حمله‌ی پنیک همان حمله‌ی اضطراب نیست؛ تفاوت‌شان را بشناسید!

وقتی فرد در پاسخ به یک عامل استرس‌زای بیرونی به تدریج و یا حتی آنی دچار یک حمله‌ی عصبی می‌شود وضعیت حمله اضطرابی ایجاد شده است. بر خلاف حمله اضطرابی، حمله پنیک به شکل کاملا غیرمنتظره و بدون هیچ عامل استرس‌زای بیرونی فرد را درگیر می‌کند. هر دو این حملات می‌تواند نشانه‌ی یک بیماری زمینه‌ای باشد. اگر تفاوت حمله‌ی پنیک و حمله‌ی اضطراب را ندانید ممکن است در مدیریت شرایط برای خود یا فرد درگیر شده در این وضعیت بغرنج دچار خطا شوید. برای فهم بیشتر این حملات با این مطلب همراه باشید.

حمله اضطراب چیست؟

اگر در کتابخانه‌ی خود «راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، ویرایش پنجم» را داشته باشید با نگاهی به آن درخواهید یافت که اگرچه در این راهنما  به حملات اضطراب اشاره‌ای نشده‌است؛ اما اضطراب را به عنوان ویژگی تعدادی از اختلالات روانپزشکی رایج تعریف می‌کند. این اختلالات را در زیر لیست می‌کنیم:

• • اختلال اضطراب فراگیر
  • اختلال هراس
  • اختلال اضطراب جدایی
  • آگورا فوبیا بدون سابقه اختلال هراس
  • اختلال استرس پس از سانحه
  • اختلال اضطراب اجتماعی
  • اختلال وسواس فکری عملی
  • فوبیای خاص

استرس از جمله عواملی است که می‌تواند قبل و بعد از این گونه حملات به وجود بیاید به همین منظور لازم است که بدانیم استرس چیست؟ علت به وجود آمدن و انواع آن را بشناسیم تا بتوانیم آن را کنترل کنیم. همینطور میتوانیم با مصرف مکمل های کاهش استرس آن را کنترل کنیم.

همان‌طور که بالاتر هم اشاره شد اضطراب معمولاً به پیش بینی یک موقعیت، تجربه یا رویداد استرس‌زا مربوط می‌شود که ممکن است به تدریج بروز کند. از علائم اضطراب باید به نگران بودن، پریشان احوالی و ترس اشاره داشت. وقتی می‌گوییم تعریف مشخصی از حمله اضطراب به طور مشخص ارائه نشده است نه به این معنا که علائم و نشانه‌های این حمله قابل تفسیر باشند؛ بلکه به این معنا که فردی ممکن است داشتن یک «حمله اضطرابی» را توصیف کند و علائمی داشته باشد که شخص دیگری با وجود اینکه نشان می‌دهد که او نیز «حمله اضطرابی» داشته است هرگز تجربه نکرده است.

حمله پانیک چیست؟

حملات پنیک غالبا به شکلی ناگهانی با ترسی شدید و اغلب طاقت‌فرسا فرد را در برمی‌گیرد. وجود علائم فیزیکی در این حمله بسیار پررنگ است به گونه‌ای که فرد دچار حمله به شدت دچار ضربان قلب تند، تنگی نفس یا حالت تهوع همراه خواهد شد.در همان کتاب «راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، ویرایش پنجم» حملات پنیک را قابل تشخیص و در دسته‌بندی غیرمنتظره یا به معنای دیگر مورد انتظار قرار می‌دهد. حملات پانیک غیرمنتظره بدون علت آشکار رخ می‌دهد. حملات پانیک مورد انتظار توسط عوامل استرس زای بیرونی، مانند فوبیا، نشان داده می‌شوند. شاید برایتان پیش آمده باشد شاهد حمله عصبی فردی باشید که فوبیای حیواناتی نظیر سگ و گربه را دارد و حال ناگزیر به همجواری با آن‌ها شده است. اینکه تا به حال دچار حمله پنیک نشده‌اید نشانی بر این نیست که پس از این هم این حمله را تجربه نخواهید کرد درواقع حملات پانیک ممکن است برای هر کسی اتفاق بیفتد، اما داشتن بیش از یک مورد ممکن است نشانه‌ای از اختلال پانیک باشد، یک وضعیت سلامت روان که با حملات پانیک ناگهانی و مکرر مشخص می‌شود.

علائم حمله پانیک در مقابل حمله اضطراب

این احتمال وجود دارد که حملات پانیک و اضطراب تا حدی شبیه به هم باشند و علائم عاطفی و فیزیکی زیادی را به اشتراک بگذارند. حتی در برخی موارد فرد هر دو حمله را همزمان تجربه می‌کند. به عنوان مثال، ممکن است هنگام نگرانی در مورد یک موقعیت بالقوه استرس زا، مانند یک سخنرانی مهم در محل کار، اضطراب را تجربه کنید. هنگامی که موقعیت فرا می‌رسد، اضطراب ممکن است با حمله پانیک به اوج خود برسد. حمله‌ی عصبی شما از نوع اضطرابی باشد یا پانیک احتمال بروز علائم فیزیکی و احساسی وجود دارد. از جمله‌ی این علائم موارد زیر است:

• • سردرد
  • احساس ضعف و یا بروز سرگیجه
  • حالت تهوع
  • درد شکم یا ناراحتی معده
  • درد قفسه سینه
  • تنگی نفس
  • احساس خفگی
  • دلهره و احساس نگرانی شدید
  • پریشان احوالی
  • ترس از مردن
  • ترس از دست دادن کنترل
  • احساس جدایی از دنیا (واقعیت زدایی)
  • احساس جدایی از خود (مسخ شخصیت)
  • تپش شدید قلب
  • دهان خشک
  • تعریق
  • لرز و گرگرفتگی
  • بی حسی
  • سوزن سوزن شدن(پارستزی)

علی رغم اعلام نشانه‌های حملات عصبی این که در لحظه تشخیص بدهید درگیر پنیک هستید یا اضطراب کار چندان ساده‌ای هم نیست توجه به موارد زیر می‌تواند کمک حالتان باشد:

علت:

اضطراب عموما مرتبط با یک وضعیت تهدیدکننده رخ می‌دهد؛ در حالی که پنیک لزوما ارتباطی با یک وضعیت استرس‌زای آشکار بیرونی ندارد؛ بلکه اغلب به طور غیر طبیعی رخ می‌دهند.

سطح پریشانی:

 اضطراب می تواند خفیف، متوسط ​​یا شدید باشد. به عنوان مثال، هنگام انجام فعالیت های روزانه، ممکن است در پشت ذهن شما اتفاق بیفتد. از سوی دیگر، حملات پانیک بیشتر شامل علائم شدید و مخرب است.

بجنگ یا فرار:

 در طول حمله پانیک، واکنش خود مختار مبارزه یا گریز بدن را فرا می‌گیرد.علائم فیزیکی اغلب شدیدتر از علائم اضطراب هستند.

سرعت شروع:

اضطراب می‌تواند به تدریج شروع شده و کم کم به اوج خود برسد؛ اما پانیک معمولا به شکلی ناگهانی همچون طوفان احوالات فرد را دگرگون خواهد کرد.

تأثیر:

 حملات پانیک معمولاً باعث ایجاد نگرانی یا ترس در ارتباط با حمله دیگری می‌شود. این ممکن است بر رفتار شما تأثیر بگذارد و باعث شود از مکان‌ها یا موقعیت‌هایی که فکر می‌کنید در معرض خطر حمله پانیک هستید اجتناب کنید. علل حمله پانیک در مقابل حمله اضطراب حملات پانیک غیرمنتظره هیچ محرک خارجی مشخصی ندارند. حملات پانیک و اضطراب مورد انتظار می‌تواند توسط چیزهای مشابه ایجاد شود.

برخی از محرک‌های رایج عبارتند از:

• • مشاغل پر استرس
  • رانندگی
  • موقعیت‌های اجتماعی ویژه
  • آگورافوبیا (ترس از فضاهای شلوغ یا باز)
  • کلاسترو فوبیا (ترس از فضاهای کوچک)
  • آکروفوبیا (ترس از ارتفاع)
  • مرور خاطرات آسیب‌زا
  • بیماری‌های مزمن همچون بیماری قلبی، دیابت، سندرم روده تحریک پذیر یا آسم
  • دردهای مزمن
  • ترم مواد مخدر
  • ترک الکل
  • کافئین
  • داروها و مکمل‌ها
  • مشکلات تیروئید

عوامل خطر برای حمله پانیک در مقابل حمله اضطراب

• • اضطراب و حملات پانیک عوامل خطر مشابهی دارند. این خطرات شامل مواردی از جمله:
  • تجربه تروما یا شاهد حوادث آسیب زا، چه در کودکی و چه در بزرگسالی
  • تجربه یک رویداد استرس زا در زندگی، مانند مرگ یکی از عزیزان یا طلاق
  • تجربه استرس و نگرانی‌های مداوم، مانند مسئولیت‌های کاری، درگیری در خانواده، یا مشکلات مالی
  • زندگی با یک بیماری مزمن سلامتی یا بیماری تهدید کننده زندگی
  • داشتن شخصیتی مضطرب
  • داشتن یک بیماری روانی دیگر مانند افسردگی
  • داشتن اعضای نزدیک خانواده که همچنین دارای اختلالات اضطرابی یا پانیک هستند
  • استفاده از مواد مخدر یا مصرف الکل
  • افرادی که اضطراب را تجربه می‌کنند بیشتر در معرض خطر حملات پانیک قرار دارند. اما داشتن اضطراب به این معنی نیست که شما یک حمله پانیک را تجربه خواهید کرد.

تشخیص حمله پانیک در مقابل حمله اضطراب

به خودتان سخت نگیرید حتی پزشکان هم نمی‌توانند حملات اضطرابی را تشخیص دهند، اما می توانند مواردی نظیر علائم اضطراب، اختلالات اضطرابی، موارد وحشت زدگی و اختلالات هراس را تشخیص دهند. پزشک از شما در مورد علائم‌تان خواهد پرسید و آزمایشاتی را انجام می‌دهد تا سایر شرایط سلامتی با علائم مشابه مانند بیماری قلبی یا مشکلات تیروئید را رد کند. برای تشخیص، پزشک ممکن است موارد زیر را انجام دهد:

• • معاینه فیزیکی
  • آزمایش خون
  • آزمایش قلب (از نواز قلب تا اکو)
  • ارزیابی روانشناختی

درمان و دارو برای حمله پانیک در مقابل حمله اضطراب

در مورد سایر درمان‌های اضطراب و حملات پانیک با پزشک صحبت کنید. در اینجا چند درمان وجود دارد که ممکن است با شما در میان بگذارند.مشاوره و روان درمانی، گفتار درمانی برای اختلالات اضطراب و هراس می تواند شامل موارد زیر و اغلب به صورت ترکیبی باشد. دارو هایی نیز در بهبود و کنترل این حملات تاثیر گذار هستند مانند مکمل امگا 3 و روغن ماهی و ...

درمان شناختی رفتاری (CBT):

درمانی که به شما کمک می‌کند به قول سهراب سپهری چشم‌ها را بشویید و جور دیگری ببینید، به یک معنا کمک می‌کند چیزهایی که موجب نگرانی‌تان است را به روشی جدید ببینید. یک مشاور می تواند به شما در ایجاد استراتژی‌هایی برای مدیریت محرک‌ها در هنگام بروز کمک کند.

شناخت درمانی:

 این می تواند به شما کمک کند تا افکار غیر مفیدی را که اغلب زمینه ساز یک اختلال اضطرابی هستند، مشخص کنید، دوباره چارچوب بندی کنید و خنثی کنید.

مواجهه درمانی:

 این شکل از درمان شامل قرار گرفتن کنترل شده در موقعیت‌هایی است که باعث ایجاد ترس و اضطراب می‌شود، که می‌تواند به شما کمک کند تا با این ترس‌ها به روشی جدید مقابله کنید.

تکنیک‌های آرام‌سازی:

این تکنیک‌ها شامل تمرین‌های تنفسی، تصویرسازی هدایت‌شده، آرام‌سازی پیشرونده، بیوفیدبک و تمرین اتوژنیک است. یک پزشک می‌تواند در مورد برخی از این موارد با شما صحبت کند. پزشک ممکن است شرکت در جلسات فردی، جلسات گروهی یا ترکیبی از این دو را پیشنهاد دهد.

نمونه هایی از داروهایی که ممکن است پزشک شما تجویز کند عبارتند از:

داروهای ضد افسردگی:

 این داروها شامل مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) و مهارکننده‌های بازجذب نوراپی نفرین سروتونین (SNRIs) هستند.

مسدود کننده های بتا:

 این داروها می توانند به مدیریت برخی علائم فیزیکی مانند ضربان قلب سریع کمک کنند.داروهای ضد اضطراب: این داروها شامل بنزودیازپین ها، یک داروی آرام بخش است که می تواند به سرعت علائم را سرکوب کند. همه این داروها می توانند عوارض جانبی داشته باشند. SSRI ها و SNRI ها برای استفاده طولانی مدت هستند و احساس کردن اثرات آن زمان می برد. بنزودیازپین ها فقط برای استفاده کوتاه مدت هستند، زیرا خطر وابستگی بالا وجود دارد. اغلب اوقات، پزشک ترکیبی از درمان ها را توصیه می‌کند. آنها همچنین ممکن است نیاز داشته باشند برنامه درمانی شما را در طول زمان تغییر دهند.

درمان های خانگی برای حمله پانیک در مقابل حمله اضطراب

شما باید با یک پزشک یا متخصص سلامت روان صحبت کنید تا دریابید که برای پیشگیری و درمان علائم مرتبط با اضطراب و هراس چه کاری می‌توانید انجام دهید. داشتن یک برنامه درمانی و پایبندی به آن در صورت وقوع حمله می‌تواند به شما کمک کند احساس کنید کنترل خود را در دست دارید.

اگر احساس کردید که اضطراب یا حمله پانیک در راه است، موارد زیر را امتحان کنید:

به آرامی نفس های عمیق بکشید:

 هنگامی که احساس می‌کنید نفس خود را تندتر می‌کند، توجه خود را روی هر دم و بازدم متمرکز کنید. در حین استنشاق، احساس کنید معده‌تان پر از هوا می‌شود. هنگام بازدم از چهار شمارش معکوس کنید. آنقدر این کار را تکرار کنید تا تنفس شما کند شود. آنچه را که تجربه می کنید بشناسید و بپذیرید: اگر قبلاً یک حمله اضطراب یا پانیک را تجربه کرده اید، می‌دانید که می‌تواند فوق العاده چالش برانگیز باشد. به خود یادآوری کنید که علائم از بین می روند و شما خوب می شوید.

ذهن آگاهی را تمرین کنید:

 مداخلات مبتنی بر ذهن آگاهی به طور فزاینده‌ای برای درمان اختلالات اضطراب و هراس استفاده می‌شود. ذهن آگاهی تکنیکی است که می‌تواند به شما کمک کند افکار خود را در زمان حال مستقر کنید. شما می‌توانید با مشاهده فعال افکار و احساسات بدون واکنش به آنها، ذهن آگاهی را تمرین کنید.

از تکنیک‌های آرام‌سازی استفاده کنید:

تکنیک‌های آرام‌سازی شامل تصویرسازی هدایت‌شده، رایحه‌درمانی و آرامش عضلانی است. اگر علائم اضطراب یا حمله پانیک را تجربه می‌کنید، سعی کنید کارهایی را انجام دهید که به نظر شما آرامش بخش است. چشمان خود را ببندید، حمام کنید یا از اسطوخودوس استفاده کنید که اثرات آرامش بخش دارد.

تغییر سبک زندگی تغییرات سبک زندگی زیر می‌تواند به شما در جلوگیری از اضطراب و حملات پانیک و همچنین کاهش شدت علائم در هنگام وقوع حمله کمک کند:

• • منابع استرس را در زندگی خود کاهش دهید و مدیریت کنید.
  • یاد بگیرید که چگونه افکار منفی را شناسایی و متوقف کنید.
  • ورزش منظم و متوسط ​​داشته باشید.
  • مدیتیشن یا یوگا را تمرین کنید.
  • یک رژیم غذایی متعادل بخورید.
  • به یک گروه حمایتی برای افراد مبتلا به اضطراب یا حملات پانیک بپیوندید.
  • مصرف الکل و کافئین و همچنین مصرف مواد مخدر را محدود کنید.

جمع بندی

در شش ماه‌ دوم سال 1401 بخش زیادی از جامعه ایرانی به واسطه تلخی‌های رایج در بستر جامعه درگیر پنیک و حملات عصبی بود این روند به دلایل شرایط اقتصادی ناسالم و بستر اجتماعی آسیب‌پذیر روز به روز در حال پیشروری است. متاسفانه اخبار خودکشی بیش از همیشه شنیده می‌شود و همه‌ی این‌ها به روشا یک رسالت جدی می‌دهد تا در کنار بحث سلامت جسمی در افزایش آگاهی عمومی جامعه و حساس کردن ایشان نسبت به روان و موضوعات منتسب به آن پیشرو باشد.