عصب صورت و التهاب عصب‌ها هستند.
  • عوارض نادر قرص ویتامین B6 شامل فشار خون بالا، آسیب کبدی، اختلالات حساسیت، آتاکسی (از دست دادن کنترل حرکات بدن) و نوروپاتی در پا و دست هستند.

در صورت بروز هرگونه عارضه جانبی پس از مصرف قرص ویتامین B6 باید فوراً مصرف قطع شود و به پزشک مراجعه کنید.

تداخلات دارویی ویتامین B6

ویتامین B6 می‌تواند با برخی از داروها تداخل داشته باشد و اثر آن‌ها را کاهش یا افزایش دهد. اگر این داروها را مصرف می‌کنید، حتما پیش از خرید مکمل‌های B6 با پزشک مشورت کنید:

• • داروی شیمی‌درمانی
  • داروهای ضعیف‌کننده سیستم عصبی مرکزی
  • داروهای ضدتشنج
  • لوودوپا برای درمان بیماری پارکینسون
  • سیکلوسرین
  • داروهای ضد صرع
  • تئوفیلین

جمع‌ بندی

در این بخش دیدیم فواید ویتامین B6 چیست و با نحوه مصرف ویتامین B6 آشنا شدیم. این ویتامین به عنوان یکی از ویتامین‌های ضروری که بدن توانایی تولید آن را ندارد، در سلامتی و عملکرد مغز نقش مهمی داشته و باید از طریق رژیم غذایی یا مکمل‌ها دریافت شود. برای مصرف مکمل‌های این ویتامین باید دوز مصرفی آن را رعایت کنید تا درگیر عوارض قرص ویتامین B6 نشوید.

اگر قصد خرید انواع مکمل‌های ویتامین B6 را دارید، در داروخانه روشا می‌توانید این ویتامین را در انواع اشکال جوشان، قرص، کپسول، شربت و... با تضمین کیفیت سفارش دهید و در کوتاه‌ترین زمان ممکن تحویل بگیرید. پزشکان داروساز ما نیز همواره آماده پاسخگویی و مشاوره به شما عزیزان هستند.