ویتامین K2 چیست و چه کاربردی دارد؟

ویتامین کا چیست و چند نوع دارد؟ فواید ویتامین کا و کاربرد ویتامین کا چیست؟ اگر به دنبال پاسخ این سوالات هستیم در این بخش می‌خواهیم به بررسی ویتامین کا، به خصوص ویتامین K2 بپردازیم که کمتر شناخته شده است. 
ویتامین کا2 در واقع یکی از انواع ویتامین K است که نقش‌های حیاتی متعددی در بدن ایفا می‌کند. درحالی‌که ویتامین K1 (فیلوکینون) معمولا از سبزیجات برگ‌دار تأمین می‌شود، K2 (مناکینون) عمدتا در منابع غذایی حیوانی و فرآیند تخمیر توسط باکتری‌های خاص روده‌ای یافت می‌شود. این نوع ویتامین به دلیل ساختار شیمیایی منحصربه‌فرد خود دارای مزایای بیشتری نسبت به ویتامین K1  است و می‌تواند مدت زمان بیشتری در بدن باقی بماند.
در این مقاله به طور خاص بر ویتامین کا 2 تمرکز می‌کنیم و به بررسی مفصل ماهیت، اهمیت، منابع غذایی و کمبود این ویتامین می‌پردازیم. پس همراه ما باشید.

انواع ویتامین کا چیست؟ معرفی ویتامین K1، ویتامین K2 و K3

برخلاف تصور عموم، ویتامین K تنها یک نوع ندارد و از انواع مختلفی تشکیل شده است که مهمترین آن‌ها ویتامین‌های K1، K2 و K3 هستند. در واقع ویتامین K یک گروه از ویتامین‌های محلول در چربی است که شامل زیرمجموعه‌های زیر می‌شود: 

•  ویتامین K1 (فیلوکینون): این نوع ویتامین به طور طبیعی در گیاهان سبز برگ‌دار مانند اسفناج، کلم‌پیچ و کاهو وجود دارد و نقش اصلی آن، سنتز پروتئین‌های لخته شدن خون است.
•   ویتامین K2 (مناکینون): این نوع ویتامین توسط باکتری‌های موجود در روده بزرگ انسان و همچنین در برخی از غذاهای تخمیر شده مانند ناتو (غذای سنتی ژاپنی) تولید می‌شود. این ویتامین نقش مهمی در سلامت استخوان‌ها، قلب و عروق دارد.
•  ویتامین K3 (منافتادیون): این نوع ویتامین به صورت مصنوعی تولید می‌شود و کاربرد اصلی آن به عنوان داروهای رقیق‌کننده خون است.

منابع غنی از ویتامین K2 کدام است؟

برای آشنایی با فواید ویتامین کا 2 باید بدانید که این ویتامین به 2 شکل در مواد غذایی یافت می‌شود: 

• مناکینون-7 (MK-7): این نوع رایج ویتامین ک2 است که در غذاهای تخمیر شده یافت می‌شود و بیشترین فواید سلامتی را به همراه دارد.
• مناکینون-4 (MK-4): این نوع ویتامین ک2 عمدتا در گوشت، طیور و لبنیات یافت می‌شود و ماندگاری کمتری در بدن نسبت به MK-7 دارد.

بدن می‌تواند بخشی از ویتامین ک2 مورد نیاز خود را از طریق باکتری‌های روده تولید کند. با این حال برای تأمین کافی این ویتامین، دریافت آن از طریق رژیم غذایی نیز ضروری است. در ادامه به برخی از منابع غذایی غنی از ویتامین K2 اشاره می‌کنیم:

• غذاهای تخمیر شده: ناتو (Natto) که از سویای تخمیر شده تهیه می‌شود، حاوی مقادیر بسیار بالایی از ویتامین ک 2 است. سایر غذاهای تخمیر شده مانند کفیر، کیمچی (Kimchi) و کمبوچا (Kombucha) نیز می‌توانند منابع خوبی از این ویتامین باشند.
• پنیر: برخی از انواع پنیر مانند پنیر گودا و پنیر چدار حاوی مقادیر مناسبی از ویتامین ک2 هستند.
• زرده تخم مرغ
• دل، قلوه و جگر
• گوشت گوساله
• گوشت مرغ به ویژه قسمت‌های تیره آن
• روغن زیتون (حاوی مناکینون-7)

فواید ویتامین کا 2 چیست؟

ویتامین K2 در فرایندهای مختلفی در بدن نقش دارد که در نهایت به حفظ سلامتی و پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های مزمن کمک می‌کند. در ادامه به کاربرد ویتامین کا 2 در بدن اشاره می‌کنیم.

تنظیم میزان دریافت کلسیم

ویتامین کا 2 نقش کلیدی در متابولیسم کلسیم ایفا می‌کند. این ویتامین به فعال شدن پروتئین‌هایی کمک می‌کند که مسیر رسوب کلسیم در استخوان‌ها را تنظیم می‌کنند. با مصرف کافی این ویتامین، کلسیم به جای اینکه در رگ‌های خونی و بافت‌های نرم رسوب کند، به سمت استخوان‌ها هدایت می‌شود. این فرایند به تقویت استخوان‌ها و جلوگیری از پوکی استخوان کمک شایانی می‌کند. همچنین ویتامین K2 می‌تواند از تشکیل شدن رسوبات کلسیمی در عروق خونی و ایجاد بیماری‌های قلبی عروقی پیشگیری کند.

سلامت قلب و عروق

ویتامین ک 2 با تنظیم رسوب کلسیم در بدن، به حفظ سلامت قلب و عروق کمک می‌کند. رسوب کلسیم در دیواره رگ‌های خونی می‌تواند منجر به تصلب شرایین (سخت شدن عروق) و در نهایت افزایش خطر حمله قلبی و سکته مغزی شود. اما این ویتامین با فعال کردن پروتئین‌هایی به نام ماتریکس Gla پروتئین، مانع از رسوب کلسیم در عروق شده و به بهبود جریان خون و کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی کمک می‌کند.

خرید قرص کلسیم

سلامت استخوان‌ها و دندان‌ها

از فواید ویتامین کا 2 می‌توان به سلامت بافت‌های استخوانی و دندانی اشاره کرد. این ویتامین با هدایت کلسیم به سمت استخوان‌ها و دندان‌ها، به افزایش تراکم استخوانی و جلوگیری از پوکی استخوان کمک می‌کند. همچنین این ویتامین در ساختار پروتئین‌های استخوانی به کار می‌رود و نقش مهمی در استحکام استخوان‌ها ایفا می‌کند. مطالعات نشان داده‌اند که مصرف کافی ویتامین ک 2 می‌تواند خطر شکستگی استخوان را در افراد مسن کاهش دهد.

جذب مواد مغذی

کاربرد ویتامین کا 2 را می‌توان در جدب مواد مغذی نیز دید. ویتامین K در جذب مواد مغذی مانند ویتامین D نقش دارد که ویتامین D به جذب کلسیم از روده کمک می‌کند و در کنار ویتامین K2، این دو ویتامین می‌توانند برای تقویت استخوان‌ها و پیشگیری از پوکی استخوان همکاری موثری داشته باشند.

بهبود رشد در کودکان

یکی دیگر از فواید ویتامین کا 2 در بهبود رشد است. این ویتامین برای رشد و تکامل کودکان ضروری است و در ساختار استخوان‌ها و دندان‌ها نقش دارد که می‌تواند به رشد قدی بهتر و استحکام استخوان‌ها در کودکان کمک کند. همچنین ویتامین ک 2 در لخته شدن خون نقش دارد که برای کودکان نیز اهمیت ویژه‌ای دارد.

تعادل هورمون‌ها

برخی از مطالعات نشان داده‌اند که ویتامین کا 2 ممکن است در تعادل هورمون‌های بدن نقش داشته باشد. این ویتامین با تأثیر بر روی پروتئین‌هایی که در تنظیم استخوان‌سازی دخیل هستند می‌تواند بر سطح برخی هورمون‌ها مانند استئوکلسین تأثیر بگذارد. البته تحقیقات بیشتری برای درک بهتر ارتباط بین ویتامین ک 2 و تعادل هورمون‌ها مورد نیاز است.

پیشگیری از ایجاد سنگ کلیه

کاربرد ویتامین کا 2 را می‌توان در پیشگیری از سنگ کلیه نیز دید. ویتامین K2 با فعال کردن پروتئین‌هایی که مانع از تجمع کلسیم در ادرار می‌شوند، از ایجاد سنگ‌های کلیوی جلوگیری می‌کند. 

علائم کمبود ویتامین K2 

کمبود ویتامین ک 2 در افراد سالم شیوع بالایی ندارد. با این حال برخی از شرایط خاص می‌توانند خطر کمبود این ویتامین را افزایش دهند، از جمله: 

• بیماری‌های روده‌ای: بیماری‌هایی مانند بیماری کرون و کولیت اولسراتیو می‌توانند در جذب این ویتامین از روده اختلال ایجاد کنند. 
• مصرف برخی داروها: مصرف طولانی مدت آنتی‌بیوتیک‌ها می‌تواند باکتری‌های روده را که مسئول تولید ویتامین کا 2 هستند، از بین ببرد.
• اختلالات ژنتیکی: برخی از اختلالات ژنتیکی خاص می‌توانند بر متابولیسم ویتامین K تأثیر بگذارند.
  علائم کمبود ویتامین ک 2 می‌تواند شامل موارد زیر باشد: 
• خونریزی‌های غیرطبیعی
• پوکی استخوان
• رسوب کلسیم در عروق خونی (تصلب شرایین)
• مشکلات قلبی

نحوه مصرف ویتامین K2

ویتامین کا 2 به طور طبیعی در برخی غذاها وجود دارد و همچنین می‌تواند به صورت مکمل مصرف شود. مکمل‌های حاوی این ویتامین معمولا به صورت ترکیب با ویتامین D3 تولید می‌شوند تا اثر یکدیگر را روی تقویت سیستم استخوانی بهبود بخشند. 
میزان توصیه شده روزانه (RDI) برای ویتامین ک 2 به سن بستگی دارد، اما به طور کلی برای بزرگسالان بین 100 تا 300 میکروگرم در روز است. کودکان زیر 12 سال نیز نباید بیشتر از 45 میکروگرم در روز ویتامین کا2 مصرف کنند. 

عوارض جانبی مصرف مکمل‌های ویتامین K2

مکمل‌های ویتامین ک در دوزهای توصیه شده به طور کلی بی‌خطر هستند. با این حال مصرف دوزهای بالای ویتامین ک 2 می‌تواند با داروهای رقیق‌کننده خون تداخل داشته باشد و خطر لخته شدن خون را افزایش دهد. همچنین مصرف بیش از حد ویتامین کا 2 ممکن است باعث ایجاد ناراحتی‌های معده، اسهال و نفخ شود.

جمع‌بندی

در این بخش دیدیم ویتامین کا چیست و با کاربرد ویتامین کا 2 آشنا شدیم. ویتامین K2 یک ویتامین محلول در چربی است که نقش‌های مهمی در سلامت استخوان‌ها، قلب و عروق دارد و کمبود این ویتامین می‌تواند منجر به عوارض جدی شود. دریافت کافی ویتامین ک 2 از طریق رژیم غذایی و در صورت لزوم، مصرف مکمل‌ها تحت نظر پزشک، برای حفظ سلامتی ضروری است. برای خرید مکمل‌های ویتامین K از جمله ک 2 و خرید قرص استخوان و مفاصل می‌توانید به داروخانه روشا مراجعه کرده و بهترین مکمل‌ها را برای جلوگیری از کمبود این ویتامین در بدن تهیه کنید.