خشکی دهان و رنجی که تحمیل می‌کند!

شناخت عوامل مرتبط با ایجاد خشکی دهان

وقتی صحبت از خشکی دهان می‌شود حتما یک سر ماجرا به توانایی ترشح غدد بزاقی در دهان وصل می‌شود. درواقع غدد بزاقی و اینکه توانایی تولید ترشحات بزاقی را داشته باشند از چندین حیث از اهمیت بالایی برخوردار هستند. یکی از این موارد خنثی کردن اسیدهای تولید شده توسط باکتری‌هاست که منجر به محدود شدنِ رشد باکتری‌ها و شستن ذرات غذا می‌شود؛ نتیجه‌ی چنین فعلی جلوگیری از پوسیدگی دندان‌هاست.

موضوع حائز اهمیت دیگر توانایی چشایی و افزایش سادگی در عمل بلع و جویدن غذاست که این امر هم به کمک ترشح غدد بزاقی امکان‌پذیر است. حال که تا اینجا متوجه اهمیت بالای ترشح غدد بزاقی شدیم و میان ترشح غدد بزاقی و ابتلا به خشکی دهان ارتباط منسجمی پیدا کردیم بد نیست در ادامه به سراغ شرح علائم ایجاد خشکی دهان برویم.

علائم خشکی دهان:

شناخت علائم هر بیماری در اقدام به درمان آن بسیار مهم است. در قدم اول اینکه با دیدن چه علائمی نسبت به وجود یک عارضه در بدنمان حساس شویم، می‌تواند در اقدامات درمانی سریع‌تر کمک‌کننده بوده و فرآیند درمان را با کمترین ریسک و آسیب‌پذیری رقم بزند. خشکی دهان مانند هر بیماری دیگری همراه با علائمی است که این علائم را به ترتیب در ادامه با شما در میان می‌گذاریم.

• • خشکی یا احساس چسبندگی در دهان (که در بیشتر مواقع با افراد همراه است.)؛
  • بزاق موجود در دهان غلیظ و رشته‌ای به نظر می‌رسد؛
  • بوی نا مطلوب دهان؛
  • مشکل در جویدن، صحبت کردن و بلعیدن؛
  • خشکی یا گلودرد و گرفتگی صدا؛
  • زبان خشک یا شیاردار؛
  • تغییر حس چشایی؛
  • ایجاد حس ناراحتی هنگام استفاده از دندان مصنوعی.

علائم ذکر شده از جمله علائمی هستند که اگر غدد بزاقی شما بزاق کافی را تولید نمی‌کند، ممکن است برخی از آن‌ها را یا حتی تمام موارد ذکر شده را در بیشتر مواقع مشاهده کنید.

حال اگر با ایجاد این علائم به یقین رسیدید که مبتلا به خشکی دهان شده‌اید بهترین کار فهم چگونگی ابتلا به بیماری است. به عبارت دیگر ابتلا به هر عارضه‌ای دلایلی دارد که پیدا کردنِ آن دلیل، فرآیند درمان را سرعت می‌بخشد. رایج‌ترین دلایل ابتلا به خشکی دهان را در ادامه با توضیح مختصری برشمرده‌ایم.

6 علتِ ایجاد خشکی دهان

دارو، کهولت سن، درمان‌های مربوط به سرطان، آسیب‌های عصبی و بیماری‌هایی چون دیابت، سکته‌ی مغزی از عوامل بروز خشکی دهان به صورت موقت هستند. هریک از این عوامل را با توضیحی مفصل برایتان شرح می‌دهیم تا نسبت به چرایی تاثیر این موارد بر ابتلا به عارضه‌ای همچون خشکی دهان آگاهی کامل به دست بیاورید.

داروها:

تمامی داروها علاوه بر تمام مزیتی که دارند عوارضی را هم به همراه خواهند داشت. قطعا اگر از آن دسته افرادی باشید که بروشور داروها را پیش از مصرف مطالعه می‌کنند با جمله‌ی «عوارض این دارو شامل …. » و جمله‌های مشابه آن آشنایی دارید. بسیاری از داروها در لیست عوارض خود خشکی دهان را هم ذکر می‌کنند.

افرادی که دچار بیماری‌های افسردگی، فشار خون، اضطراب و استرس هستند برای درمان مجبور به مصرف داروهایی می‌شوند که خشکی دهان را در آینده نه چندان دور برایشان به یادگار می‌گذارد؛ البته به جز داروهای تجویز شده توسط پزشکان می‌توان به داروهای بدون نسخه‌ای هم که با صلاح دید خود یا توصیه نزدیکان مصرف می‌کینم هم اشاره کرد.

کهولت سن (افراد سالخورده):

با افزایش سن و به نوعی پای بر سن گذاشتن مجبور به نرم کردن دست و پنجه‌هایمان با انواع بیماری‌ها خواهیم شد. افراد سالخورده به دلایل گوناگونی که البته نداشتن سلامت بدنی طولانی مدت از اصلی‌ترین آنهاست، این بیماری را هم تجربه خواهند کرد. مصرف بسیاری از داروها، تغییر در توانایی بدن و تغذیه‌ی ناکافی از دیگر دلایل ایجاد این بیماری در سنین بالا است. شاید بد نباشد در این قسمت توصیه کنم در هر مقطعی از زندگی که هستید برای دوران سالمندی خود روی بدنتان سرمایه‌گذاری کنید. با تغییر در سبک زندگی خود، رژیم غذایی سلامت‌محور و تبدیل ورزش به یک روتین جدا نشدنی از زندگی، دوران پیری خود را به بهترین نحو ممکن بگذرانید نه در بستر بیماری و با عذاب‌های تمام‌نشدنی.

درمان انواع سرطان:

یکی از راه‌های درمان سرطان، شیمی درمانی است که شروع این نوع درمان عوارض ناخوشایندی را به دنبال خود برای فرد رقم خواهد زد. داروهای شیمی درمانی می‌توانند ماهیت بزاق و مقدار تولید شده را تغییر دهند که البته این کاهش بزاق می‌تواند به صورت دائمی و حتی موقت باشد به صورتی که پایان دوره‌ی درمان بزاق دهان فرد به حالت نرمال برگردد. علاوه بر شیمی درمانی، پرتو درمانی هم دقیقا عوارض ذکر شده‌ی شیمی درمانی را به همراه دارد با این تفاوت که پس از پایان دوره‌ی درمان، دوز پرتو و ناحیه پرتو درمانی در موقت بودن و بهبود بزاق پس از درمان نقش مهمی دارد.

آسیب عصبی:

جراحت و عمل‌های جراحی در ناحیه سر و گردن از دلایل ایجاد آسیب‌های عصبی هستند که می‌توان این آسیب‌ها را در لیست عوامل بروز ابتلا به خشکی دهان قرار داد.

مصرف انواع مخدر، دخانیات، الکل:

مصرف موارد ذکر شده به صورت تفریحی و مداوم از جمله دلایل شناخته شده‌ی خرابی دندان‌ها و بروز عارضه‌ی خشکی دهان نام برده شده است. گاهی افراد برای توجیه کردنِ مصرفِ نوشیدنی‌های الکلی از تایید علم بر استفاده از این نوشیدنی‌ها در جهت سلامت فرد صحبت به میان می‌آورند. در حالی که باور کنید فارغ از عقاید مذهبی و صرفا بر اساس یافته‌های علمی نوشیدن هر میزانی از مشروبات الکلی توام با عوارض جانبی برای بدن شما خواهد بود؛ بنابراین همواره تعادل را در مسیر زندگی خود در نظر داشته باشید تا دچار مشکلات گاها جبران ناپذیر آن نشوید.

عدم سلامتی فرد:

خشکی دهان می‌تواند به دلیل برخی بیماری‌ها مانند دیابت، سکته مغزی، عفونت قارچی (برفک دهان)، بیماری آلزایمر، یا به دلیل بیماری‌های خودایمنی مانند سندرم شوگرن یا HIV/AIDS باشد. خروپف و تنفس با دهان باز نیز می‌تواند به خشکی دهان کمک کند. در خصوص تنفس با دهان باز بهتر است وضعیت پولیپ بینی خود را توسط متخصص حلق و بینی بررسی کنید تا مطمئن شوید که انحراف بینی منجر به تنفس با دهان باز نمی‌شود. چنانچه مشکل از پولیپ بینی نباشد آنگاه باید تمرین کنید و الگوی تنفسی خود را تغییر دهید.

بعد از گفتن از دلایل ابتلا به خشکی دهان و شناخت علائم ابتلا به این عارضه، وقتش رسیده تا به سراغ راه‌های درمان این بیماری برویم.

درمان «خشکی دهان»

اولین قدم برای تشخیص نوع درمان توسط پزشک معالج تشخص بیماری و علت بروز آن است که برای این کار از بررسی داروهای مصرف شده توسط مراجع شروع خواهد کرد. گاه با توجه به داروهایی که مصرف کرده‌اید و شدت بیماری امکان دارد پزشک شما انتخابش قبل از برداشتن گام بعدی تجویز آزمایش خون، اسکن  و تصویربرداری از غدد بزاقی باشد تا بیشتر با وضعیت جسمانی شما آشنا شود و بهترین مسیر را برای درمان شما انتخاب کند.

در گام بعدی پزشک بنا بر تشخیصی که از دلیل ابتلا به خشکی دهانتان دارد دستورات لازم را جهت درمان بیماری خواهد داد. برای مثال اگر تشخیص پزشک این باشد که بروز این خشکی به سبب داروهای مصرف‌شده است، احتمال دارد اقدام به  تنظیم دوز داروهای شما کرده  یا حتی داروی فعلی را با دارویی که تداخل با ترشح بزاق دهان شما نداشته باشد جایگزین ‌کند.

ممکن است مسواک، دهانشویه و مرطوب کننده‌ی لب به عنوان کمک در مسیر درمان تجویز شود. در نهایت شما می‌توانید این اطمینان را داشته باشید که با اقدام به موقع، پزشک می‌تواند شما را از وضعیت پیش آمده نجات دهد. علاوه بر توصیه‌های پزشک، این نکات ممکن است به تسکین علائم خشکی دهان شما کمک کند:

1- برای کمک به جویدن و بلعیدن در طول روز آب یا نوشیدنی‌های بدون قند بنوشید؛

2- چیپس یخ بمکید و در طول وعده‌های غذایی آب بنوشید؛

3- آدامس بدون قند بجوید یا آب نبات‌های سفت بدون قند بمکید.

با پیشرفت علم بسیاری از بیماری‌ها با ساده‌ترین اقدامات و روش‌ها قابل حل هستند و جای نگرانی ندارند. پس اگر در شرایطی دچار هر نوع بیماری شدید اصلا نگران نباشید و با افزایش آگاهی دست به انتخاب بهترین روش  بزنید. امید داریم  که صرفا این مقاله را جهت افزایش آگاهی مطالعه کرده باشید و رنج‌های ناشی از خشکی دهان گریبانتان را نگرفته باشد؛ همچنین خوشحال می‌شویم اگر مطلب فوق را مفید تشخیص داده‌اید با ارسال آن برای افرادی که فکر می‌کنید به خواندن آن نیاز دارند در تکثیر آگاهی نقش‌آفرین باشید.