مراقبت‌های بارداری

در این مقاله، مراقبت‌های بارداری در سه قسمتِ قبل، حین و پس از بارداری به‌طور مختصر و مفید در قالب توضیحِ درمان‌ها و آموزش‌هایی برای سلامت مادر و نوزاد ارائه می‌شود.

مراقبت‌های دوران بارداری – مقدمه

 هدف از مراقبت در دوران بارداری افزایش شانس زایمان ایمن و سالم است.

مادرانی که از مراقبت در دوران بارداری محروم‌اند سه برابر بیشتر از زنانِ دارای امکانات مراقبتی، نوزادانی با وزن کم به دنیا می‌آورند و احتمال مرگ نوزادانِ با وزن کم، پنج برابر بیشتر از نوزادانی است که مادرانشان مراقبت‌های دوران بارداری را دریافت کرده‌اند.

مراقبت‌های پیش از بارداری

بهترین زمان برای شروع مراقبت بارداری، سه ماه قبل از باردار شدن است.

بعضی از عادت‌های سالمی که زنانی که قصد باردار شدن دارند و باید در این بازه‌ی زمانی و پس از آن نیز رعایت کنند عبارت است از:

• • ترک دخانیات و نوشیدنی‌های الکلی
  • مصرف روزانه‌ی مکمل‌های «اسیدفولیک» (400 الی 800 میکروگرم در روز)
  • مشاوره با پزشک در مورد وضعیت سلامتی خود
  • مشاوره با پزشک درباره‌ی مصرف مکمل‌های غذایی و هر نوع داروهای بدون نسخه یا با نسخه‌ی پزشک.
  • تماس نداشتن با هر نوع مواد سمی و شیمیایی مضر در خانه یا محل کار.

مراقبت‌های بارداری

در دروان بارداری باید ویزیت‌های پزشکی منظم به شرح زیر برنامه‌ریزی و اجرا شود:

• • ویزیت ماهانه در شش ماه اول بارداری
  • ویزیت هر دو هفته یک بار در ماه‌های هفتم و هشتم بارداری
  • ویزیت هفتگی در ماه نهم بارداری
  • جزئیات ویزیت‌های پزشکی مورد اشاره می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
  • آزمایش‌ها و غربالگری‌های رایج برای زنان باردار مثل آزمایش خون برای بررسی کم خونی، HIV و گروه خونی
  • کنترل فشار خون
  • اندازه گیری و کنترل افزایش وزن
  • کنترل رشد و ضربان قلب جنین
  • توصیه‌هایی در مورد رژیم غذایی و ورزش‌های مخصوص دوران بارداری
  • بررسی وضعیت جنین و توجه به تغییرات بدن زنان باردار در حین آماده شدن برای زایمان

اگر بارداری شخص به علت سن یا شرایط سلامتی پرخطر تشخیص داده شود، ممکن است فرد به ویزیت‌های مکرر و مراقبت‌های ویژه نیز احتیاج داشته باشد.

برخی خانم‌ها ممکن است نیاز به مراجعه به پزشکی داشته باشند که به‌طور تخصصی در زمینه‌ی حاملگی‌های پرخطر فعالیت می‌کند.

آموزش‌های لازم برای زنان باردار

برخی آموزش‌هایی که توسط ارائه دهندگان مراقبت‌های پزشکی می‌تواند پیرامون مراقبت ابتدای بارداری توصیه شود به شرح زیر است:

• • نشست‌هایی در مورد آنچه زنان در دوران بارداری انتظار دارند رخ دهد
  • آموزش‌های آماده‌سازی بانوان برای زایمان
  • آموزش مهارت‌های اساسی برای مراقبت از کودک

مراقبت‌های بارداری پس از زایمان

مراقبت‌های پس از زایمان اهمیت زیادی دارد و متأسفانه گاهی به‌اندازه‌ی مراقبت‌های دوران بارداری مورد توجه قرار نمی‌گیرد.

دوره‌ی بعد از زایمان، بین شش الی هشت هفته طول می‌کشد و بلافاصله بعد از تولد نوزاد آغاز می‌شود.

در این دوران، مادران در حین یادگیریِ مراقبت از نوزاد دگرگونی‌های جسمی و روحی زیادی را تجربه می‌کنند.

مراقبتِ پس از زایمان شامل موارد زیر است:

استراحت کافی

استراحت برای زنانی که به‌تازگی وضع حمل کرده‌اند به‌منظور بازسازی توان بدنی آن‌ها بسیار مهم است.

در مورد خانمی که به‌تازگی فارغ شده بهتر است موارد زیر برای استراحت کافی رعایت شود:

خوابیدنِ هم‌زمان با نوزاد

نزدیک بودن تختخواب مادر به تخت کودک برای سهولت در شیردهی هنگام شب کمک گرفتن از شخصی دیگر برای شیر دادن به کودک با شیشه در زمان استراحت مادر.

تغذیه‌ی مناسب

جبران تغییراتی که بدن زن باردار در طول دوران بارداری و در زایمان متحمل شده نیازمند مراقبت از تغذیه است و این موضوع، اهمیت زیادی دارد.

افزایش وزن زنان در دوران بارداری به آن‌ها کمک می‌کند تا مطمئن شوند که توان کافی برای شیردهی دارند؛ ولی باز باید بعد از زایمان به رژیم غذایی سالم ادامه دهند.

طبق توصیه‌ی متخصصان، بهتر است مادران شیرده زمانی غذا بخورند که احساس گرسنگی می‌کنند و نه فقط اوقاتی که مشغول یا خسته هستند.

پرهیز از میان وعده‌های چرب

زنان، بعد از زایمان باید به خوردن غذاهای کم چرب که پروتئین و کربوهیدرات‌ها را متعادل می‌کند پرداخته و مایعاتْ زیاد بنوشند.

مراقبت از واژن

مراقبت از واژن پس از زایمان یکی از ضرورت‌هاست.

زنانی که به‌تازگی فارغ شده‌اند ممکن است با یک یا برخی از موارد زیر مواجه شوند:

• • درد واژن در صورت پارگی در حین زایمان
  • مشکلات دفع ادرار مانند درد
  • تکرر ادرار یا احساس مکرر نیاز به ادرار کردن
  • ترشحات مختلف مثل لخته‌های کوچک خون
  • انقباضات رحم در چند روز اولِ بعد از زایمان

زنانی که تازه وضع حمل کرده‌اند در این مورد باید به مدت شش هفته پس از زایمان برای بررسی علائم و دریافت درمان مناسب توسط پزشک ویزیت شوند.

هم‌چنین لازم است برای بهبود کامل واژن بین چهار تا شش هفته از رابطه‌ی جنسی پرهیز شود.

مراقبت‌های باردرای – جمع‌بندی

مراقبت بارداری برای اطمینان از سلامت مادر و نوزاد، پیش، حین و بعد از بارداری ضروری است.

این مراقبت‌ها شامل معاینات منظم توسط پزشک و همچنین تغییرات سبک زندگی مثل تغذیه‌ی سالم، مصرف ویتامین‌ها و استراحت زیاد است.

یک خانم باردار در طول هر یک از ویزیت‌های خود در ایام بارداری باید از پزشک یا ارائه دهنده‌ی مراقبت‌های بهداشتی یک معاینه‌ی فیزیکی شامل سنجشِ میزان وزن و بررسی فشار خون دریافت کند.

ممکن است در طول دوره‌ی بارداری، آزمایش‌هایی مانند سونوگرافی برای نظارت بر رشد و تکامل جنین یا غربالگری اختلالات ژنتیکی ضروری تشخیص داده شده و تجویز شود.

لازم است خانم باردار با پزشک در مورد هر گونه نگرانی در مورد گزینه‌های زایمان مانند سزارین در طی این ویزیت‌های پزشکی صحبت کند تا بتواند بهترین تصمیم را برای نوع و شرایط زایمان خود بگیرد.

پزشک یا ارائه‌دهنده‌ی مراقبت‌های بهداشتی باید راهنمایی‌هایی در مورد تغذیه در دوران بارداری ارائه دهد؛ از جمله این که چه غذاهایی ایمن یا ناایمن هستند و مادر باردار باید انتظار چه مقدار افزایش وزن داشته باشد و سایر مسائل.

ممکن است پزشکِ مربوطه، مکمل‌های دوران بارداری که حاوی مواد مغذی مهمی مانند «اسیدفولیک» برای رشد جنین است توصیه کند.

دریافت توصیه‌های ورزشی در دوران بارداری نیز ضروری است.

آگاهی از خطرات مکمل‌های بارداری مورد مصرف نیز ضروری است.

مراقبت‌ بارداری قبل و بعد از بارداری فقط به معاینات فیزیکی محدود نمی‌شود؛ سلامت عاطفی مادر نیز به همان اندازه مهم است!

صحبت کردن در مورد مراقبت‌های بارداری با اعضای خانواده و دوستانی که می‌دانند باردار بودن چگونه است و یا تجربه‌ی بارداری و وضع حمل را داشته‌اند می‌تواند به خانم‌های باردار در مدیریت بسیار بهترِ استرس در دوران بارداری کمک کند.