آرتریت روماتوئید و کم خونی چگونه به هم مرتبط هستند؟

کم خونی (anemia)

زمانی با کم‌خونی مواجه می‌شویم که مغز استخوان، کمتر از مقدار نیاز واقعی بدنمان، گلبول قرمز تولید کند. گلبول‌های قرمز خون، وظیفه انتقال اکسیژن در سراسر بدن را به عهده دارند؛ وجود مقادیر کمی از این سلول‌های مهم، باعث کمبود اکسیژن در بدن می‌شود. اثر دیگر کم خونی، کاهش تولید هموگلوبین توسط مغز استخوان است. پروتئینی سرشار از آهن، که گلبول‌های قرمز را قادر به حمل اکسیژن می‌سازد. کم خونی خطرناک، علائم، علل و درمان آن را بشناسید.

مقادیر بسیار کم هموگلوبین، باعث ایجاد علائمی می‌شود که نشان‌دهنده کم‌خونی هستند. حداقل مقدار هموگلوبین، در مردان 132 گرم در هر لیتر خون و برای زنان 116 گرم در لیتر، تعیین شده است. در کودکان، با توجه به سن و جنسیت آن‌ها، این مقدار متفاوت خواهد بود.

ارتباط آرتریت روماتوئید با کم خونی چیست؟

ممکن است آرتریت روماتوئید، با انواع گوناگون کم‌خونی، مانند کم‌خونی التهابی شدید و کم‌خونی فقر آهن همراه شود. اگر مبتلا به این بیماری باشید، تشخیص اشتباه سیستم ایمنی ضعیف شده، سبب ایجاد التهاب در مفاصل و بافت‌های دیگر می‌شود و التهاب شدید ممکن است، میزان تولید گلبول‌های قرمز خون، توسط مغز استخوان را، کاهش دهد.

این امر سبب آزاد شدن پروتئین‌های خاصی می‌شود، که بر نوع استفاده بدن از آهن، اثر می‌گذارند. علاوه بر این، التهاب می‌تواند بر روی نحوه تولید هورمون اریتروپویتین نیز تاثیر بگذارد. اریتروپویتین (EPO) هورمونی است که بوسیله سلول‌های بینابینی، در کلیه تولید می‌شود و از گلبول‌های قرمز خون، در برابر آسیب‌ها، محافظت می‌کند؛ همچنین سبب تحریک سلول‌های بنیادی مغز استخوان، جهت افزایش تولید گلبول‌های قرمز می‌شود.

اثر داروهای آرتریت روماتوئید بر کم خونی

به طور کلی، ممکن است بر اثر مصرف داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs)، دچار مشکلاتی نظیر زخم‌های همراه با خونریزی، ورم معده و دستگاه گوارش شویم؛ این مشکلات می‌توانند بدون علائم خاصی رخ دهند. این خطر بیشتر افرادی که سابقه زخم معده یا خونریزی داشته‌اند و یا از داروهای رقیق‌کننده خون استفاده می‌کنند را، تهدید می‌کند. از بین این داروها، ناپروکسن (Naprosyn، Aleve)، ملوکسیکام (موبیک)، ایبوپروفن (Advil) مصرف بالایی دارند. اگر کم خونی شما، از نوع شدید آن باشد، احتمالا با تزریق خون درمان می‌شوید. در این صورت، هم تعداد گلبول‌های قرمز و هم سطح آهن بدن، افزایش می‌یابد.

NSAIDها همچنین باعث آسیب رسیدن به کبد نیز می‌شوند، داروهای ضد روماتیسمی (DMARDs)، مثل داروهای بیولوژیک، هم می‌توانند موجب آسیب کبدی و کم‌خونی شوند. از دیگر داروهای پرطرفدار در درمان آرتریت روماتوئید، متوترکسات است، که یک داروی ضد روماتیسمی اصلاح کننده بیماری (DMARD) محسوب می‌شود. متوترکسات می‌تواند سبب کمبود فولات و در نتیجه باعث ابتلا به کم‌خونی شود. فولات همان شکل طبیعی ویتامین B9 بوده، که برای تولید گلبول‌های قرمز طبیعی مورد نیاز است و در دوره‌های رشد، مثل دوران بارداری و  رشد جنین، بسیار ضروری است. احتمالا در دوره درمان آرتریت روماتوئید و مصرف داروهای مرتبط، پزشک شما در فواصل منظم، درخواست آزمایش خون خواهد داد.

نشانه های کم خونی

علائم اصلی کم خونی شامل ضعف، خستگی، تنگی نفس، سردرد، رنگ پریدگی پوست، سرد بودن دست‌ها یا پاها و درد قفسه سینه می‌شوند. اگر کم خونی شدید باشد، باعث کاهش اکسیژن دریافتی در قلب می‌شود. کم خونی مرتبط با آرتریت روماتوئید، اغلب به اندازه‌ای خفیف است که هیچ علائمی از خود بروز نمی‌دهد، البته در این حالت نیز، آزمایش خون می‌تواند به تشخیص آن کمک کند.

تشخیص کم خونی

پزشک ابتدا، بیمار را معاینه کرده و به صدای قلب و ریه‌ها گوش می‌دهد و همچنین روی شکم، فشار وارد می‌کند، تا اندازه و شکل کبد و طحال را مورد بررسی قرار دهد. پزشکان در مرحله بعد برای تشخیص دقیق‌تر کم‌خونی، از آزمایش خون استفاده می‌کنند، نمونه‌های آزمایش خون عبارتند از: تست سطح هموگلوبین، شمارش گلبول‌های قرمز، شمارش رتیکولوسیت، سرم فریتین (جهت اندازه‌گیری پروتئین ذخیره کننده آهن)، سرم آهن (برای اندازه‌گیری مقدار آهن موجود در خون)

تست سطح هموگلوبین

هموگلوبین پروتئینی موجود در گلبول‌های قرمز است. سطح غیر طبیعی هموگلوبین، احتمالا نشانه‌ای از اختلال خونی خواهد بود. آزمایش هموگلوبین، عموما جهت بررسی کم‌خونی صورت می‌گیرد، اگر کم‌خونی دارید، پس سلول‌های شما اکسیژن کافی و مورد نیازشان را بطور کامل دریافت نخواهند کرد. آزمایش‌های هموگلوبین، بخشی از شمارش کامل خون (CBC) هستند.

آزمایش شمارش گلبول قرمز

شمارش گلبول قرمز (RBC) همواره بخشی از تست شمارش کامل خون، یا همان آزمایش‌هایی است که ویژگی‌های مختلف خون را اندازه‌گیری و بررسی می‌کنند.

رتیکولوسیت چیست؟

رتیکولوسیت‌ها، گلبول‌های قرمز نابالغی هستند، که با شمارش آن‌ها، پزشک می‌تواند تشخیص دهد که مغز استخوان قادر به تولید مقدار کافی از گلبول‌های قرمز مورد نیاز، هست یا خیر. اگر تعداد گلبول‌های قرمز خون، خیلی کم یا حتی خیلی زیاد باشد، بدن با تولید بیشتر یا کمتر رتیکولوسیت‌ها به تعادل می‌رسد.

فریتین چیست؟

فریتین، پروتئینی است که آهن را ذخیره کرده و در هنگام نیاز، آن را آزاد می‌سازد. بیشترین غلظت فریتین، غالبا در سلول‌های کبدی و سیستم ایمنی است. به همان اندازه که داشتن سطح آهن طبیعی، در بدن مهم است، وجود آهن ذخیره شده کافی، هم مهم است. هر چقدر فریتین موجود در خون بیشتر باشد، آهن ذخیره شده در بدن نیز بیشتر است. سطح فریتین باید، نه کمتر و نه بیشتر از حد طبیعی باشد.

سرم آهن چیست؟

آزمایش سرم آهن، یک آزمایش معمول نیست. غالبا هنگامی که یک آزمایش رایج، نتایج غیرطبیعی نشان می‌دهد، برای پیگیری بیشتر و بررسی دقیق‌تر تجویز می‌شوند. این آزمایشات شامل شمارش کامل خون و یا آزمایش هموگلوبین نیز خواهند شد. از علائم کمبود آهن در بدن چه می‌دانید؟!

درمان آرتریت روماتوئید و کم خونی

پزشک پس از تشخیص کم‌خونی، دوره درمان آن را آغاز خواهد کرد. از روش‌های درمان کم‌خونی مرتبط با آرتریت روماتوئید، درمان مستقیم خود بیماری آرتریت روماتوئید، بوسیله کاهش التهابات بدن است. کسانی که دارای سطح پایینی از آهن هستند، باید از

 استفاده کنند، اما دقت کنید که مقادیر زیاد آهن می‌تواند، منجر به پیدایش مشکلات پزشکی جدی‌ای شود. داروی اریتروپویتین نیز، جهت تحریک مغز استخوان برای تولید بیشتر گلبول‌های قرمز مفید است.

درمان زود هنگام کم‌خونی بسیار مهم است، چراکه کمبود اکسیژن در خون، موجب می‌شود که قلب، برای پمپاژ بیشتر خون در بدن، به سختی کار کند، اگر کم‌خونی درمان با مصرف مکمل کم خونی و سایر روش ها نشود، می‌تواند منجر به ضربان نامنظم قلب (آریتمی) شده و یا حتی در موارد شدیدتر، باعث حمله قلبی شود.