آشنایی با مکمل های آهن برای کم خونی

آهن ماده‌ای معدنی است، که با گلبول‌های قرمز خون، به انتقال اکسیژن در سرتاسر بدن کمک می‌کند. وقتی سطح آهن بدن پایین باشد، موجب کم‌خونی فقر آهن می‌شود، که این امر باعث کاهش مقدار اکسیژن در اندام‌ها و بافت‌های بدن می‌شود. کم‌خونی فقر آهن، از رایج‌ترین اختلالات تغذیه‌ای است، که حدود 25درصد از مردم جهان، به این بیماری مبتلا هستند. استفاده از مکمل‌های آهن، بطور روزانه، می‌تواند کمک بزرگی برای جلوگیری از کم‌خونی ناشی از فقر آهن باشد، البته پزشک در ابتدا، مصرف بیشتر موادغذایی سرشار از آهن، را توصیه خواهد کرد. در مطلبی به موضوع «مکمل آهن چیست؟» در باب چیستی این نوع از مکمل بیشتر بخوانید.

مزایای استفاده از مکمل‌ های آهن

درست است که مردم عموما، بیشتر آهن مورد نیازشان را از رژیم غذایی بدست می‌آورند، اما اگر به کم‌خونی فقر آهن مبتلا شوید، یعنی غذای شما قادر به تامین آهن کافی برای بدنتان نبوده است. بهتر است در مرحله نخست، از طریق اصلاح برنامه‌غذایی، سطح آهن خود را به حد طبیعی برسانید، اما گاهی برای برخی افراد، دریافت آهن مورد نیاز بدن از موادغذایی، کافی نیست.

مکمل‌های آهن سبب می‌شوند، که آهن مورد نیاز را تنها با یک قرص و یا مایعی با دوز بالا، دریافت کنید. مکمل‌های آهن، در مقایسه با مولتی‌ویتامین‌ها، دارای مقدار بیشتری از آهن هستند، پزشک می‌تواند، دوز مناسب با بدن شما را تعیین کند. همچنین اگر در جذب آهن، از موادغذایی مشکل دارید، مکمل‌ها می‌توانند به دریافت مقدار مورد نیاز آهن، کمک کنند.

مکمل ‌های خوراکی

مکمل‌های خوراکی آهن، متداول‌ترین درمان ممکن، برای کم‌خونی هستند. شما می‌توانید آن‌ها را به شکل یک قرص، مایع(نوشیدنی) و یا نمک استفاده کنید. این مکمل‌ها انواع مختلفی دارند که عبارتند از:

• • سولفات آهن
  • سیترات آهن
  • فروس گلوکونات

مکمل ‌های داخل وریدی

بعضی از افراد، نیاز به مصرف مکمل آهن، به صورت داخل وریدی(و یا تزریقی) دارند. این روش در موارد زیر انجام می‌گیرد:

اگر بدن شما نتواند مکمل‌های خوراکی را تحمل کند.

در صورت از دست دادن شدید خون

ناتوانی دستگاه گوارش (GI)، در جذب آهن

از انواع این نوع می‌توان موارد زیر را نام برد:

• • دکستران آهن
  • گلوکونات آهن
  • ساکارز آهن

عوارض مکمل ها

استفاده از دوزهای بالای مکمل‌های آهن خوراکی، ممکن است سبب ایجاد برخی علائم گوارشی‌ شود، ازجمله:

• • حالت تهوع
  • استفراغ
  • اسهال
  • مدفوع تیره
  • یبوست

گاهی آهن داخل وریدی نیز، باعث ایجاد حساسیت شدید (HSR) می‌شود. بیماری HSR ممکن است خفیف، متوسط ​​یا شدید باشد.

بیماری HSR خفیف باعث خارش، گرگرفتگی، ایجاد کهیر، احساس گرما، سفتی خفیف قفسه سینه، فشار خون بالا، کمردرد و درد مفاصل می‌شود.

اختلال HSR متوسط نیز سرفه، گرگرفتگی، سفتی قفسه سینه، حالت تهوع، کهیر، تنگی نفس، افت فشار خون و ضربان قلب سریع را به همراه دارد.

در مورد HSR شدید، با شروع سریع علائم، تورم چشم، خس خس سینه، کبودی پوست، از دست دادن هوشیاری، ایست قلبی یا تنفسی، مواجه می‌شویم.

اگر در هنگام تزریق آهن، دچار HSR شدید، پزشک احتمالا درمانتان را متوقف می‌کند.

دوز مناسب مکمل آهن

مقدار مناسب دوز مکمل‌های آهن، در هر فرد متفاوت است، در این زمینه حتما با یک پزشک مشورت کنید. احتمالا پزشک شما یک دوز روزانه را برنامه‌ریزی می‌کند. با این وجود، تحقیقات نشان می‌دهند، که مصرف یک روز در میان آهن نیز، موثر خواهد بود و حتی ممکن است جذب بهتری داشته باشد. در این مورد نیز بهتر است، پزشک متخصص شما تصمیم بگیرد.

مواد غذایی همچون لبنیات، تخم‌مرغ، اسفناج، غلات کامل و کافئین، ممکن است در برخی موارد، مانع جذب آهن شوند. پیشنهاد می‌شود، حداقل یک ساعت قبل و بعد از مصرف مکمل، این موادغذایی را نخورید. علاوه بر این، باید آنتی‌اسیدها و مکمل‌های کلسیم را نیز، با فاصله حداقل یک ساعت، بعد از مصرف آهن استفاده کنید.

برای کودکان، دوز مناسب روزانه ((RDA بر اساس سن آنها، مقادیر زیر می‌باشد:

• • نوزادان تا 6 ماه، 0.27 میلی‌گرم
  • 7 تا 12 ماهه، 11 میلی‌گرم
  • 1-3سال، 7میلی‌گرم
  • 4-8 سال، 10 میلی‌گرم
  • 9-13 ساله، 8 میلی‌گرم

و در آقایان نیز مقادیر دوز مکمل، به شرح زیر است:

• • 14-18 سال، 11 میلی‌گرم
  • 19-50 سال، 8 میلی‌گرم
  • بالای 50 سال، 8 میلی‌گرم

این مقدار برای خانم‌ها بصورت زیر است:

• • 14-18 سال، 15 میلی‌گرم
  • 19-50 سال، 18 میلی‌گرم
  • بالای 50 سال، 8 میلی‌گرم

در دوران بارداری

• • 14-18 سال، 27 میلی‌گرم
  • 19-50 سال، 27 میلی‌گرم

در دوران شیردهی

• • 14-18 سال، 10 میلی‌گرم
  • 19-50 سال، 9 میلی‌گرم

اگر گیاهخوار هستید، مقدار RDA، به این دلیل که برای بدن جذب آهن از منابع گیاهی، سخت تر از منابع گوشتی است، 1.8 برابر این مقادیر می‌شود.

مکمل‌های طبیعی آهن

اگر مبتلا به کم‌خونی فقر آهن خفیف هستید، می‌توانید علائم آن را به شکل طبیعی و توسط یک رژیم‌غذایی حاوی مواد مغذی و آهن، درمان کنید. دو نوع اصلی آهن، در برنامه غذاییتان موجود است:

• • آهن هِم، که در گوشت قرمز، مرغ و غذاهای دریایی وجود دارد.
  • آهن غیرهِم، که در آجیل، لوبیا، سبزیجات و غلات، موجود است.

جذب آهن هِم، در بدن آسان‌تر از آهن غیرهِم است، البته هر دو نوع آهن، بخشی از یک رژیم غذایی متعادل هستند. ویتامین C نیز، برای افزایش جذب آهن غیرهِم مفید است. توصیه می‌شود که در یک وعده غذایی گیاهی، از مواد سرشار از ویتامین C استفاده شود. تعدادی از غذاهای سرشار از آهن، که می‌توانید به وعده‌های غذایی خود اضافه کنید، عبارتند از:

• • غلات صبحانه غنی شده، 18 میلی گرم در هر وعده
  • صدف شرقی پخته شده، 8 میلی گرم / 3 اونس
  • کنسرو لوبیا سفید، 8 میلی گرم / 1 فنجان
  • شکلات تلخ، 7 میلی گرم / 3 اونس
  • جگر گوشت گاو سرخ شده، 5 میلی گرم / 3 اونس
  • عدس آب پز و آبکش شده، 3 میلی گرم / نصف فنجان
  • اسفناج آب پز و آبکش شده، 3 میلی گرم / نصف فنجان
  • توفوی سفت، 3 میلی گرم / ½ فنجان

کمبود آهن در دوره بارداری

زنان در دوره بارداری، برای تامین اکسیژن مورد نیاز نوزاد، به آهن بسیار بیشتری نیاز دارند. این نیاز بیشتر، باعث افزایش خطر ابتلا به کم‌خونی فقر آهن خواهد شد. اگر کم‌خونی فقر آهن درمان نشود، سبب بروز عوارض بارداری مثل زایمان زودرس، وزن کم هنگام تولد و یا خونریزی پس از زایمان می‌شود. سایر عوامل افزایش دهنده خطر ابتلا به کم‌خونی فقر آهن، در دوره بارداری، عبارتند از:

• • باردار بودن چند نوزاد(چند قلو)
  • داشتن دو بارداری، با فاصله کم
  • داشتن دوره‌های پی در پی تهوع صبحگاهی

گاهی تشخیص کم‌خونی فقر آهن برای زنان باردار دشوار می‌شود، زیرا بسیاری از علائم آن با خود بارداری مشترک است، که شامل موارد زیر می‌شوند:

• • ضعف
  • خستگی
  • تنگی نفس
  • سرگیجه
  • سردرد
  • رنگ پریدگی پوست
  • احساس درد در قفسه سینه

بر اساس گفته مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC)، افراد باردار بهتر است، از مکمل آهن خوراکی با دوز پایین (حدود 30 میلی‌گرم در روز) استفاده کنند و همچنین در اولین ویزیت پیش از زایمان خود، جهت کم‌خونی فقر آهن، غربالگری شوند. افزون بر این، برای مبتلایان به کم‌خونی در دوران بارداری پیشنهاد می‌شود، که دوز خود را روزانه به 60 تا 120 میلی‌گرم افزایش دهند. توجه داشته باشید که افراد باردار، برای تعیین دوز خاص خود، حتما با پزشک مشورت کنند. «کم خونی در دوران بارداری» از موادر قابل تامل برای افرادی است که قصد بارداری دارند!

آیا مصرف قرص‌های آهن، بدون نسخه پزشک مجاز است؟

بسیار مهم است که میزان مصرف قر‌ص‌ها و مکمل‌های آهن، با مشورت پزشک تعیین شود، پزشکان می‌توانند دوز بالاتری را برای افرادی که مبتلا به کم‌خونی هستند، توصیه کنند. همچنین عواملی مثل سن، جنس، شدت کمبود و باردار بودن نیز، بر دوز مورد نیاز شما اثر می‌گذارد.

آیا مصرف روزانه مکمل آهن مضر است؟

بطور کلی عده‌ای از پزشکان، مصرف روزانه مکمل‌های آهن را توصیه می‌کنند. اما یک تحقیق در سال 2017 نیز مشخص کرد، که استفاده یک روز درمیان از مکمل‌های آهن، می‌تواند به جذب هرچه بهتر آهن کمک کند.

اثر مکمل آهن چه زمانی احساس خواهد شد؟

اکثرا در عرض چند روز، متوجه اثرات مثبت مکمل آهن می‌شویم. بنابر گزارشات خدمات بهداشت ملی بریتانیا (NHS)، تقریبا یک هفته طول می‌کشد، تا بعد از شروع مکمل فومارات آهن، متوجه بهبود علائم شویم. اگرچه زمان بیشتری نیاز است، که ذخایر آهن افزایش یابند. به همین علت، پزشکان اکثرا توصیه می‌کنند، که مبتلایان به کم‌خونی فقر آهن (براساس نتایج سازمان ملی خون استرالیا)، به مدت 3 تا 6 ماه از مکمل آهن استفاده کنند.