مروری بر فواید و مضرات مصرف مکمل آهن

فواید و مضرات مکمل آهن – مقدمه

آهن عنصری است که نقش مهمی در سلامتی انسان و پرانرژی بودن او ایفا می‌کند. کمبود مکمل آهن امری شایع در بین انسان‌ها است که می‌تواند باعث احساس خستگی، عدم تمرکز و بیماری‌هایی با فواصل کم از یکدیگر شود. ازجمله موارد مهمی که باید همیشه متوجه آن باشیم دشواریِ تشخیص زودهنگام کمبود آهن در بدن انسان است.

در صورت تشخیص کمبود آهن، یکی از راه‌های جبران (در صورتی که رفع کمبود با تغذیه امکان پذیر نباشد) مصرف مکمل آهن است. در ادامه راجع به علایم کمبود و آزمایش میزان آهن و راه‌های برطرف کردن کمبود آهن توضیح داده می‌شود.

علایم کمبود آهن چیست؟

در بین طبقات خاصی از انسان‌ها به دلیل دسترسی نداشتن به منابع غذایی حاوی آهن و یا علل جانبی دیگر کمبود آهن رایج‌تر است که اگر درمان نشود قابل تبدیل به مشکلی جدی‌تر به اسم کم خونیِ ناشی از فقر آهن (Iron deficiency anemia)  خواهد شد. در کم خونی ناشی از فقر آهن فرد به‌اندازه‌ی کافی در خون خود گلبول‌های قرمز و اکسیژن ندارد. برگرفته از  verywellhealth

برخی از علائم کم خونی ناشی از فقر آهن (IDA) به شرح زیر است:

• • خستگی
  • کمبود انرژی
  • تنگی نفس
  • عدم تمرکز

• • بیماری‌های مکرر
  • مشکل در تنظیم دمای بدن یا اغلب احساس سرما کردن
  • رنگْ پریدگی پوست
  • تپش قلب
  • سردرد
  • شنیدن صداهای زنگ، خش‌خش یا وزوز در داخل سر
  • خارش
  • درد زبان یا مشکل در بلع
  • تغییر در طعم غذا
  • ریزش مو
  • میل داشتن به اقلام غیرخوراکی، مثل یخ یا خاک که «پیکا» نیز نامیده می‌شود.
  • زخم‌های بازِ دردناک در کناره‌های دهان
  • ناخن‌های قاشقی (Koilonychia) (ناخن‌های نازک و شکننده با حالتی خاص)
  • سندرم پای بی‌قرار.

فواید و مضرات مصرف مکمل آهن – آزمایش

برای مشاهده قیمت مکمل آهن روی لینک فوق کلیک کنید.

در صورتی که شخص هریک از علایم فوق را داشته باشد لازم است برای آزمایش کم خونی به پزشک مراجعه کند. نباید فراموش کرد که اگر کمبود آهن به بیماری (IDA) تبدیل شود؛ علایم فوق، بسیار بیشتر خواهد شد. از طرف دیگر، لازم است دقت شود که امکان دارد فرد، کمبود آهن داشته باشد ولی هیچ یک از علایم فوق تا مدتی ظاهر نشود. تست میزان آهن خون در بازه‌های زمانی منظم باعث تشخص زودهنگام کمبود آهن و جلوگیری از تبدیل شدن آن به بیماری کم خونی ناشی از فقر آهن (IDA) می‌شود.

فواید مصرف مکمل آهن

برای بیماری فقر آهن اغلب مکمل‌های آهن تجویز می‌شود. مکمل آهن می‌تواند سریع‌تر از مصرف مواد غذایی فقر آهن را کاهش دهد. با این‌حال شاید بد نباشد که با منابع غذایی حاوی آهن هم آشنا شوید و خود را محدود به مکمل‌ها نکنید!

بیشترین فواید مصرف آهن شامل افراد زیر است:

• • زنان باردار
  • نوزادان و کودکان خردسال
  • افرادی که زندگی سختی دارند و تحت انواع فشارها هستند
  • کسانی که به‌طور مرتب خون اهدا می‌کنند
  • افراد مبتلا به سرطان
  • افراد مبتلا به اختلالات گوارشی، مثل بیماری «سلیاک»، «کولیت اولسراتیو» یا بیماری «کرون»
  • کسانی که عمل جراحی معده انجام داده‌اند

آلگومد فولیک حاوی 200 میکروگرم اسیدفولیک در هر عدد قرص بوده و قادر است تا تمامی موادمغذی مورد نیاز بدن فرد را رفع کند.

• • افراد مبتلا به نارسایی قلبی
  • کسانی که از داروهای کاهش دهنده‌ی آهن مانند داروهایی که برای کاهش اسید معده است استفاده می‌کنند.
  • افرادی که به‌طور منظم ورزش‌های سنگین انجام می‌دهند
  • گیاه‌خواران و پیروان رژیم غذاییِ «وگان»
  • افراد مبتلا به اختلالات خونی مثل «تالاسمی» یا «کم خونیِ داسی شکل»
  • افراد الکلی. 

مضرات مصرف مکمل آهن

اطلاع از فواید و مضرات مکمل آهن باهم ضروری است. نکته‌ای که همیشه باید به آن دقت داشت این است که در زمان‌هایی که مصرف مکمل آهن برای شخص، ضروری نیست استفاده از آن می‌تواند سلامتی را به خطر بیندازد. معمولاً مکمل‌های آهن، دوز بالایی دارند و می‌توانند در صورت مصرفِ غیرضروری باعث ناراحتی‌های گوارشی و کم شدن میزان جذب سایر مواد مغذی به بدن شوند.

از جمله مضرات دیگر مصرف بی‌رویه و غیرضروری مکمل آهن باید به آسیب سلولی اشاره کرد. چنانچه این مصرفِ بی‌رویه شدید باشد می‌تواند منجر به ایجاد حالت کما و حتی مرگ شخص شود. نتیجه‌ای که می‌شود گرفت لزوم مشورت با پزشک قبل از مصرف مکمل آهن است.

مراحل کمبود آهن

اصطلاحاتی مثل فقر آهن، کمبود آهن و کم خونی، اصطلاحاتی کلی هستند ولی در عمل، کمبود آهن دارای مراحلی از نظر علمی تفکیک شده به شرح زیر است:

• • کمبود آهن خفیف: شامل ذخیره‌ی اندک آهن با «سطحفریتین» بین 10 تا 30 میکروگرم در لیتر و همچنین تعداد گلبول‌های قرمز طبیعی با «هموگلوبین» بالای 12 g/dL در دسی لیتر و «هماتوکریت» بالای 36 درصد برای زنان و 41 درصد برای مردان است. (فریتین نام نوعی  پروتئین است که به آهنِ اضافی بدن، متصل شده و در صورت نیاز آن را آزاد می‌کند.)
  • کمبود آهن خفیف عملکردی (کمبود متوسط): شامل ذخایر آهن تخلیه شده با سطح فریتین کمتر از 10 میکروگرم در لیتر است اما تعداد گلبول‌های قرمز طبیعی با هموگلوبین بالای 12 g/dL در دسی لیتر و «هماتوکریت» بالای 36 درصد برای زنان و 41 درصد برای مردان است.

افراد زیادی به دنبال خرید مکمل آهن خارجی هستند و تصور می‌کنند که استفاده از محصولات خارجی از کیفیت بالاتری برخوردار خواهدبود. داروخانه روشا با ارائه انواع مکمل‌های آهن خارجی اورجینال یکی از مراکز معتبر در زمینه خرید مکمل آهن خارجی است.

• • کم خونی ناشی از فقر آهن (IDA): شامل کمبود ذخایر آهن با سطوح فریتین کمتر از 10 میکروگرم در لیتر و تعداد گلبول‌های قرمز پایین‌تر از سطح طبیعی و هموگلوبینِ زیر 12 g/dL در دسی لیتر و هماتوکریت زیر 36 درصد برای زنان و 41 درصد برای مردان است.

آزمایش خون برای تشخیص کمبود آهن

حتی اشخاصی که کمبود آهن ندارند بهتر است سالی یک بار آزمایش خون بدهند. طبق تحقیقات انجام شده اگر شخص، کمبود آهن دارد و مکمل آهن مصرف می‌کند حداقل چهار هفته طول خواهد کشید که وضعیت هموگلوبین‌های خون او بهتر شود و نیز حداقل سه ماه از زمان شروع مصرف مکمل آهن وقت لازم است تا سطح هموگلوبین خون کامل شود؛ این مدت برای بهبود شرایط فریتین بیشتر از سه ماه است. خطرات کمبود آهن در بدن را شناسایی کنید.

بنا به آنچه گفته شد اگر شخص در حال مصرف مکمل آهن است؛ حداقل باید چهار ماه بعد از شروع مصرف مکمل آهن برای آزمایش مجددِ میزان آهن اقدام کند. توصیه‌ی دیگر به افرادی که مکمل آهن مصرف می‌کنند این است که اگر طی چهار تا هشت هفته بعد از مصرف مکمل آهن هیچ تغییری در حال خود احساس نکردند بهتر است برای سنجش میزان آهن بدنشان به مراکز پزشکی مراجعه کنند.

فواید و مضرات مصرف مکمل آهن – جمع‌بندی

• • زنان باردار، نوزادان، کودکان خردسال، ورزشکارانی که ورزش‌های سنگین انجام می‌دهند و افرادی که شرایط خاص پزشکی دارند باید در فواصل زمانی کوتاه، آزمایش میزان آهن انجام دهند.
  • کمبود آهن اگر به‌موقع تشخیص داده نشده و درمان نشود تبدیل به بیماری کم خونی ناشی از فقر آهن (IDA) خواهد شد که علایم و عوارض شدیدی دارد.
  • مصرف غیرضروری مکمل‌های آهن می‌تواند، مشکلات گوارشی، آسیب‌های سلولی و در موارد شدیدتر، خطر کُما و مرگ به همراه داشته باشد.

سیدرال فارمانوترا، یکی از مکمل‌های دارویی برای درمان کم‌خونی یا آنمی است. این محصول میزان جذب آهن را ارتقا داده و در کنار این کار، از بروز عوارضی نظیر مشکلات گوارشی و ایجاد حالت تهوع ناشی از مصرف آهن جلوگیری خواهدکرد.

• • ضروری است که برای میزان مصرف مکمل آهن با یک پزشک مشورت کرده یا بروشور مکمل معتبرِ خریداری شده را دقیقاً مطالعه و از آن پیروی کرد.
  • کمبود آهن، مراحل چندگانه‌ای دارد شامل: کمبود آهن خفیف، کمبود آهن متوسط و کم خونی ناشی از فقر آهن.
  • آزمایش سطح هموگلوبین، هماتوکریت و فریتین بهترین راه برای شناسایی کمبود آهن، قبل از تبدیل شدن به کم خونی ناشی از فقر آهن (IDA) است.

• • این که در چه فواصل زمانی باید سطح آهن خود را آزمایش کنید بستگی به وضعیت فعلی شما دارد؛ افراد سالم سالی یک بار، افرادی که مکمل آهن مصرف می‌کنند چهار ماه پس از شروع مصرف مکمل و افرادی که پس از چهار تا هشت ماه از شروع به مصرف مکمل آهن هیچ تغییری در حال خود مشاهده نمی‌کنند باید بلافاصله اقدام به آزمایش میزان آهن کنند.
  • وقتی که تغذیه برای تأمین آهن مورد نیاز کافی نباشد استفاده از مکمل آهن بهترین راه است.
  • در زمان آزمایش میزان آهن بدنتان در خواست کنید که حتماً آزمایش هموگلوبین و هماتوکریت همراه با آزمایش فریتین انجام شود. انجام این آزمایشِ ترکیبی در شناسایی کمبود آهن حتی در مراحل اولیه‌ی آن بسیار نتیجه‌ بخش است.