عوارض مصرف بیش از حد کلسیم را تا چه‌حد می‌شناسید؟!

عوارض مصرف بیش از حد کلسیم – مقدمه

کلسیم یک ماده‌ی مغذی است که در غذاهای مختلفی مانند شیر و لبنیات وجود دارد. استخوان‌ها و دندان‌ها حاوی 99 درصد از کلسیم موجود در بدن انسان است. یک درصد از کلسیم باقی‌مانده، در عضلات و سیستم عصبی قرار دارد. استخوان‌های انسان همیشه در حال بازسازی‌اند و کلسیم برای تداوم این روند، لازم است.

نکته‌ی مهم این است که میزان کلسیم در بدن انسان با زیاد شدن سن کم می‌شود؛ بنابراین مصرف کلسیم به سالم ماندن استخوان‌ها در سنین پیری کمک می‌کند؛ علاوه بر آن اعصاب، سیستم انعقاد خون و قلب هم برای فعالیت طبیعی به کلسیم نیاز دارد.

انسان‌ها عموماً برای پیشگیری یا درمان بیماری‌هایی مثل نرمی و پوکی استخوان و گرفتگی عضلات، قرص کلسیم مصرف می‌کنند. کلسیم هم‌چنین برای مواردی مثل سرطان، فشار خون بالا و سکته‌ی مغزی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد که البته مدارک علمیِ کمتری (نسبت به مفید بودن کلسیم برای استخوان‌ها) برای اثبات مفید بودن کلسیم برای این سه مورد در دسترس است. پیش از بررسی دقیق عوارض مصرفی کلسیم و منابع طبیعی حاوی کلسیم نگاهی می‌کنیم به فواید کلسیم برای اشخاصی که بیماری‌ها یا ناراحتی‌های فیزیکی مشخصی دارند.

فواید خاص کلسیم و اثربخشی آن

تأثیر کلسیم در مورد بیماری‌ها و ناراحتی‌های زیر در صورت مصرف با دوز مناسب قطعی است:

1. 1. برطرف کردن سوءهاضمه: مصرف کلسیم خوراکی برای درمان سوءهاضمه به دلیل ضد اسید بودن آن مفید است.
   2. برطرف کردن ناراحتی قلب بر اثر پتاسیم زیاد: تأثیر منفیِ پتاسیم زیاد بر سلامتی قلب می‌تواند توسط کلسیم برطرف شود.
   3. نارسایی کلیه: مصرف (خوراکیِ) «کربنات کلسیم» یا «استات کلسیم» برای کنترل سطوح بالای فسفات در خون در افراد مبتلا به نارسایی کلیه اثربخش است. مصرف خوراکی کلسیم به کاهش فشار خون در افراد مبتلا به نارسایی کلیه کمک می‌کند.

موارد استفاده‌ی کلسیم (اثربخشی زیاد)

کلسیم در درمان بیماری‌های زیر تأثیر زیادی دارد:

• • درمان تحلیل استخوان: افرادی که داروهایی به نام «کورتیکواستروئید» مصرف می‌کنند با مشکل تحلیل استخوان روبرو می‌شوند. کلسیم، میزان تحلیل استخوان در این افراد را کاهش می‌دهد.
  • درمان پوکی استخوان: مصرف کلسیم با غذا یا از طریق مکمل کلسیم به‌تنهایی و یا همراه با ویتامین D برای درمان مبتلایان به پوکی استخوان مفید است.
  • درمان هیپر پاراتیروئیدیسم: پرکاری تیروئید یکی دیگر از بیماری‌هایی است که کلسیم می‌تواند از شدت آن تا حدی بکاهد. کلسیم، سطح هورمون پاراتیروئید در بیماران مبتلا به نارسایی کلیه را کاهش می‌دهد.

• • سندرم پیش از قاعدگی: (PMS) مصرف کافی کلسیم چه از طریق غذا و چه از طریق مکمل، به برطرف شدن نوسانات خلقی، هوس غذایی و نفخ ناشی از سندرمِ پیش از قاعدگی کمک زیادی می‌کند.

هم‌چنین کلسیم در بهبود موارد زیر به‌احتمال قوی مؤثر است:

• • کمک به بهبود سرطان روده‌ی بزرگ
  • افزایش تراکم استخوان نوزاد
  • درمان نرمی استخوان (استئولاماسی)
  • درمان «پره‌اکلامپسی» (اختلال چند ارگانی در دوران بارداری)
  • درمان فشار خون

به منظور خرید مکمل کلسیم، باید به مراکز مکمل‌های دارویی معتبر مراجعه کرد

انواع مکمل کلسیم

دو نوع از رایج‌ترین مکمل‌های کلسیم عبارت‌اند از:

1. 1. سیترات کلسیم: سیترات کلسیم را بدون صرف غذا می‌توان مصرف کرد. (دقت در دوز مصرفی سیترات کلسیم اهمیت بیشتری دارد.)
   2. کربنات کلسیم: نوعی از کلسیم ارزان قیمت‌تر است که باید با غذاهای کم آهن مصرف شود

نکته‌ای که باید به آن توجه داشت این است که بدن انسان قادر نیست در بازه‌ی زمانی کوتاه، بیشتر از 500 میلی‌گرم کلسیم جذب کند. بهتر است برای تعیین دوز مناسب مصرف کلسیم، در مورد خانم‌های باردار، خانم‌های بالاتر از 50 سال و آقایان 70 سال به بالا و هم‌چنین افرادی که داروهای دیگری مصرف می‌کنند یا بیمار هستند با پزشک مشورت شود.

شایعات عوارض مصرف بیش از حد کلسیم

جواب این سوال، منفی است و کلسیم نه تنها فشار خون را بالا نمی‌برد بلکه تا حدی هم پایین می‌آورد؛ مگر این که عاملی دیگر دخیل باشد؛ ولی مصرف بی‌رویه‌ی کلسیم می‌تواند خطرات جدی به همراه داشته باشد.

برای محاسبه‌ی دوز کلسیم، بهتر است مقدار حدودیِ کلسیم دریافتی از برنامه‌ی غذاییِ روزانه به‌طور جداگانه محاسبه شود و به مقدار مکمل کلسیم اضافه شود. در غیر این صورت امکان دارد مصرف کلسیم فرد، بیش از اندازه‌ی مجاز بالا برود.

عارضه‌های کلسیم

عوارض کلسیم می‌تواند ناشی از:

1. 1. مصرف بیش از اندازه
   2. تداخل دارویی
   3. شرایط خاص باشد.

چه برای پیشگیری و چه برای کمک به درمان بیماری‌ها و ضعف‌های گفته شده، ابتدا باید دانست که بدن هر فرد چه مقدار کلسیم در روز نیاز دارد. در مورد میزان درست کلسیم مصرفی روزانه بین کارشناسان تا حدی اختلاف نظر وجود دارد؛ ولی اکثر منابعِ علمی و پزشکان معتقدند که بدن هر فرد عادی روزانه به‌طور میانگین به 1000 میلی‌گرم کلسیم نیاز دارد.

داروخانه روشا مفتخر است که با داشتن انواع مکمل کلسیم اورجینال و با کیفیت، نیاز مشتریان را نسبت به این دسته از محصولات دارویی برآورده سازد.

برخی دیگر از منابع و کارشناسان که تعدادشان در اقلیت است میزان مصرف مناسب کلسیم را برای افراد عادی، روزانه 700 میلی‌گرم ذکر کرده‌اند. این مورد در مردان بالای 70 سال، زنان بالای 50 سال و زنان باردار، به 1200 میلی‌گرم در روز افزایش پیدا می‌کند. بیشتر تحقیقات به عمل آمده، درستی نیاز طیف‌های سنی و جنسیتیِ فوق به 1200 میلی‌گرم کلسیم در شبانه‌روز را تصدیق می‌کند.

در یک جمع‌بندی کلی، افراد عادی باید روزانه بین 700 تا 1000 میلی‌گرم کلسیم و مردان و زنان کهن‌سال و زنان باردار روزانه 1200 میلی‌گرم کلسیم دریافت کنند.

علائم مصرف بیش از حد کلسیم

برخی از مهم‌ترین علائم مصرف بیش از حد کلسیم به این شرح است:

• • امکان دارد شخص احساس کند موج‌هایی از حرارت در بدنش به وجود می‌آید
  • احساس سردرد، خواب‌آلودگی، حواس پرتی و سرگیجه به فرد دست می‌دهد
  • در صورت تزریق غلط یا سریعِ وریدیِ کلسیم، احتمال آریتمی، احساس کردن طعم گچ، شکم درد، حالت تهوع، تشنگی و ایست قلبی وجود دارد
  • دچار شدن به تکرر ادرار و سنگ کلیه
  • دچار شدن به یبوست
  • پوست اندازی شدید بافت‌ها در صورت نشت تزریق کلسیم به بافت‌های اطراف رگ.

تداخل دارویی کلسیم (شدید)

• • مصرف هم‌زمان کلسیم با «گلیکوزیدهای قلبی» نباید انجام شود.
  • ترکیب کلسیم با «تارترات»‌، «فسفات» و «کربنات» تداخل دارویی دارد.
  • بین مصرف کلسیم و «فلوروکینولون»، «آتنولول» و «تتراسایکلین» باید فاصله‌ی زمانی باشد.
  • امکان دارد گاهی تزریق عضلانی «گلوکونات کلسیم» توسط بیمار تحمل نشود؛ بنابراین تزریق عضلانیِ گلوکونات سدیم مگر در زمان‌های بسیار ضروری توصیه نمی‌شود و به‌جای آن تزریق وریدی توصیه می‌شود. تجویز داخل وریدیِ «سفتریاکسون» و کلسیم باهم می‌تواند منجر به آسیب‌های شدید به کلیه و ریه شود ولی مصرف کلسیم خوراکی چنین مشکلی به وجود نمی‌آورد.
  • برای جلوگیری از تداخل، «دولوتگراویر» (نوعی داروی ضد ویروس) این مورد باید دو ساعت قبل یا شش ساعت بعد از مصرف کلسیم، مصرف شود.

• • برای جلوگیری از تداخل، «الویتگراویر» (نوعی داروی درمان ایدز) این دارو باید دو ساعت قبل یا دو ساعت بعد از مصرف کلسیم، مورد استفاده قرار بگیرد.
  • کافئین، جذب کلسیم را کاهش می‌دهد.
  • مصرف زیاد دخانیات و الکل در رابطه با جذب کلسیم تداخل دارد.
  • «فسفر»، «اسید اگزاتیک» و «اسید فی‌تیک» با جذب کلسیم تداخل دارند که شامل غذاهایی مانند دانه‌های غلات، سبوس، اسفناج و ریواس می‌شود.

تداخل دارویی کلسیم (متوسط)

برای مشاهده قیمت مکمل کلسیم روی لینک فوق کلیک کنید.

کلسیم در روده می‌تواند به «آنتی‌بیوتیک‌های کینولون» و «آنتی بیوتیک‌های تتراسایکلین» متصل شده و میزان جذب آن‌ها را کاهش دهد؛ به همین دلیل از آنتی‌بیوتیک‌های کینولون و تتراسایکلین باید دو ساعت قبل یا شش ساعت بعد از مصرف کلسیم، استفاده شود.

کلسیم، جذب «بیس فسفونات» (فسفونات هادی که مانع از تحلیل رفتن توده‌ی استخوانی می‌شود) را کاهش می‌دهد. بیس فسفونات باید حداقل نیم ساعت قبل از مصرف کلسیم مصرف شود یا در زمان دیگری مورد استفاده قرار گیرد.

برخی دیگر از داروهایی که مصرف آن‌ها هم‌زمان یا نزدیک با زمان مصرف کلسیم ایجاد تداخل دارویی می‌کند به شرح زیر است:

• • سوتالول (نوعی داروی قلب)
  • وراپامیل (نوعی داروی قلب و داروی سردردهای خوشه‌ای و چند مورد دیگر)
  • هیدروکسید آلومینیوم
  • داروهای فشار خون

چند نکته‌ی مهم دیگر در رابطه با کلسیم

• مصرف کلسیم در مورد کودکان و نوزادان باید بنا بر دستور پزشک انجام شود.
• اشخاصی که کاهش اسید معده (آکلریدریا) دارند در جذب کلسیم مشکل خواهند داشت و بهتر است کلسیم را با غذا مصرف کنند.
• افراد دارای اختلالات کلیوی باید مقدار کلسیم دریافتی خود را از پزشک اخذ کنند؛ در غیر این صورت با عوارض کلیویِ بیشتری مواجه خواهند شد.
• مصرف مکمل کلسیم به مدت بیشتر از 5 سال برای افرادی که دچار سکته‌ی مغزی شده‌اند ممکن است باعث کاهش قدرت یادگیری و بروز فراموشی شود.
• هر گونه بیماری یا شرایطی (مثل اختلالات غده‌ی «پاراتیروئید و «سارکوئیدوز») که میزان کلسیم بدن شخص را افزایش می‌دهد ایجاب می‌کند که از مصرف کلسیم بدون مشورت با پزشک خودداری شود.

مصرف بیش از حدِ کلسیم یا تداخل دارویی آن (به شرحی که در مقاله ذکر شده) عوارض مختلفی می‌تواند داشته باشد، لذا بهتر است بخصوص اگر که فرد، دارویی دیگر مصرف می‌کند یا بیماریِ مشخصی دارد در مورد دوز مناسبِ کلسیم با پزشک خود مشورت کند.