پروبیوتیک چیست و چه فایده‌ای دارد؟

پروبیوتیک‌ها از باکتری‌های زنده خوب یا مخمرهایی ساخته می‌شوند که به طور طبیعی در بدن هر فرد زندگی می‌کنند. جالب است بدانید که هم باکتری‌های خوب و هم باکتری‌های بد دائماً در بدن انسان وجود دارند. برای مثال وقتی بدن شما دچار عفونت می‌شود، نشان‌دهنده آن است که باکتری‌های بد بیشتری در بدن شما وجود دارد و سیستم بدن شما را از حالت تعادل خارج کرده اند.

باکتری‌های خوب به ازبین‌بردن باکتری‌های بد اضافی کمک می‌کنند و تعادل را به بدن بازمی‌گرداند. استفاده از مکمل‌های پروبیوتیک راهی برای افزودن باکتری‌های خوب به بدن هر فرد است. در این مقاله قصد داریم تا تمامی مباحث مرتبط با پروبیوتیک را شرح دهیم؛ بنابراین تا انتهای این مقاله با ما باشید تا هر آن چه که باید درباره مکمل پروبیوتیک بدانید به شما بگوییم.هر آن چه که باید درباره پروبیوتیک ها بدانید!

پروبیوتیک چیست؟

در وبسایت clevelandclinic.org در توضیح پروبیوتیک‌ها آمده است: پروبیوتیک‌ها ترکیبی از باکتری‌های مفید زنده و یا مخمرهایی هستند که به طور طبیعی در بدن هر فرد زندگی می‌کنند. معمولاً به باکتری‌ها به‌عنوان چیزی که افراد را دچار بیماری می‌کند، با دید منفی نگریسته می‌شود.

 بااین‌حال، شما به طور مداوم دو نوع باکتری در بدن خود دارید، باکتری‌های خوب و باکتری‌های بد. پروبیوتیک‌ها از باکتری‌های خوب تشکیل شده‌اند که به حفظ سلامت بدن و عملکرد خوب آن کمک می‌کنند. وجود این باکتری خوب از بسیاری جهات به شما کمک می‌کند از جمله: مبارزه با باکتری‌های بد که در صورت وجود مقدار زیادی از آن‌ها، دچار بیماری شده و احساس خوبی نخواهید داشت.

پروبیوتیک‌ها بخشی از یک تصویر بزرگ‌تر در مورد باکتری‌ها و بدن شما هستند، یعنی میکروبیوم شما. میکروبیوم هر فردی منحصربه‌فرد است. هیچ دونفری سلول‌های میکروبیوم یکسانی ندارند. میکروبیوم را به‌عنوان یک جامعه متنوع از ارگانیسم‌ها، مانند جنگل، در نظر بگیرید که برای حفظ سلامت بدن شما با هم‌کار می‌کنند. این جامعه از چیزهایی به نام میکروب تشکیل شده است. شما تریلیون‌ها میکروب در بدن خود دارید. این میکروب‌ها ترکیبی از موارد زیر هستند:

• • باکتری‌ها
  • قارچ‌ها (از جمله مخمرها)
  • ویروس‌ها
  • تک یاخته ها

پروبیوتیک چه کاری انجام می‌دهد؟

وظیفه اصلی پروبیوتیک‌ها یا باکتری‌های خوب، حفظ تعادل سلامت در بدن است. به این فکر کنید که بدن شما در یک حالت خنثی قرار دارد؛ هنگامی که بیمار می‌شوید، در واقع باکتری‌های بد وارد بدن شما شده و تعداد آنها افزایش می‌یابد. این کار بدن شما را از تعادل خارج می‌کند.

 باکتری‌های خوب یا همان پروبیوتیک‌ها، با باکتری‌های بد مبارزه می‌کنند و تعادل سلامت را به بدن بازمی‌گردانند و به شما احساس بهتری می‌دهند. باکتری‌های خوب با حمایت از عملکرد تقویت سیستم ایمنی و کنترل التهاب، بدن شما را سالم نگه می‌دارند. انواع خاصی از باکتری‌های خوب می‌توانند:

• • به بدن شما در هضم غذا کمک کنند.
  • از افزایش باکتری‌های بد جلوگیری کرده و شما را بیمار نکنند.
  • میزان جذب ویتامین بدن را افزایش دهند.
  • برای جلوگیری از ورود باکتری‌های بدی که ممکن است مصرف کرده باشید (از طریق غذا یا نوشیدنی) به حمایت از سلول‌هایی که روده شما را می‌پوشانند، کمک می‌کنند.
  • میزان تجزیه و جذب داروها را افزایش می‌دهند.

این عمل متعادل‌کننده ممکن است به طور طبیعی، همیشه در بدن شما اتفاق نیفتد. به همین دلیل برای تحقق آن نیاز به مصرف مکمل‌های پروبیوتیک دارید. البته خوب است بدانید که باکتری‌های خوب یک بخش طبیعی از بدن شما هستند. داشتن یک رژیم غذایی متعادل و غنی از فیبر به طور مداوم، به حفظ تعداد باکتری‌های خوب در سطح مناسب در بدن کمک می‌کند.

نحوه مصرف پروبیوتیک‌ها

به‌طورکلی برای افزایش باکتری‌های خوب بدن، لازم است از منابع حاوی پروبیوتیک استفاده شود. راه‌های مختلفی برای مصرف پروبیوتیک وجود دارد. پروبیوتیک‌ها در اشکال مختلفی وجود دارند، از جمله:

• • خوراکی‌ها
  • نوشیدنی
  • کپسول یا قرص
  • پودرها
  • مایعات

نمونه عکس بالا کپسول فمی گارد امین،(که از دو گونه مفید و ضروری پروبیوتیک شامل Lactobacillus reuteri و Lactobacillus rhamnosus تشکیل شده و به کمک این ساختار به حفظ میکروارگانیسم‌های مورد نیاز و مفید محیط واژن در بانوان کمک می‌کنند.) وکپسول بیوهارت امین،( که از یک گونه پروبیوتیکی مفید و مورد نیاز بدن با عنوان لاکتوباسیلوس روتری تشکیل شده و به کمک این ساختار در محافظت از اندام قلبی و عروقی بدن موثر و کارآمد است.)

همان‌طور که متوجه شدید شما می‌توانید میزان میکروب‌های خوب بدن خود را از طریق غذاها، نوشیدنی‌ها و مکمل‌های پروبیوتیک، افزایش دهید. ممکن است از قبل غذاهای خاصی در رژیم غذایی روزانه خود داشته باشید که حاوی پروبیوتیک هستند.

به طور خاص غذاهای تخمیر شده (مثلاً ماست و ترشیجات) میزبان تعداد زیادی باکتری خوب هستند که برای بدن شما مفید هستند. همچنین نوشیدنی‌های تخمیری مانند کامبوچا (چای تخمیری) یا کفیر (نوشیدنی لبنیات تخمیری) وجود دارند که پروبیوتیک‌های اضافی را وارد رژیم غذایی شما می‌کنند.

به‌غیراز غذا، می‌توانید از طریق مکمل‌های غذایی، پروبیوتیک‌ها را به رژیم غذایی خود اضافه کنید. مهم است که همیشه قبل از شروع مصرف هر نوع مکمل یا تغییر اساسی در رژیم غذایی خود با پزشک خود مشورت کنید.

 

مکمل‌های پروبیوتیک ممکن است با یک پری بیوتیک ترکیب شوند. پری بیوتیک ها کربوهیدرات‌های پیچیده‌ای هستند که میکروارگانیسم‌های روده شما را تغذیه می‌کنند. اساساً، پری بیوتیک ها منبع غذایی برای باکتری‌های خوب هستند. آنها به تغذیه باکتری‌های خوب و حفظ سلامتشان کمک می‌کنند. پری بیوتیک ها شامل اینولین، پکتین و نشاسته‌های مقاوم هستند.

فواید مصرف پروبیوتیک‌ها

مصرف پروبیتک ها دارای فواید بسیاری برای بدن است که در ادامه به طور مفصل با هر یک آشنا خواهید شد:

1. حفظ تعادل روده‌ها

پروبیوتیک‌ها می‌توانند به حفظ تعادل صحیح فلور روده در بدن کمک کنند. روده هر فردی ترکیبی از باکتری‌های خوب و بد دارد. رایج‌ترین نمونه‌های باکتری‌های خوب لاکتوباسیلوس، بیفیدوباکتریوم و استرپتوکوک هستند.

باکتری‌های خوب موجود در میکروبیوم شما به محافظت از سلول‌های دیواره روده‌تان در برابر حمله عوامل بیماری‌زا کمک می‌کنند و آنها را از بین می‌برند. پروبیوتیک‌ها همچنین با حمایت از سیستم ایمنی بدن، ترمیم بافت آسیب‌دیده را تقویت می‌کنند و همچنین ماتریکس که پوشش روده است را در شرایط خوبی نگه می‌دارند.

میکروبیوم

2. تقویت سیستم ایمنی بدن

۸۰ درصد سیستم ایمنی شما در روده قرار دارد که کلید سلامتی شماست. این امر به‌ویژه برای زنان مهم است زیرا آن‌ها بیشتر مستعد ابتلا به بیماری‌های خودایمنی، به‌ویژه لوپوس و بیماری‌های تیروئیدی مانند کم‌کاری تیروئید هستند.

پروبیوتیک‌ها به تعدیل هورمون‌های بدن و التهاب ناشی از باکتری‌های بیماری‌زا کمک می‌کنند. التهاب مزمن یکی از دلایل اصلی کاهش خودایمنی است، بنابراین حفظ آن برای سلامت مطلوب شما حیاتی است.

3. اجابت مزاج منظم

اجابت مزاج منظم بخش مهمی از سلامت هر فرد است زیرا بدن برای حفظ تعادل نیاز به دفع سموم و مواد زائد دارد. به‌عنوان‌مثال، زنانی که اجابت مزاج منظم دارند، کمتر در معرض خطر ابتلا به سرطان سینه هستند. همچنین منظم‌تر شدن اجابت مزاج می‌تواند به فشارخون شما کمک کند، زیرا یبوست می‌تواند آن را بالا ببرد. باکتری‌های پروبیوتیک تا 70 درصد از حجم حرکت سالم روده را تشکیل می‌دهند، بنابراین اطمینان از دریافت کافی باکتری‌های خوب مهم است.

4. سلامت واژن

باکتری‌های واژن نیز تحت‌تأثیر پروبیوتیک‌ها از جمله لاکتوباسیلوس قرار دارند. این پروبیوتیک، اسیدلاکتیک و پراکسید هیدروژن تولید می‌کند که از واژن زنان در حفظ سطح اسیدی pH حمایت می‌کند. تصور می‌شود که این سطح اسید بالا به واژن در دفع عفونت‌های باکتریایی مانند واژینوز باکتریایی و حتی برخی بیماری‌های مقاربتی کمک می‌کند.

6. حفظ وزن ایده‌آل

یکی دیگر از مزایای پروبیوتیک برای افراد این است که می‌تواند بر وزن آن‌ها تأثیر بگذارد. آنها نه‌تنها نقش مهمی در هضم دارند، بلکه باعث تولید اسیدهای چرب با زنجیره کوتاه می‌شوند که بر متابولیسم و تولید انرژی تأثیر می‌گذارد. هورمون‌های سیری فعال می‌شوند که به شما سیگنال می‌دهند غذا نخورید.

عوارض مصرف پروبیوتیک‌ها

اگرچه مصرف پروبیوتیک‌ها ممکن است فواید مختلفی داشته باشد، اما می‌تواند عوارض جانبی نیز ایجاد کند. در ادامه با برخی از عوارض مصرف پروبیوتیک‌ها آشنا خواهید شد:

1. مشکلات گوارشی

برخی افراد هنگامی که برای اولین‌بار از پروبیوتیک‌ها استفاده می‌کنند، دچار گاز معده، نفخ یا اسهال می‌شوند. تغییرات در میکروبیوتای روده می‌تواند منجر به تولید گاز بیشتر از حد معمول توسط باکتری‌ها شود که می‌تواند منجر به نفخ شود.

بااین‌حال، این عوارض جانبی معمولاً طی چند روز یا چند هفته پس از مصرف پروبیوتیک‌ها از بین می‌روند. اگر علائم ادامه یافت، با یک پزشک صحبت کنید که می‌تواند علل احتمالی را بررسی کند. در برخی موارد، پزشک ممکن است مصرف یک پروبیوتیک متفاوت را توصیه کند.

کپسول پایلوشات بی اس کی بنیان سلامت کسری یکی از داروهای مؤثر در رفع مشکلات معده است. هلیکوباکترها یکی از عواملی هستند که در معده انسان‌ها وجود داشته و باعث ایجاد مشکلات عدیده‌ای می‌شوند. این باکتری با حمله به معده باعث ایجاد عفونت در آن شده و احتمال بروز بیماری‌هایی چون سرطان معده را افزایش می‌دهد.

2. مشکلات پوستی

در موارد نادر، پروبیوتیک‌ها ممکن است باعث مشکلات پوستی یا خارش شوند. اگر پس از مصرف پروبیوتیک جوش یا خارش شدید رخ داد، مصرف پروبیوتیک را متوقف کنید. برچسب محصول را از نظر وجود هرگونه آلرژی احتمالی بررسی کنید و اگر مشکلات پوستی شدید، مداوم یا همراه با سایر علائم مرتبط مشاهده کردید، به پزشک مراجعه کنید.

3. خطر آلرژی

هر فردی که به گلوتن، سویا، تخم‌مرغ، لبنیات یا لاکتوز حساسیت دارد باید در انتخاب پروبیوتیک‌ها احتیاط کند. مانند هر مکمل دیگری، همیشه لیست مواد تشکیل‌دهنده را بررسی کنید تا مطمئن شوید که خطر واکنش آلرژیک وجود نداشته باشد. برخی از تولیدکنندگان پروبیوتیک‌های بدون آلرژی ارائه می‌دهند. هر فردی که علائم واکنش آلرژیک را تجربه می‌کند باید فوراً استفاده از پروبیوتیک را متوقف کند. اگر واکنش شدید بود به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید.

4. افزایش خطر عفونت

اگرچه استفاده از پروبیوتیک‌ها به‌طورکلی بی‌خطر است، یافته‌های یک بررسی در سال 2017 نشان می‌دهد که کودکان و بزرگسالان مبتلا به بیماری‌های شدید یا سیستم ایمنی ضعیف باید از مصرف پروبیوتیک‌ها اجتناب کنند. برخی از افراد مبتلا به این شرایط در نتیجه استفاده از پروبیوتیک عفونت‌های باکتریایی یا قارچی را تجربه کرده‌اند. اگر فردی دارای بیماری است که بر سیستم ایمنی بدن او تأثیر می‌گذارد، باید قبل از مصرف پروبیوتیک با پزشک خود صحبت کند. همچنین، هر فردی که از داروهای ضدقارچ استفاده می‌کند، باید قبل از مصرف  قرص پروبیوتیک صبر کند تا عفونت برطرف شود.

5. رشد بیش از حد باکتری‌های روده کوچک (SIBO)

روده‌های کوچک و بزرگ معمولاً حاوی انواع مختلفی از باکتری‌ها هستند. SIBO زمانی اتفاق می‌افتد که باکتری‌های روده بزرگ در روده کوچک شروع به رشد می‌کنند. روده بزرگ عمدتاً حاوی باکتری‌های بی‌هوازی است که نیازی به اکسیژن ندارند و با تخمیر کربوهیدرات‌های غیرقابل‌هضم از غذاهای گیاهی هنگام عبور از روده زندگی می‌کنند. علائم SIBO مشابه علائم IBS از جمله گاز، نفخ و اسهال است.  

6. مقاومت آنتی‌بیوتیکی

به‌ندرت، باکتری‌های پروبیوتیک می‌توانند حاوی ژن‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک باشند. آنها می‌توانند این ژن‌ها را به سویه‌های دیگر باکتری، از جمله سویه‌های مضری که باعث عفونت می‌شوند، منتقل کنند.

بااین‌حال، تولیدکنندگان به طور سیستماتیک پروبیوتیک‌های تجاری را برای وجود مقاومت آنتی‌بیوتیکی آزمایش می‌کنند. برای کاهش خطر مصرف باکتری‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک، همیشه پروبیوتیک‌ها را از تولیدکنندگان معتبر تهیه کنید.

قرص ویتالاکت زیست تخمیر، یکی از داروهای درمانی بوده که حاوی حجم بالایی از پروبیوتیک است. این محصول حاوی مقادیر زیادی از باکتری های سودمند، ویتامین ها و املاح ضروری بدن بوده و با داشتن یک ترکیب پروبیوتیک ویژه می تواند علاوه بر بهبود متابولیسم بدن به حفظ سلامت بدن هم کمک کند. این محصول قادر است تا به تقویت سیستم ایمنی بدن بپردازد و همچنین مشکلات گوارشی بدن را رفع کند. 

آیا پروبیوتیک‌ها آسیب‌زا هستند؟

برای اکثر افراد سالم، پروبیوتیک‌ها هیچ ضرری ندارند. پروبیوتیک‌ها به‌طورکلی بی‌خطر در نظر گرفته می‌شوند. بااین‌حال، همان‌طور که در بخش قبلی مشاهده کردید برخی از مضرات مرتبط با مکمل‌های پروبیوتیک وجود دارد. این خطرات در صورت داشتن یک بیماری پزشکی که سیستم ایمنی شما را تضعیف می‌کند یا سایر شرایط پزشکی جدی، افزایش پیدا می‌کند.