مضرات مصرف بیش از حد کافئین چیست؟

مقدمه‌ای بر مضرات مصرف بیش از حد کافئین

کپسول انرکاف 200 از جمله مکمل های محبوبی است که در بدن سازی استفاده می شود. این مکمل در کاهش دردهای عضلانی تاثیرگذار است و باعث می شود که قدرت بدن برای ادامه تمرینات بیشتر شود. 

برخی افراد، تحمل بیشتری نسبت به میزان مصرف کافئین دارند و برخی کمتر؛ چنین افرادی امکان دارد حتی با مصرف دوز متوسط کافئین دچار برخی عوارض آن بشوند؛ پس لازم است هر فرد در مورد مقدار درست مصرف قرص کافئین به مشورت با پزشک و تجربیات شخصی خود تکیه کند.

در ادامه، 9 مورد از مضرات مصرف بیش از حد یا تحت شرایط خاص کافئین توضیح داده می‌شود.

1. اضطراب

یکی از عوارض کافئین، ایجاد اضطراب است.

«آدونوزین» یک ماده‌ی شیمیایی در مغز است که احساس خستگی را به وجود می‌آورد. کافئین اثرات ماده‌ی شیمیایی «آدونوزین» در مغز را خنثی می‌کند. دوزهای بالاتر می‌تواند این ویژگی را به عصبی و مضطرب شدن شخص تبدیل کند.

انجمن روان‌پزشکی آمریکا طی تحقیقاتی تأیید کرده است که مصرف بیش از 1000 میلی‌گرم کافئین در روز باعث عصبی شدن و بی‌قراری شدید در افراد می‌شود و حتی امکان دارد در برخی اشخاصِ حساس‌تر مصرف نصف همین مقدار یعنی 500 میلی‌گرم در روز باعث بروز همین علائم شود.

طیِ یک مطالعه بر روی 25 مرد سالم، اشخاصی که تقریباً 300 میلی گرم کافئین مصرف کردند، بیش از دو برابر افرادی که به آن‌ها به‌جای کافئین، دارونما داده شده بود دچار استرس شدند.

2. بی‌خوابی

تاثیر مصرف کافئین در افزایش انرژی بدن و رفع خستگی و خواب آلودگی یکی از اصلی‌ترین ویژگی‌های آن محسوب می‌شود؛ با این حال باید توجه داشت که کافئین می‌تواند خوابیدن را دشوار و حتی مدت خواب بعدی فرد را بیشتر کند.

 کافئین + تائورین + ب کمپلکس نیچرز پلنتی باعث می شود که انرژی بدن افزایش پیدا کند.

باید توجه داشت که مدت زمان باقی ماندن آثار کافئین در بدن به‌طور متوسط پنج ساعت و نیم است ولی این مدت در افراد مختلف می‌تواند بین یک ساعت و نیم تا 9 ساعت متغیر باشد؛ پس مشاهده می‌کنید که میزان دوز مصرفی هر فرد باید به‌طور شخصی آزمایش و مشخص شود؛ چون تفاوت بسیار زیادی بین انسان‌ها از نظر تأثیرپذیری از کافئین وجود دارد. به‌طور خلاصه، توجه به مقدار و زمان مصرف کافئین برای داشتن خواب راحت، مهم است.

3. مضرات مصرف بیش از حد کافئین – ناراحتی‌های گوارشی

کافئین تا حدودی ملین است و این ویژگی به افزایش تولید هورمون «گاسترین» توسط معده مربوط می‌شود که فعالیت روده‌ی بزرگ را بیشتر می‌کند.

افراط در مصرف کافئین (مثلاً قهوه) می‌تواند موجب اسهال شود. هم‌چنین تحقیقات انجام شده حاکی از آن است که مصرف زیاد قهوه بیماری رفلاکس معده را بدتر می‌کند. تحقیق انجام شده‌ی دیگر، ادعای این که مصرف قهوه می‌تواند ایجاد زخم معده کند را منتفی می‌داند.

4. واپاشیِ عضلات اسکلتی

«رابدومنیز» یا واپاشی عضلات اسکلتی، نوعی بیماری است که بر اثر نیش حشرات، عفونت، ضربه، فشار عضلانی و مصرف مواد مخدر می‌تواند رخ دهد. در این بیماری سلول‌های عضلات، تخریب و داخل جریان خون می‌شود و به کبد صدمه می‌زند. معدودْ گزارش‌هایی هم درباره‌ی ابتلاء به بیماری رابدومنیز به دلیل خوردن قهوه‌ی بسیار زیاد وجود داشته است.

5. اعتیاد به کافئین

هر چند کافئین به‌اندازه‌ی مواد اعتیادآوری مثل «کوکائین» و «آمفتامین» باعث اعتیاد رایج نمی‌شود ولی به هر حال نوعی وابستگی روانی و فیزیکی ایجاد می‌کند؛ بخصوص وقتی که قرص کافئین انرژی زا در دوز زیاد مصرف شود.

این موضوع طبق آزمایش‌های علمی مورد تأیید قرار گرفته است.میزان دفعات مصرف کافئین هم نقش زیادی در اعتیاد پیدا کردن به آن دارد. در یک آزمایش 216 نفر را که به نوشیدن زیادِ قهوه عادت داشتند به مدت 16 ساعت بدون کافئین نگه داشتند، نتیجه، بروز سردرد، خستگی و علائم مشابه بود.

6. فشار خون زیاد

آزمایشات انجام شده تأیید می‌کند که کافئین تا حدی فشار خون را بالا می‌برد. این موضوع می‌تواند در برخی موارد، خطر بروز حمله‌ی قلبی و سکته‌ی مغزی را افزایش دهد. خوشبختانه این اثر، کوتاه مدت و بیشتر در مورد کسانی است که به مصرف قهوه عادت ندارند.

7. مضرات مصرف بیش از حد کافئین – تپش قلب

تپش قلب و «فیبریلاسیون دهلیزی» می‌تواند یکی از عوارض مصرف زیاد کافئین باشد. نکته‌ای که باید به آن توجه داشت این است که شدت بروز این عارضه در افراد، بسیار متفاوت است و در بیشتر افراد چندان زیاد نیست؛ مگر این که دوز مصرفی بسیار زیاد باشد.

یک آزمایش که بر روی 51 نفر بیمارِ نارسایی قلبی با دادن 100 میلی‌گرم قرص کافئین خارجی در روز به آن‌ها انجام شد نشان داد که ضربان قلب آن‌ها معمولی باقی مانده است.گاهی حتی کسانی که عارضه‌های قلبی هم دارند بر اثر مصرف کافئین به مقدار معمولی، دچار تپش قلب نمی‌شوند؛ البته تأثیر این موضوع در نزد هر فرد می‌تواند متفاوت باشد.

8. خستگی

هر چند تاثیر مصرف کافئین در افزایش انرژی بدن امری اثبات شده است ولی کافئین بعد از خروج از بدن، نوعی خستگی خاص خود را برجای می‌نهد؛ این نکته‌ای است که طیِ یک تحقیق علمی مشخص شده.

طیِ این تحقیق، کافئین، سطح هوشیاری و انرژی افرادی که مورد آزمایش قرار گرفتند را بالا برد ولی تمامی آن افراد، فردای آن روز، خسته‌تر از روزهای دیگر بودند.

می‌توان با مصرف مجدد کافئین مثلاً نوشیدن قهوه مانع بروزِ این خستگی بعدی شد ولی باید توجه داشت که در این صورت خواب شخص ممکن است بر اثر مصرف زیاد کافئین دچار اختلال شود.

9. تکرر ادرار

مصرف زیاد کافئین بر مثانه اثر تحریکی برجا می‌گذارد؛ نتیجه‌ی این وضعیت، بروز تکرر ادرار در فرد است. آزمایش علمی انجام شده بر روی 12 نفر از افراد جوان و میان‌سال که مثانه‌ی بیش فعال داشتند نشان داد مصرف کافئین، تکرر ادرار آن‌ها را افزایش می‌دهد.

هم‌چنین مصرف کافئین بخصوص در دوز بالا احتمال افزایش ناراحتی موسوم به بی‌اختیاری را نیز بیشتر می‌کند. اگر شخصْ دچار تکرر ادرار است و در عین حال قهوه و سایر موارد دارای کافئین مصرف می‌کند می‌تواند با قطع آن، ناراحتیِ تکرر ادرار را کاهش دهد.

جمع‌بندی

• • دوزهای کم تا متوسط کافئین می‌تواند هوشیاری را بیشتر کند، ولی مقادیر بیشتر، ممکن است منجر به اضطراب یا عصبانیت شود. لازم است هر فرد سطح تحمل خود به کافئین را بسنجد؛ چون از لحاظ ژنتیکی، افراد، ظرفیت‌های متفاوتی نسبت به مصرف کافئین دارند.
  • کافئین به افزایش انرژی، هشیاری و سرحال بودن کمک می‌کند اما ممکن است برکیفیت و کمیت خواب شخص تأثیر منفی بگذارد. برای جلوگیری از مشکلات خواب، شخص باید میزان مصرف درست کافئین را برای خود بسنجد و بعدازظهرها کافئین مصرف نکند.
  • مصرف زیاد قهوه (کافئین) می‌تواند موجب بروز اسهال و ریفلاکس معده شود.
  • افراط در مصرف کافئین، مثلاً نوشیدن زیادِ قهوه در یک جلسه می‌تواند موجب بیماریِ رابدومیز شود و سلول‌های عضلانی را تخریب کند؛ البته بروز این بیماری بر اثر مصرف کافئین بسیار کم رخ می‌دهد. اگر نمی‌دانید تحمل چه میزان کافئین را دارید، میزان مصرف کافئین روزانه‌ی خود را زیر 250 میلی‌گرم نگه دارید.
  • مصرف کافئین در دوز بالا نوعی اعتیاد به کافئین را در فرد به وجود می‌آورد ولی این اعتیاد، شدید نیست.
  • کافئین، فشار خون را به‌طور کوتاه مدت افزایش می‌دهد، اگر شخص فشار خون بالا داشته باشد باید به این موردتوجه کند؛ هم‌چنین کسانی هم که می‌خواهند از فواید مصرف کافئین در هنگام ورزش برخوردار شوند باید به بالا رفتن فشار خون خود در زمان ورزش توجه کنند.
    • کافئین در برخی افراد می‌تواند باعث افزایش ضربان قلب شود. این موضوع از فردی به فرد دیگر می‌تواند متفاوت باشد.
  • هر چند کافئین، انرژی زاست ولی به‌طور غیرمستقیم می‌تواند منجر به خستگی در هنگام از بین رفتن اثرش شود. برای جلوگیری از بروز چنین حالتی بهتر است حد مصرف کافئین کم باشد.
  • یکی دیگر از مضرات مصرف بیش از حدِ کافئین تکرر ادرار است. مصرف کافئینِ زیاد می‌تواند منجر به بروز تکرر ادرار و حتی بی‌اختیاری در افراد مسن شود و یا این عارضه را در نزد مبتلایان به آن افزایش دهد.