مراقبت از دندان کودک پیش از تولد تا 12 سالگی

هرگاه بخواهیم بحث بهداشت دهان و دندان را از پایه مورد بررسی قرار بدهیم گریزی نداریم جز اینکه به دوران جنینی و پیش از تولد از رحم مادر بازگردیم. شاید این موضوع برایتان تا حدی غریب باشد اما واقعیت جز این نیست. اجرای مهمترین نکات برای رعایت بهداشت دهان و دندان از دوران جنینی توسط والدین آغاز می‌شود.

اطمینان از بهداشت دهان و دندان هر دو والد پیش از بارداری چه نقشی در مراقبت از دندان کودک دارد؟

در دوران بارداری نه تنها سلامت دهان و دندان مادر؛ بلکه تا حدی هم سلامت دهان و دندان پدر در وضعیت بهداشت دهان و دندان نوزاد نقش‌آفرین است. در حال حاضر حتی در کشور ما هم برنامه‌ریزی‌های بسیار خوبی در حوزه‌ی برنامه‌ریزی‌های پیش از بارداری صورت گرفته است از انجام آزامایش‌ها تا مصرف فولیک اسید، کاهش وزن و مواردی از این دست.

اما هنوز جای اجباری شدنِ ملاقات با دندان‌پزشک و اطمینان از سلامت وضعیت دندان‌های والدین در این برنامه‌ریزی‌ها به شدت خالی است. از آنجا که دوران بارداری تغییرات هورمونی زیادی به ویژه در سطح استروژن‌ها صورت می‌گیرد، بافت‌های دهانی از جمله لثه و کل مخاطات تحت تاثیر قرار گرفته به گونه‌ای که گاه موجب خونریزی‌ بدون تحریک شدن لثه هم می‌شود. این وضعیت که در عموم مادران باردار شایع است را با نام التهاب لثه می‌شناسیم.

قورت دادن این خونابه‌های همراه با باکتری برای مادر اتفاق خوبی نیست. از طرفی آنچه این وضعیت را تشدید می‌کند جرم و پلاک‌های دندانی است؛ از این رو اهمیت دارد مادر پیش از بارداری با مراجعه به دندانپزشک این موارد را برطرف کند.

حتی پوسیدگی‌های دندانی که ممکن است هیچ عارضه‌ی ظاهری برای اینکه متوجهش باشید به شما نداده باشد در این ایام مهم است. باید با رفتن نزد دندان‌پزشک و گرفتن عکس رادیوگرافی کمک کنیم پوسیدگی که ممکن است پزشک هم بدون عکس متوجهش نشود را تشخیص دهد.

در یک کلام و به قاطعیت باید بگوییم لازم است پیش از اقدام به بارداری لازم است هرنوع پوسیدگی دندانی درمان و احتمال پوسیدگی‌های جدید را تا حد امکان پایین آورد؛ چراکه به این ترتیب لود باکتری را در دهان مادر پایین می‌آوریم.

دوران بارداری و مراقبت‌های لازم:

• سه ماهه‌ی اول:

دوره‌ی بارداری در مادر را اگر به سه قسمت تقسیم کنیم، در 3 ماهه‌ی اول اوگانژه در حال اتفاق افتادن است. به عبارتی دیگر ارگان‌های مختلف بدن جنین در حال شکل‌گیری است و این مرحله‌ی بسیار حساسی است. در این مرحله مادر هرچه را استفاده کند از طریق جریان خون به جنین منتقل می‌شود.

حال تصور کنید مادر بارداری با آبسه‌ی دندان به دندانپزشک مراجعه می‌کند، در چنین  شرایطی سخت است برای تسکین درد به مادر مسکن داد، یا حتی برای دفع عفونت لثه آنتی بیوتیک تجویز کرد از طرفی نمی‌توان بدون درمان هم رها کرد و در هر حال مصرف این داروها قطعا روی جنین اثر می‌گذارد.

• سه ماهه‌ی دوم:

در 3 ماهه‌ی دوم بارداری اوضاع آرام‌تری را پیشِ رو داریم، به همین دلیل اگر ناگزیر به درمان هستید در این دوره شرایط نسبت به دوره‌ی قبل بسیار مساعدتر است؛ اما در 3 ماهه‌ی سوم هم اوضاع حساس خواهد بود؛ چراکه هرگونه مصرف دارو می‌تواند نهایتا منجر به زایمان زودرس شود.

پس مشخصا بهترین کار در ابتدا پیشگیری و انجام معاینات پیش از بارداری است. با این وجود گاهی بعد از بارداری همچنان مشکلاتی نظیر کیست‌های لثه‌ای به وجود می‌آیند که حتی با کنترل با درد و خونریزی موجب اذیت شدن مادر خواهند بود. حال تصور کنید وضعیت در مادرانی که درمان‌های پیش از باردری را انجام نداده‌اند چگونه است؟!

از طرفی مادرهایی که از جهت پوسیدگی، لود باکتری در آنها بالاست خود بیشتر برای انتقال این وضعیت به نوزاد مستعد هستند. اینکه از کجا مشخص می‌شود لود باکتری در فرد بالاست با یک مثال قابل ملموس شدن است.

زن 25 ساله‌ای را تصور کنید که برای معاینات پیش از بارداری به دندانپزشک مراجعه می‌کند و پزشک در معاینه متوجه 12 دندان پرکرده می‌شود. در اینجا مشخص است نه تنها بهداشت کلی رعایت نمی‌شود توسط فرد، بلکه لود باکتری در این فرد هم بالاست که همین باکتری‌ها امکان انتقال به نوزاد را دارند.

گاهی برای فرد این سوال مطرح می‌شود که این باکتری چگونه به نوزاد منتقل می‌شود؟ از طرق مختلف از جمله بوسه‌ای که از بچه می‌گیرید، غذایی که پیش از گذاشتن در دهان کودک از آن چشیده‌اید و راه‌های مختلف دیگر.

فرهنگ مراوده با خردسالان و تاثیری که بر مراقبت از دندان کودک دارد!

همین‌جا خوب است گریزی هم به فرهنگ کشورمان که در آن برای کودک حریم خصوصی قائل نمی‌شوند و این بستری برای تهدید سلامت کودک به چه لحاظ روانی و چه به لحاظ انتقال بیماری فراهم می‌کند. ابتدایی‌ترین موضوع همین است که تحت هیچ شرایطی با قاشقی که غذا را می‌چشید به کودک غذا ندهید و از اقوام و بستگان درجه یک که ممکن است در مواجه با فرزندتان چنین اقدامی را صورت دهند بخواهید هرگز مرتکب آن نشوند.

درست است که به هرحال این باکتری وارد دهان کودک شما می‌شود، اما هرچقدر زودتر این اتفاق بیفتد قوی‌تر هم عمل می‌کند؛ البته که بدن هم در مقابل آن باکتری بیکار نمی‌ماند اما چنانچه خیلی زود وارد بدن شود در نتیجه پیش از قوی شدن سیستم ایمنی، این باکتری است که بالغ می‌شود و در چنین شرایطی مقابله با آن ساده نیست.

با تمام توضیحاتی که تا به اینجا داده شد خوب است برای اینکه اذیت نشوید و لود باکتری خود را به کودکتان منتقل نکنید آزمایش‌ها و درمان دهان و دندان پیش از بارداری را جدی بگیرید. درمان پایین آوردن لود باکتری در افراد را پزشک تشخیص می‌دهد گاه با دارو درمانی به طریق استفاده از کلرهگزیدین در دوزهای متفاوت و گاهی با حضور فرد در مطب طی چند روز متوالی با کمک فرم ژل مانند کلرهگزیدین لود باکتری پایین می‌آید.

مراقبت از دندان کودک بعد از تولد 

تا اینجا به شرح وضعیت پیش از بارداری و در دوران بارداری پرداختیم. حال به سراغ ایام پس از به دنیا آمدن کودک می‌رویم. پیش از آن اما بد نیست لینک تعدادی از مطالب مفید در حوزه‌ی بهداشت دهان و دندان را برایتان قرار دهیم تا به فراخور نیازتان آن‌ها را در لیست مطالعاتی خود قرار دهید.

تمیز کردن دهان بچه از چه زمانی ضروری است؟

پاسخ به این سوال خیلی جدی از همان بدو تولد است؛ اگرچه نیازی نیست در روزهای اول وسواس به خرج دهید. در روزهای ابتدایی شرایط خاص مادر و نوزاد چندان اجازه نمی‌دهد در این مورد دقت بالایی داشته باشیم و گاه باقی‌مانده‌ی شیر بین لب و لثه‌ی کودک باقی می‌ماند.

اما به محض اینکه امکان این کار برایمان فراهم شد به کمک پیچاندن یک گاز استریل تمیز و مرطوب دور انگشتان خود ناحیه‌ی لب تا گونه‌ی نوزاد را تمیز کنید. سپس سقف دهان را خیلی ملایم و نرم با همان گاز استریل پایین بیایید. اندکی لب نوزاد را پایین بیارید و به سادگی متوجه خواهید شد کجاها نیاز به تمیز شدن دارند.

لازم به تاکید است که در این مقطع گنجایش معده‌ی نوزاد اندک است و سیستم گوارشی هنوز پیشرفت نکرده است پس بنا نیست از ابتدا با نظم مشخص و سختگیرانه‌ای پیش رفت؛ اما رعایت یک سری نکات کلی به شما در تبدیل عادت‌های صحیح فرزندتان کمک می‌کند.

چرا نباید به کودک شب هنگام شیر داد؟!

یکی از این عادت‌های خوب عدم شیر دادن به کودک شب هنگام است. زمانی که کودک بی‌تابی می‌کند و شب تقاضای شیر می‌کند به او یادآور شوید که شب‌ها از شیر خبری نیست و اینگونه فاصله‌ی شیر خوردن را بیشتر می‌کنید.

چرا این موضوع حائز اهمیت است؟ به این دلیل که هنگامی خود فرد تغذیه می‌کند علاوه بر بدنش باکتری‌ها هم از آن غذا برای رشد و ادامه‌ی حیات بهره می‌برند. برای همین بچه وقتی شب هنگام شیر می‌خورد به قوی‌تر کردن باکتری‌های دهانی وی منجر می‌شود.

در خصوص ذائقه غذایی هم این دقت عمل لازم است. به خاطر داشته باشید کودکان شما بعد از تولد ذائقه‌ی مشخصی ندارند و این شما هستید که ذائقه‌ی ایشان را تربیت می‌کنید. در فرهنگ غذایی ایرانیان اهمیت دادن به شیرینی‌جات یک عادت مخرب است و باید در نظر داشته باشید  دادن تشویقی به بچه‌ها با غذاهای شیرین ساختن یک عادت غذایی غلط و سخت اصلاح‌پذیر است.

6 ماهگی اولین موعد در آمدن دندان‌های شیری

تا اینجا هم مراحل بهداشت دهان و دندان در دوران نوزادی را مرور کردیم. پس از این به دورانی وارد می‌شویم که کودک دندان‌هایش درآمده است. این دوره ممکن است 6 ماهگی  و در موارد نادری همان بدو تولد باشد. اگر در بدو تولد نوزداد دندان درآورد به دندانپزشک مراجعه کرده و در صورت لق بودن دندان آن را آسپیره می‌کند.

ترجیح بر نکشیدن دندان است اما اگر سینه‌ی مادر را زخم می‌کند و امکان راحتی در شیر دادن نوزاد را محدود می‌کند چاره‌ای جز کشیدن دندان وجود ندارد. به هر حال به طور نرمال 6 ماهگی موقع دندان درآوردن نوزاد است ولی اگر زمان گذشت و نوزاد به 12 ماهگی رسید و همچنان خبری از دندان نبود آنگاه زمان مراجعه به دندانپزشک است.

چگونه مسواک را از 6 ماهگی به دوستی جدا نشدنی برای کودکان تبدیل کنیم؟

حال ما فرض را بر شرایط نرمال می‌گذاریم و کودک بین 6 تا 8 ماهگی دندان درآورده است. در این شرایط معمولا کودک احساس ناراحتی می‌کند و پذیرش مسواک برایش کار ساده‌ای نیست. توصیه این است که در ایامی که کودک در ناآرامی‌های پیش از دندان درآوردن به سر می‌برد که معمولا یک بازه‌ی 2 ماهه است به جای اینکه از دندونی‌های معمول استفاده شود به کودک یک مسواک فوق نرم بدهیم تا برای التیام بر درد و خارش لثه از آن استفاده کند.

مسواک انگشتی سیلیکونی وی کر با گرید پزشکی و کیفیت بالا تهیه شده است. به طور طبیعی مقاوم به انواع باکتری‌ها است و فاقد بی پی ای،لاتکس، سرب و دیگر سموم است. این محصول از نرم‌ترین مواد سیلیکونی ساخته شده است که از دهان کودک شما در برابر آسیب‌های مکانیکی محافظت می‌نماید.

اینگونه هم به لثه آسیب وارد نمی‌شود و هم از قبل با مسواک آشنا می‌شود. به محض رسیدن به 6 ماهگی و درآوردن دندان کودک باید مسواک زدن خود را شروع کنند.

خمیردندان مناسب برای کودکان

قدیم‌ترها می‌گفتند برای کودکان نیازی نیست از خمیردندان استفاده کنید و این توصیه برای حفظ سلامت کودک از مواد موجود در خمیردندان بود. اما امروزه این توصیه ضرورت ندارد چراکه خمیردندان‌های مناسب کودکان تولید شده که محتویاتش دقیقا مناسب با حساسیت‌های این سن تنظیم شده است.

فرض مثال اگر روی خمیردندانی نوشته شده است از 0 تا 5 سال این یعنی این خمیردندان کاملا استاندارد با نیاز بچه فرموله شده است. از اندازه‌ی فلوراید تا آنزیمی که برای بزاق کودک مفید است.

به عنوان مثال خمیر دندان کودکان هیشو برای 2 تا 5 سال آماده شده است که علاوه بر این که هیچ خطری برای کودکان ندارد، بسیار گزینه مناسبی برای کودکان می‌باشد. زیرا کی از محصولات بهداشتی و مراقبتی برای دندان بوده که از فرمولاسیون ویژه‌ای ساخته شده‌است. این محصول به دلیل داشتن عناصر ضدحساسیت، علاوه بر سفیدکردن دندان‌ها، از بروز حساسیت در آن‌ها جلوگیری کرده و در نهایت هم به ایجاد لبخندی زیبا کمک می‌کند. همچنین این خمیردندان به واسطه داشتن ترکیبات بی‌نظیر از پوسیدگی دندان‌ها جلوگیری خواهدکرد.

چه میزان از خمیردندان برای مراقبت از دندان کودک ضروری است؟

به ناخن انگشت کوچک بچه نگاه کنید و سپس به همان اندازه خمیر دندان روی مسواکش قرار دهید. حال سر بچه را روی زانوی خود قرار دهید و دهانش را به سمت بالا باز کنید تا روی دندان‌هایش اشراف داشته باشید. مهم است که با کودکتان ارتباط چشمی داشته باشید تا دچار اضطراب و نگرانی نشود. محتمل است حتی که کودک از ترس غش کند؛ بنابراین اینکه ارتباط چشمی حفظ شود و با کودک صحبت شود به حفظ آرامش او کمک می‌کند.

اهمیت نشستن دهان با آب پس از مسواک زدن

بعد از مسواک زدن دندان‌ها با یک دستمال تمیز دهان کودک را کاملا تمیز کنید. نکته‌ی مهم که اغلب نادیده گرفته می‌شود نشستن دهان پس از مسواک زدن چه در کودکان و چه بزرگسالان است. فلوراید موجود در خمیردندان به مدت زمان مشخصی برای اثرگذاری نیاز دارد بنابراین وقتی بلافاصله بعد از مسواک زدن دهان را با آب بشویید تاثیر فلوراید را از بین می‌برید.

البته نمی‌شود گفت که با شستن دهان فرآیند شستشو کاملا بی‌اثر خواهد شد، به هر حال با مسواک زدن به طور مکانیکی اقدام به حذف پلاک‌ها شده است؛ اما برای کسب بهترین نتیجه بهتر است کف حاصل از خمیردندان را در دهان بچرخانیم و سپس آن را بیرون بریزیم و بدون شستن دهان فرآیند را به پایان برسانیم.

دندان‌های شیری

به طور معمول از 6 ماهگی تا 2.5 سال کودک رشد کامل دندان‌هایش را شاهد است. این دندان‌های اولیه را که دندان‌های شیری می‌خوانند به تعداد 20 عدد به صورت 10 تا در فک بالا و 10 تا در فک پایین قرار دارند. اغلب اوقات میان دندان‌های جلویی در نوع شیری فاصله وجود دارد و این نباید موجب نگرانی والدین شود.

اولین مراجعه به دندانپزشک در کودکان

اولین مراجعه کودک به دندانپزشک باید در سن 3 سالگی  انجام شود. خیلی بعید است که در این سن پوسیدگی رخ داده باشد؛ با اینحال مهم است کودک را در این سن به دندانپزشک ببریم تا به لحاظ روانی از سنین خیلی پایین با محیط پزشکی آشنا شده و هیچ نگرانی از حضور در این مکان نداشته باشد.

رعایت نکاتی از سمت مراقبین اولیه و والدین هنگام آوردن کودکشان به کلینیک دندانپزشکی ضروری است. پیش از حضور از گفتن عباراتی نظیر«نترس، چیزی نیست، عمو دکتر مهربونه و …» به کودک پرهیز کنید. کودک شما هیچ ذهنیتی از پزشک و کلینیک ندارد وقتی با جملات دلسوزانه‌ی شما مواجه می‌شود شصتش خبردار می‌شود که حتما قرار است با وضعیت عجیب و غریبی روبه‌رو شود و این آمادگی‌دادن‌ها بی‌دلیل نیست.

وقتی کودک در آن سن کادر درمان را با لباس‌های مخصوص خودشان ببیند و در کنارش رفتار هوشمندانه‌ی والدین قرار بگیرد از همین آغازین روزهای رشد هراس و اضطراب ناشی از مواجه با پزشک و حضور در بیمارستان برایش مدیریت شده و در بزرگسالی هم چنین معضلی نخواهد داشت.

اهمیت نحوه‌ی برخورد درست دندانپزشک با کودک

همچنین مهم است دندانپزشک بلافاصله بعد از حضور کودک به اتفاق والدینش در اتاق معاینه، فرآیند معاینه را شروع نکند؛ بلکه زمانی را به خوش و بش با کودک سپری کند و سپس پیش از هر اقدامی به کودک توضیح دهد قرار است چه اتفاقی بیفتد.

به طور مثال پیش از اینکه از وی بخواهیم که دهانش را باز کند آینه‌ی مخصوص را دستش بدهیم و بگویمم با آینه دندان خود را ببیند. سپس از وی اجازه بخواهیم که این کار را ما انجام دهیم تا دندان‌هایش را بشماریم. در نهایت یک نگاه کلی برای اطمینان از عدم پوسیدگی هم داشته باشیم.

چنین فرآیندی خاطر کودک را آسوده می‌کند که دندانپزشکی مکانی امن است و بنا نیست هرگز آسیبی به او رسیده شود. در نتیجه برای مراجعه‌ی بعدی همراه‌تر خواهد بود.

نوشیدنی‌های مضر برای دندان‌ها

فارغ از اینکه کودک باشید یا بزرگسال مخرب‌ترین نوشیدنی نوشابه است که علاوه بر مشکلاتی که برای سایر ارگان‌های بدن دارد صدمات جدی برای دندان‌ها به ویژه در کودکان به دنبال دارد.

گاه والدین با این تصور که حالا که نوشابه ممنوع است، می‌توان از فواید آبمیوه کودک را بهره‌مند کرد در این مورد هم طریق افراط را در پیش می‌گیرند. حال اینکه خود آبمیوه هم به دلیل داشتن PH پایین و اسیدی بودن تغییرات بدی در دهان ایجاد می‌کند و همین منجر به آسیب‌های جدی در دندان‌ها می‌شود.

بهتر است از همان دوران کودکی به بچه آموزش بدهیم رفع تشنگی با آب صورت می‌گیرد نه با آبمیوه، شیر و یا شیرکاکائو.

مراجعه‌ی دوم بین 5 تا 6 سالگی

در مراجعه‌ی اول به دندانپزشکی از لزوم نحوه‌ی صحیح نظافت دندان‌ها و تغذیه‌ی درست از دندانپزشک اطلاعات لازم را گرفته‌ایم و دیگر تا حوالی 5 تا 6 سالگی اگر مشکلی پیش نیاید نیاز به مراجعه مجدد نیست.

در 6 سالگی یکی از مهمترین دندان‌های دائمی کودک رشد می‌کند. دندان آسیاب بزرگ که آن را با نام دندان 6 هم می‌شناسند. اغلب والدین به خیال اینکه این دندان چون زود درآمده پس حتما شیری است ممکن است به آن توجه لازم را نکنند.

به همین منظور مراجعه به دندانپزشک در این سن برای معاینه و چک کردن وضعیت دندان 6 بسیار مهم است. دندان آسیاب بزرگ موقعیت بسیار مهمی را در میان دندان‌ها برای جویدن ایفا می‌کند؛ بنابراین دندانپزشک باید در معاینه بررسی کند که آیا این دندان درآمده است و اگر هنوز خبری از آن مشاهده نمی‌شود با گرفتن عکس از وضعیت و جایگاهش در لثه مطمئن شوند.

نکته‌ی حائز اهمیت دیگری که خوب است بدانید اولین سال بیرون آمدن هر دندانی حساس‌ترین سال برای آن دندان محسوب می‌شود که اگر به سلامت طی شود ریسک ایجاد  پوسیدگیِ آن دندان هم کاهش پیدا می‌کند.

حال اگر در معاینه دندانپزشک شاهد رشد دندان 6 بود لازم است درون دندان را معاینه کند و از میزان عمیق شیارهای آن آگاهی به دست بیاورد. اغلب اوقات وقتی شیارهای دندان بسیار عمیق باشند درون آن‌ها پوسیدگی‌های ریزی ایجاد می‌شود.

در چنین وضعیتی دندان‌پزشک اقدام به فیشور‌ سیلنت می‌کند. منظور از فیشور سیلنت این است که وقتی هرگاه شیارهای دندانی بدون وجود تراش را مشاهده می‌کنیم، ما هم تراش اضافه‌ای به دهان نمی‌دهیم؛ بلکه فقط روی شیارها کامپوزیت مایع می‌ریزیم تا شیارها بسته شده و امکان گیر کردن بقایای غذا در آنها غیرممکن شود و در نتیجه مانع از ایجاد پوسیدگی شود. البته که در این مراجعه سایر دندان‌ها هم چکمی‌شود و وضعیت پوسیدگی آن‌ها بررسی می‌شود اما مهمترین دندان در این سن دندان آسیاب بزرگ است.

دهانشویه یک محلول مایع است که برای شستشوی دندان‌ها، لثه و دهان مورد استفاده قرار می‌گیرد. این محلول حاوی یک ضد عفونی کننده است که می‌تواند باکتری‌های مضر موجود در دهان را از بین ببرد. دهانشویه هرگز نمی‌تواند جای مسواک و نخ دندان را بگیرد بلکه خود یک محصول کامل جهت حفظ سلامت بهداشت دهان و دندان است. حال دهانشویه کودکان حاوی کلسیم و پروتئین شیر میسویک به تقویت مینای دندان کودک کمک کرده و از دندان‌های شیری آنها محافظت می‌کند. طعم این دهانشویه برای کودکان دلنشین و جذب کننده است.

مراجعه‌ی سوم در 7 تا 8 سالگی به دندانپزشک

بین سنین 7 تا 8 سالگی برخی دندان‌های دائمی بچه درآمده و لازم است توسط دندانپزشک وضعیت سلامتشان بررسی شود. بسیاری از انواع بیماری وجود دارد که در همین مقطع با معاینه قابل حدس و همچنین قابل پیشگیری هستند.

به طور مثال نوعی سندروم که  مرتبط با دندان 6 و دندان جلویی است در همین مقطع قابل شناسایی است و می‌توان با برخی درمان‌ها نظیر فلوراید تراپی به استحکام آن‌ها کمک کنیم. بنابراین مراجعه در این سن بسیار مهم است.

مراجعه در 9 سالگی

چنانچه کودک در مراجعه‌ی پیشین خود نشانه‌هایی از اختلالات فکی داشته باشد به این معنا که رابطه‌ی فک بالا و پایین ناهماهنگ باهم باشند، در مراجعه‌ی بعدی بررسی دقیق‌تری صورت خواهد گرفت؛ چراکه قابل حدس است وجود این اختلال فکی در آینده به چه سمتی پیش خواهد رفت و چه درمان‌های سنگینی برای اصلاح آن لازم است.

این در حالی است که در همین سنین کودکی می‌توان به کمک پلاک‌های متحرک مشکلات را تا حد بسیار مطلوبی کاهش داد و رنج جراحی‌های سنگین در بزرگسالی را از میان برداشت. حتی چنانچه کودک در آینده نیازمند ارتودنسی هم باشد باز پزشک با هدایت وضعیت فک و دهان به کمک همین پلاک‌ها وضعیت را به نفع کودک تغییر می‌دهد. پس مسئله‌ی سن و مراجعه به دندانپزشک موضوع بسیار حائز اهمیتی است.

کشیدن دندان شیری؟!

این سوال از سمت والدین خیلی مطرح می‌شود که دندان‌های شیری کودک را که خراب شده‌اند اجازه بدهند خود به خود بیفتد یا اینکه در فرایند افتادن آن دخالت کنند؟ پاسخ در اغلب اوقات این است که باید اجازه بدهید دندان شیری خود مسیر حیاتش را تعیین کند و هر زمان وقتش رسید بیفتد.

دلایل مختلفی در چنین توصیه‌ای نقش دارند از جمله اینکه  فرآیند غذا خوردن کودک به کمک همین دندان‌های شیری اتفاق می‌افتد و اگر بنا باشد با هر خرابی دندان را کشید پس با خللی که در این جریان پیش می‌آید چه باید کرد؟!

رفتار درست هنگام لق شدن دندان  شیری کودک

سوال بعدی که مطرح می‌‌شود این است که اگر دندان لق شد چه؟ همچنان در افتادن آن دخالت نکنیم؟ در پاسخ باید گفت چنانچه میزان لقی در حدی است که می‌توان با همکاری بچه و صرف زمان خارج کردن دندان را انجام داد والدین می‌توانند در این خصوص اقدام کنند.

فقط به خاطر داشته باشید که پیش از هر اقدام با کودک صحبت کنید و کامل موضوع را برایش توضیح دهید تا بداند قرار است چه اتفاقی برایش بیفتد. به هیچ‌وجه نباید برای کودک ترس و دلهره ایجاد کرد. به کودک توضیح دهید که هیچ دردی ندارد و ممکن است یک مقدار خونریزی ناچیز هم داشته باشد که جای نگرانی نیست.

اما چنانچه بچه همکاری لازم را نداشت و والد هم حوصله و صلاحیت لازم را برای همراهی با بچه نداشت بهتر است به دندانپزشک مراجعه کنید و به هیچ وجه در این باب تعلل نکنید؛ چرا که احتمال دارد زمانی که کودک شما خواب است دندان افتاده و در گلوی بچه بپرد.

به طور کلی هرگاه دندان شیری پوسیده می‌شود اغلب عموم توصیه می‌کنند دندان را بکشید چون بعدا دندان دائمی درخواهد آمد و جای نگرانی نیست. بله این مطلب درست است و دندان دائمی درخواهد آمد اما اینکه چه زمانی مشخص نیست.

اگر دندان شیری کودک را در 7 سالگی کشیدید و کودک تا 11 سالگی دندان دائمی‌اش درنیامد آنگاه در این سال‌ها وضعیت تغذیه‌ی کودک چگونه خواهد شد.

موضوع بعدی اینکه سیستم رشدی فک و دندان‌های دائمی در صورت کشیدن دندان‌های شیری دچار اختلال می‌شوند. دندان‌های شیری نقش یک راهنما برای دندان‌های دائمی را بازی می‌کنند تا درست در جای خودشان دربیایند.

آیا دندان شیری هم عصب دارد؟

بله، دندان شیری هم دارای عصب است. تمام اتفاقاتی که برای دندان دائمی ممکن است بیفتد برای دندان شیری هم احتمال رخ دادن دارد. دندان بچه ممکن است آبسه کند و پزشک ناچار است با تجویز آنتی‌بیوتیک دوز بالا عفونت را خشک کند.

گاهی والدین با شکایت از وضعیت دندان نیش به دندانپزشک مراجعه می‌کنند، شکایاتی نظیر بیرون‌زدگی دندان نیش، رویش دندان درون لثه یا حتی اصلا رویش نکردن آن. بالاتر هم گفتیم این دندان از نظر نوع رویش و اختلالاتی که ممکن است درگیرش شود اهمیت زیادی دارد؛ برای همین هم مهم است که در سنین گفته شده برای معاینه مراجعه کرد و درمان‌های پیشگیری را انجام داد تا در بزرگسالی متحمل رنج و هزینه‌ی بیشتری نشد.

معاینه در سنین 11 تا 12 سالگی

بین سنین 11 تا 12 سالگی قائدتا باید کل دندان‌های شیری بچه از جمله دندان آسیاب شیری افتاده باشد و جایگزین آن دندان بزرگسالی شده باشد. در معاینه وضعیت دندان‌های بزرگسالی بررسی شده و در صورت وجود شیارهای عمیق از فیشور سیلنت برای بستن شیارهای عمیق آن استفاده می‌کنیم. که در صورتی که فرد نتواند بهداشت را به خوبی رعایت کند کمتر دندان‌ها در معرض پوسیدگی قرار بگیرند.

علاوه بر وضعیت دندان‌ها لازم است وضعیت رابطه‌ی فکی و خود فک‌ها هم معاینه شود تا اگر درمان ارتودنسی لازم است برای آن برنامه‌ریزی کرد.

همان‌طور که دیدید وضعیت بهداشت دندان و دهان از پیش از تولد شما آغاز شده و تا بزرگسالی ادامه می‌یابد. بدیهی است چنانچه مراقبت‌های لازم به شرحی که گفته شد تا سن 12 سالگی صورت پذیرد در ادامه‌ی زندگی مراجعات هر 6 ماه یک بار برای اطمینان از وضعیت دندان‌ها کفایت می‌کند و با مراقبت‌هایی از جمله انتخاب مسواک مناسب، نخ دندان کشیدن‌های شبانه و نحوه‌ی صحیح مسواک زدن خواهید توانست با دندان‌هایی سالم به کیفیت زندگی خود بیفزایید.