26 مورد نشانه کمبود ویتامین دی که باید آنها رو جدی بگیرین

نشانه کمبود ویتامین دی چیست؟ در این مقاله با مجموعه‌ای از این نشانه با استناد به منابع علمی آشنا خواهید شد. با وبلاگ داروخانه روشا همراه باشید.

اهمیت و منابع ویتامین دی

نور خورشید یکی از بهترین منابع دریافت ویتامین دی است؛ ولی با وجود استفاده از نور خورشید باز نمی‌توان از تأمین ویتامین D کافی مطمئن شد. نحوه جذب ویتامین دی از خورشید عبارت است از تابیدن روزانه حداقل 15 دقیقه نور خورشید بر یک سوم از سطح پوست بدن.

این موضوع در افراد رنگین پوست فرق می‌کند و رنگین پوستان نسبت به سفید پوستان باید مدت زیادتری برای دریافت همان مقدار ویتامین D در مقابل نور خورشید قرار بگیرند. هم‌چنین ماهی‌های چرب و مکمل ویتامین d یکی دیگر از منابع خوب ویتامین D محسوب می‌شود. کمبود ویتامین D می‌تواند عواقب ناگواری از جنبه‌ی سلامت عمومی فرد به همراه داشته باشد.

کتابخانه ملی پزشکی جزو منابع معتبری است که کمبود ویتامین D را عامل بیماری‌های مختلف و ازجمله پوکی و شکستگی استخوان می‌داند. از طرف دیگر محققان هنوز در مورد ارتباط بیماری‌هایی مانند دیابت، فشار خون بالا، سرطان و شرایط خودایمنی مثل «مولتیپل اسکلروزیس» و نقش ویتامین دی در درمان افسردگی سرگرم تحقیق‌اند.

نکته‌ی مثبتی که در این میان وجود دارد آسان بودن دستابی به ویتامین D است. هر شخص می‌تواند با مشورت با پزشک و یا مراجعه به منابع معتبر پزشکی از دوز مناسب مصرف ویتامین دی آگاه شود؛ اما پیش از خرید مکمل ویتامین D باید از نشانه کمبود ویتامین D آگاه بود. آیا ویتامین دی در هوای ابری و یا پشت شیشه جذب می شود؟

26 نشانه کمبود ویتامین D

1-چاقی

ویتامین D در بافت سلول‌های چربی جمع می‌شود.

سلول‌های چربی، ویتامین D انباشته در خود را آزاد نمی‌کنند؛ به همین دلیل است که طبق تحقیقات علمیِ انجام شده مردان، زنان و کودکانِ چاق، 35 درصد بیشتر از افراد غیر چاق در معرض کمبود ویتامین D هستند.

هم‌چنین دقت داشته باشید که کمبود ویتامین D و چاقی، «تعامل هم افزایی» برای افزایش خطر ابتلا به دیابت و سایر اختلالات متابولیک دارند.

2- دیابت

یک تحقیق چاپ شده در «مجله‌ی کلینیکال غدد درون ریز و برون ریز» که در سال 2015 در اسپانیا انجام شده حاکی از آن است که افراد مبتلا به دیابت چه چاق و چه لاغر در مقایسه با افراد عادی، ویتامین D کمتری دارند.

3-بیماری قلبی

تحقیق جدیدی که در سال 2022 که در «مجله‌ی قلب» در اروپا منتشر شده نشان می‌دهد که بیماری‌های قلبی و کمبود ویتامین D باهم مرتبط‌اند.

با این حال، کارشناسان بنا به آزمایش دیگری که در سال 2019 بر روی 83 هزار نفر انجام شده می‌گویند شواهدی مبنی بر ارتباط مستقیم بین مقدار بیشتر ویتامین D و کاهش خطر بیماری قلبی عروقی وجود ندارد.

آنچه مسلم است این است که کمبود ویتامین D می‌تواند فشار خون و خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی را افزایش دهد. به همین دلیل افرادی با چنین مساله ای درگیر هستند باید خرید مکمل ویتامین دی را در برنامه خود بگنجانند.

4-لوپوس

«لوپوس» به نوعی بیماری اطلاق می‌شود که طی آن بدن به‌اشتباه به بافت‌های خود حمله می‌کند.

طبق اعلام «بنیاد لوپوس آمریکا» برای این بیماری ممکن است که «کورتیکواستروئید» تجویز شود که با کمبود ویتامین D مرتبط است.

تحقیق جدید دیگری که در «مجله‌ی پزشکی بریتانیا» در سال 2022 منتشر شده است اثبات می‌کند که مصرف مکمل ویتامین D به مدت پنج سال با و یا بدون روغن ماهی (اسید چرب امگا 3) می‌تواند بیماری خودایمنی را به میزان 22 درصد کاهش دهد.

5-زایمان زودرس

در سال 2015 تحقیقی بر روی دو هزار نفر خانم باردار انجام شد و نتیجه‌ی این تحقیق در Obstetrics and Gynecology به چاپ رسید.

زنان بارداری که سطح «هیدروکسی» خون آن‌ها بالاتر از 25 هیدروکسی بود ریسک کمتری از نظر ابتلا به زایمان زودرس داشتند. (توضیح این که هیدروکسی، واحدی برای اندازه‌گیری مقدار ویتامین D است.)

ویتامین D هم‌چنین با کاهش خطر بروز عفونت باکتریایی در جنین که یکی از عوامل زایمان زودرس است مقابله می‌کند.

قبلاً تحقیق دیگری هم که در سال 2014 انجام شده بود ارتباط غلظت بالاتر از 25 هیدروکسی را با کاهش خطر زایمان زودرس پس از آزمایش حدود 42 هزار نفر زن تأیید کرده بود.

6- نشانه کمبود ویتامین دی و اسکلروز چندگانه

«اسکلروز» نوعی بیماری است که اعصاب حرکتی را درگیر می‌کند.

آزمایش به عمل آمده بر روی 465 فرد مبتلا به «ام اس» در سال 2013 نشان داد مبتلایانی که سطح بالاتر از 25 هیدروکسی ویتامین D داشتند به‌مرور زمان و طی 6 تا 24 ماه دارای پیشرفت بیماری کندتر یعنی ضایعه‌ی مغزی کمتری نسبت به افرادی که میزان ویتامین D آن‌ها پایین‌تر از این مقدار بود داشتند.

هم‌چنین میزان کاهش حجم مغز و ضایعات جدید و سطوح ناتوانیِ بیمارانی که ویتامین D بیشتری داشتند کمتر بود.

7- PMS

به دردهای شدید و مکرر طول دوره‌ی قاعدگی، «دیسمنوره» و PMS گفته می‌شود.

در مطالعه‌ای که در سال 2017 در Gynecological Endocrinology منتشر شد، مشخص شد که مکمل‌های ویتامین D با دوز بالا، عوارض PMS و دیسمنوره را کاهش می‌دهد.

سطح بالای ویتامین D اثرات جسمی و روحی خوبی در مورد مبتلایان به دیسمنوره داشته و محققان معتقدند مکمل‌های ویتامین D جایگزین امیدوارکننده‌ای برای داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی مانند «ایبوپروفن» و «ناپروکسن» هستند.

8- نشانه کمبود ویتامین دی – التهاب روده

کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی، از جمله کمبود ویتامین D بر توانایی بدن در جذب مواد مغذی تأثیر می‌گذارد و در مورد افرادی که مشکلات گوارشی دارند بسیار شایع است.

یک تحقیق انجام شده در سال 2013 مشخص کرد که بیماران مبتلا به «کولیت اولسراتیو فعال» که نوعی بیماری التهابی روده (IBD) است دچار کمبود ویتامین D هستند.

این موضوع، بخصوص درباره‌ی افرادی که «کورتیکواستروئید» مصرف می‌کنند بیشتر مشاهده شده است.

9-آلوپسی و ریزش مو

«آلوپسی» نوعی ریزش مو است که در خانم‌ها نیز مشاهده می‌شود.

آزمایشی که در سال 2013 بر روی زنان مبتلا به آلوپسی به عمل آمد نشانگر این نکته بود که زنان مبتلا به آلوپسی به‌طور واضحی کمبود ویتامین D دارند.

ویتامین D برای چرخه‌ی حیات مو ضروری است و به گذر موها از مرحله‌ی استراحت به مرحله رشد کمک می‌کند.

یک تحقیق دیگر که در سال 2014 در مجله‌ای بریتانیایی منتشر شد حاکی از این بود که بیمارانِ مبتلا به «آلوپسی آره‌آتا» کمبود ویتامین D داشتند (آلوپسی آره‌آتا یک بیماری خود ایمنی است که به فولیکول‌ها حمله می‌کند و باعث ریزش مو در سرتاسر بدن می‌شود.)

محققان همچنین خاطرنشان کردند، هرچه سطح ویتامین D بیمار کمتر باشد، بیماری شدیدتر خواهد بود.

10-مقاومت به انسولین

مدتی است مشخص شده که مقاومت به انسولین که باعث تجمیع گلوکز در خون و دیابت نوع 2 و پیش دیابت می‌شود، با کمبود ویتامین D ارتباط دارد.

یک تحقیق در سال 2019 در Nutrients به این نتیجه رسید که کمبود ویتامین D یکی از عواملی است که به ایجاد مقاومت به انسولین شتاب می‌دهد.

با این حال، محققان می‌گویند هنوز این موضوع که چگونه ویتامین D ممکن است خطر ابتلا به اختلالات متابولیک (مثل دیابت نوع 2) را کاهش بدهد، به‌طور کامل مشخص نیست.

علاوه بر این، طیِ مطالعه‌ای در سال 2013 در «مجله‌ی تحقیقات علوم پزشکی» منتشر شد؛ محققان در ایران متوجه شدند که مکمل ویتامین D تأثیری بر حساسیت به انسولین در بیماران پیش دیابتی ندارد.

11-اگزما

ویتامین D سیستم ایمنی و عملکرد غشاء پوستی را تنظیم می‌کند. برهم خوردن تنظیم هر یک از این دو مورد در به وجود آمدن اگزما مؤثر است. تحقیق انجام شده در سال 2015 نشانگر این نکته بود که بین بیماری اگزما و کاهش ویتامین D ارتباط وجود دارد. نتایج تحقیقی دیگری حاکی از این بود که مصرف قرص ویتامین D می‌تواند اگزمای زمستانی را برطرف کند.

12- پوسیدگی دندان در نوزادان و خردسالان

همه می‌دانیم که ویتامین D در وهله‌ی اول برای سلامت و شکل‌گیری دندان‌ها بسیار مهم است؛ این موضوع در دوران بارداری زنان نیز اهمیت خاصی دارد.

محققان یک تحقیق انجام شده در سال 2014 در Pediatrics میزان ویتامین D خون زنان باردار را اندازه‌گیری کرده، سپس دندان‌های نوزادانشان را در یک سالگی مورد بررسی قرار دادند.

محققان متوجه شدند در دوران بارداری، میزان ویتامین D مادرانِ نوزادانی که مینای دندان ضعیف و پوسیدگی دندان دارند، در مقایسه با مادران نوزادانی که دندان‌های سالمی دارند خیلی کمتر است.

13- بیماری لثه و خرابی دندان

در یک تحقیق علمی انجام شده در سال 2020 که بر روی 42 هزار نفر آمریکایی صورت گرفت مشخص شد حفره‌های ایجاد شده در دندان با میزان ویتامین D موجود در بدنِ هر شخص مرتبط است.

یک تحقیق دیگر در سال 2020 که در «مجله‌ی تحقیقات پریودنتال» منتشر شد حاکی از این بود که احتمالاً میزان کمِ ویتامین D با افزایش خطر «پریودنتیت» به دلیل ارتباط آن با سیستم ایمنی مرتبط است. به مطلب راههای درمان التهاب لثه کودکان نگاهی ویژه بیندازید. 

شواهد حاکی از آن است که ویتامین D تأثیر مثبتی بر التهاب و بر بافت اطراف دندان دارد.

14- نشانه کمبود ویتامین دی – آلزایمر

طیِ تحقیق انجام شده در سال 2015 در JAMA Neurology ویتامین D و عملکرد شناختی هر سال در گروهی از بیماران مسن که نیمی از آن‌ها دارای نوعی اختلال شناختی بودند اندازه‌گیری شد.

نتیجه‌ی حاصل شده نشان داد که میزان پایین‌تر ویتامین D سرعت شناخت را کم می‌کند و با آلزایمر نیز در ارتباط است.

از لحاظ علمی این که آیا می‌توان با مصرف مکمل ویتامین D حتماً این عارضه را درمان کرد یا نه نیاز به تحقیقات بیشتری دارد.

15-عفونت مجاری ادراری

ویتامین D به بدن برای تولید آنتی‌بیوتیک‌های طبیعی جهت جلوگیری از عفونت کمک می‌کند.

تحقیق انجام شده در سال 2014 در Archives of Disease in Childhood نقش ویتامین دی در درمان عفونت را اثبات کرد و نشان داد که کمبود ویتامین D زمینه‌ساز عفونت‌های دستگاه ادراری در کودکان و به‌ویژه در دختران است.

خیلی زود است که ویتامین D را آب زغال اخته‌ی جدید بنامیم (که بر ای عفونت‌های ادراری مفید است) اما کمبود ویتامین D با عفونت ادراری بزرگ‌سالان هم مرتبط است.

تحقیق انجام شده در سال 2013 بر روی زنانی که گرفتار عفونت‌های ادراری مکرر بودند نشان داد که سطح ویتامین D زنانِ بیمار نسبت به زنان سالم کمتر است.

16- بی‌اختیاری زنان

کمبود ویتامین D ضعف عضلات را به همراه دارد و می‌تواند ماهیچه‌هایی که از مثانه، واژن، رحم و راست روده حمایت می‌کنند را ضعیف کرده و موجب بروز بی‌اختیاری در زنان شود.

بنا به تحقیق منتشر شده در مجله‌ی Mid-Life Health سطح ویتامین D در زنان مبتلا به اختلال کف لگن (که شامل افتادگی اندام لگن، بی‌اختیاری ادرار و مدفوع است) به‌طور قابل توجهی کمتر از زنان سالم است.

17- نشانه کمبود ویتامین دی – آسم

نتایج منتشر شده در مجله‌ی «آلرژی» که بر اساس یک تحقیق گسترده در سال 2014 در مورد بیش از 21 هزار نفر بزرگ‌سالِ مبتلا به آسم انجام شد، نشان داد که احتمال ابتلا به آسم در نزد کسانی که کمبود ویتامین D دارند 25 درصد بیشتر است.

محققان می‌گویند میزان ویتامین D برای بیماران مبتلا به آسم اهمیت دارد و مصرف بهترین مکملهای ویتامین دی برای بیماران آسم می‌تواند ضروری باشد.

18- روان پریشی

بین کمبود ویتامین D و ناراحتی روانی، ارتباط اثبات شده‌ای وجود دارد.

19 مورد تحقیق انجام شده در سال 2014 که در «مجله‌ی کلینیکال غدد درون ریز و متابولیسم» منتشر شد حاکی از این بود که 65 درصد از بیماران مبتلا به «اسکیزوفرنی» دچار کمبود ویتامین D هستند.

کسانی که کمبود ویتامین D دارند دو برابر افراد عادی به بیماری اسکیزوفرنی مبتلا می‌شوند.

متخصصان عقیده دارند اسکیزوفرنی باعث می‌شود افراد، سبک زندگی و رژیم غذایی خود را طوری تغییر دهند که ازجمله به کمبود ویتامین D در آن‌ها منجر شود.

19- نشانه کمبود ویتامین دی – افسردگی

بر اساس گزارشی که در سال 2015 در مجله‌ی «تحقیق پزشکی» چاپ شد دانشجویان دختری که کمبود ویتامین D دارند، احتمال بیشتری دارد که نشانه بالینی افسردگی داشته باشند.

طیِ یک تحقیق گسترده‌تر که در سال 2018 بر روی بیش از 31 هزار مورد انجام و نتیجه‌ی آن در مجله‌ی British Journal of Psychiatry منتشر شد، همبستگی بین کمبود ویتامین D و افسردگی بیش از پیش اثبات شد.

تحقیق خیلی کوچک دیگری که در سال 2012 به «انجمن غدد درون ریز» ارائه شد، نشان داد که در سه زنِ مبتلا به افسردگیِ متوسط تا شدید پس از مصرف مکمل ویتامین D برخی نشانه بهبود مشاهده شده است.

تحقیق جدیدتری در سال 2020 منتشر شد و نشان داد افرادی که احساسات منفی داشتند و مکمل‌های ویتامین D دریافت کردند، متوجه بهتر شدن حالشان شده‌اند.

20- سرطان روده‌ی بزرگ

«انجمن سرطان آمریکا» می‌گوید مطالعات قبلی، ارتباط بین ویتامین D و خطر ابتلا به سرطان «کولورکتال» را نشان داده‌، اما این شواهد قطعی نبود؛ اما یک تحقیق دیگر که نتایج آن در سال 2018 در «مجله‌ی مؤسسه‌ی ملی سرطان» چاپ شد نشان داد میزان بیشترِ ویتامین D در خون با برزو خطر کمتر ابتلا به سرطان روده‌ی بزرگ مرتبط است.

این تحقیق توسط یک گروه بین‌المللی از محققان سازمان‌های پزشکی از جمله انجمن سرطان آمریکا انجام شد.

21-سرطان پستان

نتایج بعضی از تحقیقات، میزان بالاترِ ویتامین D و کاهش خطر ابتلا به سرطان سینه را نشان می‌دهد؛ به‌طور مثال، یک آزمایش و تجزیه و تحلیل گسترده در سال 2013 که در مجله‌ی Medicine منتشر شد، نشان داد که اندکی افزایش در سطح ویتامین D می‌تواند خطر ابتلا به سرطان پستان در زنانی را که در دوران پساقاعدگی هستند تا 12 درصد کاهش دهد.

یک بررسی دیگر که در سال 2017 در مجله‌ی «سرطان سینه» منتشر شد نشان داد که اکثر تحقیقات، ارتباط معکوس بین مقدار ویتامین D و خطر ابتلا به سرطان پستان را تأیید می‌کند.

محققان گفتند مطالعات نشان داده کمبود ویتامین D با افزایش خطر ابتلا به سرطان سینه مرتبط است؛ ولی نیاز فوری به بررسی‌های بالینی بهتر و تصادفی سازی شده‌ای وجود دارد که طیِ آن مواردی مثل ارتباط سطح ویتامین D با خطر سرطان سینه، گسترش سرطان سینه و مراحل مختلف سرطان پستان بررسی شود.

اما آزمایش دیگری که در سال 2018 انجام شد نشان داد که سطح ویتامین D خون هیچ ارتباطی با سرطان سینه ندارد و مکمل‌های ویتامین D باعث کاهش بروز سرطان سینه، سرطان پروستات یا «کولورکتال» نمی‌شود.

به‌طور کلی، نتایج تحقیقات در مورد سرطان پستان و تأثیر درمانیِ ویتامین D بر آن تا حدی متناقض است.

22- سرطان پانکراس

بر اساس یک تحقیق بیست ساله که بر روی 120 هزار نفر، توسط محققان «بیمارستان زنان بریگام و ماساچوست» انجام شد، احتمال ابتلا به سرطان لوزالمعده در افرادی که بالاترین میزان ویتامین D را داشتند، 35 درصد کمتر از افرادی بود که کمترین میزان ویتامین D را دارا بودند.

تحقیقات در این زمینه ادامه دارد.

23- سرطان پروستات

در آزمایش انجام شده در سال 2014 مشاهده شد کمبود ویتامین D با تومورهای پیشرفته‌ و تهاجمی‌ترِ پروستات در بیماران «بیوپسی» مرتبط است.

در آزمایش دیگری که در سال 2019 انجام شد مشخص گردید بین میزان ویتامین D و سرطان پروستات ارتباط وجود دارد ولی فعلاً توصیه‌ای برای بالا بردن دوز ویتامین D برای بهبود سرطان پروستات نشده است و این موضوع نیازمند تحقیقات بیشتر است.

24- نشانه کمبود ویتامین دی – پوکی استخوان

همه می‌دانیم کمبود ویتامین D می‌تواند منجر به از دست دادن تراکم استخوان شود و به پوکی استخوان و شکستگی بیانجامد.

طبق اعلام «بنیاد ملی پوکی استخوان» نظر به این که خطر پوکی استخوان با بالا رفتن سن بیشتر می‌شود، مصرف روزانه 400 تا 800 واحد ویتامین D برای بزرگ‌سالانِ زیر 50 سال و 800 تا 1000 واحد بین‌المللی برای افرادِ بالای 50 سال ضروری است. نقش ویتامین دی در پوکی استخوان را باید جدی گرفت.

25- راشیتیسم

طبق اعلام «آکادمی پزشکان خانواده»، نرم و ضعیف شدنِ استخوان‌ها در کودکان (راشیتیسم)، می‌تواند ارثی یا به کمبود طولانی‌مدت ویتامین D مرتبط باشد که این مورد، راشیتیسمِ غذایی نامیده می‌شود.

در این مورد، کودکانِ 3 تا 36 ماهه در معرض خطر بالاتری هستند؛ چون استخوان‌های آن‌ها خیلی سریع رشد می‌کند.

در صورت تشخیص راشیتیسم غذایی، تجویز و مصرف مکمل کلسیم و ویتامین D، بیشتر آسیب‌های استخوانی را در مدت چند ماه و گاهی طیِ چند روز برطرف می‌کند.

هم‌چنین «آکادمی اطفال آمریکا» توصیه می‌کند همه‌ی نوزادان، کودکان و نوجوانان، روزانه حداقل،400 واحد بین‌المللی ویتامین D مصرف کنند.

26-اختلال زبان در دوران کودکی

نتایج تحقیق انجام شده در سال 2012 که در مجله‌ی Pediatrics منتشر شد نشان داد زنانی که در هفته‌ی هجدهم بارداری کمبود ویتامین D داشتند با خطر دو برابریِ داشتن کودکانی دارای اختلال زبانی نسبت به زنان دارای سطح کافی ویتامین D بودند.

در آزمایشی دیگر در همین سال، محققان اعلام کردند نتایج ثابت نمی‌کند که الزاماً کمبود ویتامین D باعث این مشکلات باشد، اما اهمیت ویتامین D در رشد مغز جنین کاملاً مشخص است؛ بنابراین این امکان وجود دارد که مصرف مکمل ویتامین D قبل از زایمان، خطر مشکلات گفتاری را در کودکان کمتر کند.

در پایان، ضروری است یادآوری کنیم با مشاهده‌ی هریک از نشانه کمبود ویتامین دی بهتر است در مورد شرایط خودتان و مقدار نیاز بدن به ویتامین دی با پزشک، مشورت کنید.