التهاب لثه کودکان، تجربه‌ای گاها دردناک برای کودک و والد

تا به حال چند بار با دیدن لبخند شیرین کودک دلبندتان غرق خوشی و لذت شده‌اید؟ بی‌شک یکی از لذت‌های والدین و نزدیکان کودک، تجربه‌ی لمس لحظاتی است که با خنده‌های شیرین کودک گره خورده‌اند. پروسه‌ی دندان درآوردن در کودکان هم از آن ایامی است که مراقب اولیه‌ی کودک همواره آن را به خاطر دارد؛ چراکه خوب می‌داند برای حظ بردن از شیرینی خنده‌های کودک خردسال شاهد دردها و بی‌قراری‌های ناشی از بیرون آمدن اولین دندان‌های شیری او بوده است. درمورد «مهمترین نکات برای رعایت بهداشت دهان و دندان» اطلاعات خود را به‌روز کنید!

با آغاز رشد دندان‌ها در کودک احتمال ابتلا به بیماری التهاب لثه که نوع خفیف آن را با نام ژنژیویت و نوع شدید آن را با نام پریودنتیت هم می‌شناسند افزایش می‌یابد؛ اگر تجربه‌ی شما هنوز به این مرحله از زندگی فرزندتان نرسیده است و با خواندن این خطوط کم‌کم احساس نگرانیِ ناشی از یک تجربه‌ی دردناک بر شما مستولی شده است مایلم همین ابتدای سخن خیالتان را با گفتن «نگران نباشید، درمان این بیماری ساده است» تا حدودی راحت کنم. در این مقاله‌ی کوتاه از بیماری التهاب لثه در کودکان، علائم و عوامل تشدید کننده‌ی آن و روش‌های جلوگیری‌اش صحبت خواهیم کرد.

نقش «پلاک» در ابتلا به التهاب لثه

هرگاه فرد نسبت به رعایت بهداشت دهان و دندان خود بی‌توجه باشد، باقی ماند‌ه‌ی ذرات غذا به ویژه مواد قندی در امتداد لثه و دندان به مایع چسبناکی به نام «پلاک» تبدیل می‌شود. پلاک حاوی باکتری‌هایی است که در لثه ایجاد خوردگی و حفره می‌کند. گفتیم که پلاک‌ها در امتداد لثه و دندان ایجاد می‌شوند، حال اگر این پلاک‌ها به دلایلی از جمله مسواک نزدن، مسواک زدن به صورت نادرست و نخ دندان نکشیدن، از امتداد لثه به سطح دندان منتقل شوند به جرم سختی به نام تارتار تبدیل شده و محلی برای اجتماع باکتری‌ها به وجود می‌آورد.

شاید برای شما هم پیش آمده باشد وقتی بعد از چند وعده مسواک نزدن، اقدام به زدن مسواک می‌کنید شاهد خونریزی لثه‌هایتان هستید، درواقع این از اولین نشانه‌های التهاب لثه است. پلاک‌ها همچنین «علت بوجود آمدن بوی بد دهان» هستند و از این رو بسیار مهم است از بوجود آمدن این جرم‌های دندانی جلوگیری کنید.

حالا که با فرآیند ابتلا به ژنژیویت آشنا شدید، خوب می‌دانید کودکان خردسالتان که خود از عهده‌ی انجام مراقبت‌های بهداشت دهان و دندانشان برنمی‌آیند تا چه میزان نیازمند حمایت شما برای انجام مراقبت از دندان‌های خود هستند. در ادامه بیشتر در این خصوص توضیح خواهم داد.

علت‌های ابتلا به التهاب لثه در کودکان

تا اینجا متوجه شدید اصلی‌ترین علت به وجود آمدن التهاب لثه عدم رعایت بهداشت دهان و دندان یا شیوه‌ی نادرست مسواک زدن و نخ دندان کشیدن است به گونه‌ای که با ایجاد پلاک در امتداد لثه مسیر ابتلا به این بیماری را هموار می‌کند؛ ولی علاوه بر اینها علت‌های دیگری هم می‌تواند در به وجود آمدن التهاب لثه در کودکان اثرگذار باشد:

• • رژیم غذایی نامناسب و ضعیفی که فقدان مواد مغذی و ویتامین ث در آن مشهود باشد؛
  • دندان قروچه _وضعیتی که فشردن و ساییدن دندان‌ها روی هم را توصیف می‌کند و کودک قادر به کنترل آن نیست
  • تنفس دهانی به گونه‌ای که موجب خشک شدن دندان‌های جلویی و لثه شود.

علائمی که شمردیم علاوه بر کودکان در بزرگسالان هم می‌تواند منجر به التهاب لثه شود؛ اما در بزرگسالان علائم دیگری چون موارد زیر را هم باید در نظر گرفت:

• • تغییرات هورمونی در سنین بلوغ
  • مصرف دخانیات
  • بیماری‌های خود ایمنی
  • دیابت و استفاده از داروهای خاص

این علائم در سنین بالاتر احتمال ابتلا به التهاب لثه را بالاتر می‌برد. بد نیست بدانید احتمال ابتلا به این بیماری بین کودکان 6 تا 11 ساله 73 درصد است و با افزایش سن و رسیدن به دوران بلوغ این احتمال افزایش پیدا می‌کند.

علائم التهاب لثه را بشناسید!

عواملی که منجر به التهاب لثه می‌شوند را با هم مرور کردیم، چگونگی ابتلا به این بیماری را هم فرا گرفتید؛ اما هنوز از نشانه‌های این بیماری چیزی نمی‌دانید. از کجا متوجه شوید که کودک شیرینتان یا حتی خودتان به این بیماری مبتلا شده‌اید؟ در ادامه این نشانه‌ها را آورده‌ام تا یک چک لیستی ارزشمند برای آگاهی از وضعیت دهان و دندانتان به وقت دیدن این نشانه‌ها در اختیار داشته باشید.

• • خونریزی لثه پس از استفاده از مسواک و نخ دندان؛
  • پف و ورم لثه؛
  • تیره شدن رنگ لثه؛
  • عقب رفتگی و خوردگی لثه که موجب دیده‌شدن ریشهی دندان می‌شود؛
  • دندان درد و حساسیت به غذاهای سرد و گرم؛
  • درد لثه؛
  • چرک بین دندان و لثه؛
  • تغییر در راستای دندان‌های نیش و فک؛
  • لق شدن دندان؛
  • بوی بد دهان ناشی از وجود پلاک که با مسواک زدن از بین نمی‌رود.

درمان ژنژیویت و پریودنتیت در کودکان

درمان این بیماری در مراحل اولیه آسان است و وابسته به عواملی نظیر سن، علائم بیماری و شدت آن می‌تواند فرآیند درمانِ متفاوتی داشته باشد. در مراحل اولیه دندانپزشک با خارج کردن تار تار از سطح دندان کودک اقدام به درمان کودک می‌کند؛ اگرچه این عمل به نظر ساده می‌رسد ولی حتما باید پزشک و طی جلسات متوالی اقدام به جرم‌گیری دندان‌های کودک کند.

پزشک در ابتدا با از بین بردن پلاک و جرم اطراف لثه دندان‌های کودک را تمیز کرده و درمان التهاب لثه را آغاز می‌کند؛ ولی در ادامه ممکن است تشخیص به ادامه‌ی درمان بدهد و به کار بیشتری نیاز باشد. در کنار روند درمانی مهم است دندانپزشک نحوه‌ی صحیح مسواک زدن و استفاده‌ی درست از نخ دندان را به کودک آموزش بدهد. درصورت بهبود نیافتن بیماری علائم دیگری پا به میدان می‌گذارند و با نشان دادن خود خطرات در کمین را هشدار می‌دهند.

علائمی چون از بین رفتن رنگ و قوام لثه، از بین رفتن استخوان‌های فک و اطراف لثه، تو رفتگی و آسیب لثه که منجر به لق شدن دندان هم می‌شود، از نشانه‌هایی است که به شما هشدار می‌دهد التهاب درمان نشده‌ی لثه‌ی کودکتان را جدی‌تر بگیرید.

با پیشرفت بیماری شیوه‌ی درمان وارد مرحله‌ی تازه‌ای می‌شود. دندانپزشک پس از خارج کردن پلاک وجرمگیری اقدام به خارج کردن جرم زیر لثه و عفونت می‌کند که اینکار موجب ترمیم سطوح آسیب دیده در ریشه‌ی دندان می‌شود. گاهی ممکن است ماجرا به همین جا هم ختم نشود و دندانپزشک در کنار این درمان مصرف آنتی بیوتیک و عمل جراحی را هم ضروری بداند.

عمل جراحی لثه:

وقتی پروسه‌ی درمان به جراحی کشیده می‌شود به عمل‌هایی با هدف کاهش سایز پلاک‌های تشکیل شده در زیر خط لثه، بازسازی استخوان و بافت آسیب‌دیده، برداشته شدن بخشی از بافت لثه برای نمایش بیشتر دندان‌ها، پیوند زدن بافت نرم برای پوشش‌دهی استخوان‌های نمایان شده و ممانعت از افتادن دندان اشاره می‌شود.

راههای پیشگیری از التهاب لثه در کودکان:

برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری همچون بسیاری دیگر از بیماری‌های دهان و دندان توجه داشتن به بهداشت است. به طور معمول مراقب اولیه‌ی کودک، والدین و در مواردی پرستار کودک نقش موثری در آموزش نحوه‌ی صحیح مسواک زدن کودک و اهمیت استفاده از نخ دندان به شیوه‌ی درست دارند.

• • مهم است به کودکتان بیاموزید روزی 2 بار و هر بار به مدت 2 دقیقه مسواک بزند و برای تکمیل نظافت یک بار هم از نخ دندان در روز استفاده کند؛
  • کودکان تا رسیدن به سن 6 سالگی برای مسواک زدن و نخ دندان کشیدن به کمک شما نیاز دارند، کنارشان باشید تا رفته‌رفته به اهمیت این روتین در همان سال‌های آغازین زندگی واقف شوند؛
  • مهم است بعد از هر وعده‌ی غذایی شیرین یا حاوی نشاسته از مسواک استفاده شود تا مانع از ایجاد پلاک در لثه و دندان شود؛
  • کودکان از 18 ماهگی تا 6 سالگی باید از مسواک‌های با فرچه‌ی نرم و خمیردندان‌هایی با فلوراید کم استفاده کنند؛
  • هر 3 ماه یک بار مسواک کودک را عوض کنید؛
  • استفاده از دهان‌شویه‌ی ضد میکروبی و آب نمک موجب کاهش التهاب در لثه می‌شود.
  • از زمانی که کودک شروع به درآوردن دندان هایش می‌کند مراجعه به داندانپزشکی آغاز می‌شود با مراجعه‌های منظم جهت چکاب دندان‌های کودک خود، می‎توانید ریسک ابتلا به بیماری را تا حد زیادی کاهش دهید.

بعید است میان شما کسی باشد که از اهمیت رعایت بهداشت دهان و دندان با استفاده از مسواک، نخ دندان و دهانشویه آگاه نباشد؛ اما پیش‌بینی می‌کنم احتمال دارد درصدی از شما نسبت به شیوه‌ی صحیح مسواک زدن در کودکان و اثراتی که می‌تواند برجای بگذارد آگاهی کافی را نداشتید یا حداقل برایتان در زمره امور کم اهمیت بوده است.

امیدوارم اگر این پیشن بینی درست است بعد از خواندن این مقاله بسیار جدی‌تر به این مقوله نگاه کنید و با کمک به نهادینه کردن روتین‌های مراقبتی در کودکان خود نه تنها دوران خردسالی که آینده‌ی ایشان را هم از خیلی جهات تضمین کنید. اگر هم خودتان پیش از خواندن این مقاله نسبت به این مقوله کوشا و جدی بوده‌اید پیشنهاد می‌کنم این مقاله را برای سایر والدین ارسال کنید و در نشر آگاهی اثرگذار باشید. همچنین مطالعه‌ی «انواع روش های جرمگیری دندان» برای خودتان همراه با اطلاعات کاربردی نسبت به این روش درمانِ مورد اجحاف واقع شده خواهد بود.