آیا افسردگی ژنتیکی است؟

تحقیقات انجام شده نشان‌ می‌دهند که ممکن است یک مؤلفه ژنتیکی در افسردگی وجود داشته باشد؛ البته هنوز اطلاعات زیادی در مورد علت دقیق آن شناسایی نشده است. اگر والدین یا خواهر و برادرتان افسردگی دارند، شاید نگران این باشید که شما هم به افسردگی مبتلا شوید؛ یا چون خودتان افسردگی دارید نگران انتقال آن به فرزندانتان باشید و این سوال در ذهنتان ایجاد شده باشد که آیا افسردگی ژنتیکی است؟

افسردگی به عنوان یکی از شایع‌ترین اختلالات سلامت روان در سال‌های گذشته شناخته شده و در ایالات متحده طبق آمار، از هر 6 بزرگسال، یک نفر به این اختلال مبتلاست. با این حال افسردگی فقط بزرگسالان را درگیر‌ نمی‌کند و هر فردی صرف نظر از سن، جنسیت، نژاد و پیشینه‌ می‌تواند دچار افسردگی شود.

خرید مکمل های کاهش استرس

آیا افسردگی ارثی است؟

افسردگی‌ می‌تواند ارثی هم باشد. مطالعاتی که روی خانواده‌ها و دوقلوها انجام شده نشان‌ می‌دهد عوامل ژنتیکی می‌توانند عامل اصلی افسردگی باشند. مطالعات دیگری نیز مشخص کردند که جنسیت والدی که ژن را انتقال داده ممکن است بر شدت افسردگی نیز تاثیر بگذارد.

با تمام این تحقیقات، هنوز‌ نمی‌توان گفت افسردگی الگوی وراثتی دقیقی دارد. طبق اطلاعاتی که جمع‌آوری شده، افرادی که والدین یا خواهر و برادرشان مبتلا به افسردگی است، 2 تا 3 برابر بیشتر از سایر افراد در معرض ابتلا به این اختلال سلامت روان هستند. اما این موضوع را هم باید در نظر داشت که بسیاری از افراد مبتلا به افسردگی، هیچ نوع سابقه خانوادگی از این بیماری نداشتند و حتی در خانواده‌هایی که افراد افسرده وجود دارد، بسیاری از افراد در سلامت روان کامل به سر‌ می‌برند.

هنوز اطلاعات زیادی درباره اساس ژنتیکی افسردگی به دست نیامده و تحقیقات تا به امروز فقط نشان دادند که تغییرات در تعداد زیادی از ژن‌ها، به جای یک ژن، احتمال ابتلا به افسردگی را بالا‌ می‌برد.

علت افسردگی چیست؟

افسردگی‌ می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. متخصصان بهداشت با نگاه بیولوژیکی-روانی‌اجتماعی به این وضعیت نگاه‌ می‌کنند. یعنی از نظر این متخصصان تاثیرات بیولوژیکی، روانی و اجتماعی‌ می‌تواند منجر به افسردگی شود. علاوه بر این داروهایی که افراد مصرف‌ می‌کنند نیز‌ می‌تواند علت افسردگی باشد.

علل بیولوژیکی افسردگی

برای برخی از افراد، دلایل بیولوژیکی، دلیل اصلی افسردگی هستند. در این افراد ژن‌هایی که به ارث بردند، احتمال ابتلای آنها به افسردگی را بیشتر کرده است. موارد زیر را‌ می‌توان از علل بیولوژیکی افسردگی دانست:

• • آسیب‌پذیری ژنتیکی: بر اساس مطالعه‌ای که محققان دانشکده پزشکی UCSD در سال 2021 انجام دادند، 178 ژن‌ با افسردگی مرتبط هستند.
  • سلامت جسمانی: مشکلات جسمی خاص ممکن است افراد را مستعد افسردگی کند.
  • جنسیت: زنان بیشتر از مردان مستعد افسردگی هستند. عوامل بیولوژیکی (مانند تغییرات هورمونی) به طور قطع در این موضوع نقش دارند.

علل روانی و اجتماعی افسردگی

هم عوامل روانی و هم عوامل اجتماعی ممکن است در خطر ابتلا به افسردگی نقش داشته باشند. بر اساس مدل بیولوژیکی-روانی‌اجتماعی، مولفه‌های زیر در ایجاد این اختلال نقش دارند:

• • اعتماد به نفس
  • مهارت‌های مقابله
  • احساسی بودن

مولفه‌های اجتماعی زیر نیز جزو علل افسردگی محسوب‌ می‌شوند:

• • شرایط خانوادگی
  • وضعیت اجتماعی و اقتصادی
  • روابط هم‌سالان
  • سطح تحصیلات

کارشناسان بر این باورند که عوامل روانشناختی و اجتماعی احتمالا در کنار عوامل ژنتیکی، خطر ابتلا به افسردگی را تعیین‌ می‌کنند.

والدین، کودکان و افسردگی

والدینی که افسردگی دارند، نقشی فراتر از ژنتیک دارند و به صورت کاملا مستقیم روی بروز افسردگی در کودک تاثیر می‌گذارند. کودکان، افکار و رفتارهای والدین خود را‌ می‌بینند و این موضوع احتمال ابتلا به افسردگی را در آنها بیشتر‌ می‌کند.

به عنوان مثال کاهش روتین و برنامه‌های خانوادگی و بی‌نظمی در خانواده یکی از عوامل اصلی افسردگی در نوجوانان است. این اتفاقات بیشتر در خانواده‌هایی‌ می‌افتد که والدین خودشان هم افسرده هستند و عملکرد آنها روی فرزندپروری تاثیر گذاشته است.

علاوه بر این، افسردگی والدین‌ می‌تواند کودکان را از نظر عاطفی و رفتاری هم تحت تاثیر قرار دهد. نوزادانی که مادر افسرده دارند، بیشتر گریه‌ می‌کنند و ممکن است در خردسالی رفتارهای پرخاشگرانه و خشن بیشتری داشته باشند. کودکان کمی بزرگ‌تر و نوجوانانی که والدین افسرده دارند نیز ممکن است با چالش‌های زیر درگیر باشند:

• • صلاحیت اجتماعی در آنها اوضاع خوبی ندارد.
  • وقایع مبهم را به صورت منفی برای خود تفسیر‌ می‌کنند.
  • خود را به خاطر هر چیز کوچکی سرزنش‌ می‌کنند.
  • عزت نفس پایینی دارند و ارزشی برای خودشان قائل نیستند.

سایر عوامل افسردگی در کودکان

به غیر از سابقه خانوادگی افسردگی، عوامل دیگری هم‌ می‌تواند احتمال ابتلا به افسردگی را در کودکان و نوجوانان بیشتر کند. این عوامل عبارتند از:

• • تعرض توسط یکی از مراقبین کودک
  • عوارض رویدادهای ابتدایی زندگی (مثلا سوء استفاده یا بی‌توجهی)
  • نارسایی جنسیتی
  • سوابق مربوط به شرایط پزشکی یا سلامت روان (مثلا اضطراب، بیماری مزمن یا آسیب مغزی)
  • شناسایی به عنوان جنسیت ناسازگار
  • بینش منفی
  • مهارت‌های مقابله‌ای ضعیف
  • افسردگی‌های اپیزودیک سابق
  • مشکلات با خانواده، دوستان یا مدرسه

اگر سابقه خانوادگی افسردگی دارید، چه باید کنید؟!

سابقه خانوادگی افسردگی از چندین جنبه‌ می‌تواند خطر ابتلا به افسردگی را بیشتر کند؛ بنابراین اگر یکی از اعضای خانواده‌تان با این اختلال درگیر است، باید نسبت به این اختلال سلامت روان آگاهی بیشتری داشته باشید.

یکی از کارهایی که‌ می‌توانید انجام دهید این است که به روحیه خودتان توجه زیادی داشته باشید. یک دفترچه یادداشت برای ثبت خلق‌وخو‌ می‌تواند به شما کمک کند تا احوال خودتان را در طول زمان پیگیری کنید و ببینید چه اتفاقاتی روی احساسات‌تان بیشترین تاثیر را‌ می‌گذارند.

اگر متوجه تغییری در خلق‌وخوی معمول خودتان شدید، حتی اگر تغییر کوچک بود، به دنبال کمک باشید. شاید صحبت با اعضای خانواده یا دوستان قابل اعتماد در وهله اول ایده خوبی باشد. در وهله بعدی بهتر است از مراقبت‌های پزشکی و روانشناسان کمک بگیرید.

علاوه بر این بهتر است از نحوه و روند درمان اعضای خانواده‌تان که افسردگی دارند و پاسخ آنها به درمان، اطلاع داشته باشید. در صورت تشخیص افسردگی، داروهایی که قبلا برای اعضای نزدیک خانواده مفید بودند، ممکن است برای درمان شما نیز در نظر گرفته شوند.

جمع بندی

اگر یکی از اعضای نزدیک خانواده (به عنوان مثال والدین یا خواهر و برادر) افسردگی داشته باشد، ممکن است فرد هم در معرض خطر ابتلا به افسردگی قرار بگیرد. اما روش یا الگوی وراثتی خاصی از افسردگی هنوز کشف نشده و تحقیقات در این زمینه ادامه دارد.

در مجموع اگر سابقه خانوادگی افسردگی دارید، باید نسبت به خلق‌وخوی خودتان آگاه باشید و هر گونه تغییری که متوجه آن شدید را با روانشناس یا مشاور در میان بگذارید.