ویتامین آ (Vitamin A) مجموعه ای از ترکیبهای محلول در چربی است که در سلامت بدن انسان نقش مهمی دارد. این ویتامین باعث تقویت بینایی و عملکرد سیستم ایمنی بدن میشود و به رشد بچهها در رحم مادر کمک میکند. «ویتامین آ (Vitamin A) چیست» سوالی که به تفصیل در این مطلب مورد بررسی قرار گرفته است.
در این مقاله از وبلاگ روشا میخواهیم درمورد نقش ویتامین در سلامت بدن صحبت کنیم. اگر میخواهید مکملهای تقویتی ویتامین A بخرید یا میخواهید درمورد اهمیت استفاده از ویتامین A بیشتر بدانید تا انتهای مقاله همراه ما باشید.
ویتامین A چیست؟
اگرچه بیشتر مردم تصور میکنند که قرص ویتامین آ یک ویتامین مستقل است؛ اما باید بدانید که ویتامین A گروهی از ترکیبهاست. ترکیبهایی که شامل رتینول، رتینال و رتینیل استر است. این ویتامین در بافت بدن ذخیره میشود. بیشتر ویتامین A موجود در بدنتان در کبد به شکل رتینیل استر ذخیره میشود.
آشنایی با نقش ویتامین A در سلامت بدن
ویتامین آ 6 مزیت مهم دارد و به همین دلیل یکی از ویتامینهای ضروری برای بدن انسان است. اهمیت این ویتامین در بینایی، پیشگیری از ابتلا به سرطان، تقویت سیستم ایمنی و مواردی از این دست موضوعاتی هستند که در ادامه به تفصیل به آنها پرداخته شده است.
این ویتامین از چشمهای شما دربرابر شبکوری محافظت کرده و چشمها را تقویت میکند. چشمهای شما برای اینکه نور را به سیگنال الکتریکی تبدیل کند به ویتامین A احتیاج دارند. بعد از این که نور به کمک ویتامین A به سیگنال تبدیل شد به مغز فرستاده میشود. در واقع، یکی از نشانه های کمبود ویتامین A شب کوری است.
این ویتامین ترکیب اصلی رنگ دانه رودوپسین است. رودوپسین در شبکیه چشم وجود دارد و به نور بسیار حساس است. به همین دلیل کسانی که شب کوری دارند، با کمبود ویتامین A مواجه هستند. این افراد در طول روز به خوبی میبینند؛ اما بینایی شان در تاریکی کم میشود. چشم آنها نمیتواند نور را در تاریکی تشخیص دهد.
برای جلوگیری از ابتلا به شبکوری، باید به مقدار لازم بتاکاروتن مصرف کنید. مصرف بتاکاروتن به روند کاهش بینایی در افراد مسن هم کمک میکند. یکی از مشکلات شایع مربوط به بینایی در سنین بالا دژنراسیون ماکولا است.
تحقیقات پزشکی نشان میدهد که اگر افراد بالای 50 سال مکمل های آنتی اکسیدان حاوی بتاکاروتن مصرف کنند، خطر ابتلا به این بیماری تا 25 درصد کم میشود. برخی از محققان هم میگویند که مصرف بتاکاروتن بهتنهایی مانع از کمبینایی در سالمندان نمیشود.
نقش ویتامین A در پیشگیری از ابتلا به سرطان
سرطان وقتی رخ میدهد که سلولهای غیرعادی در بدن رشد کنند یا سلولها به شکلی غیرکنترل شده تکثیر شوند. ویتامین A نقش مهمی در رشد و توسعه سلولها دارد و محققهای زیادی هم درمورد نقش ویتامین A در جلوگیری از ابتلا به سرطان تحقیق کردهاند.
تحقیقات نشان داده است که مصرف ویتامین A به شکل بتاکاروتن باعث کاهش خطر ابتلا به انواع سرطان، از جمله سرطان خون، دهانه رحم، ریه و سرطان مثانه میشود. جالب است بدانید که نوع فعال ویتامین A، یعنی ویتامین موجود در گوشت حیوانات هیچ اثری روی پیشگیری از بیماری ندارد.
مکملهای ویتامین A هم تاثیر بتاکاروتن را ندارند. یعنی خطر ابتلا به سرطان را کم نمیکنند؛ بنابراین درصورتی که سبزیجات حاوی ویتامین A را به اندازه کافی مصرف کنید، تقسیم سلولی سالمتری انجام میشود و خطر ابتلا به انواع سرطان هم کاهش پیدا میکند.
مصرف بیش از حد ویتامین a ضرر دارد؟
نقش ویتامین A در سیستم ایمنی بدن
اگر سیستم ایمنی بدن را مثل یک سنگر درنظر بگیریم، ویتامین A تله های خاک موجود در سنگر است و نقش مهمی در تقویت سیستم ایمنی بدن دارد. ویتامین A در مخاط موجود در چشمها، ریه، روده و دستگاه تناسلی وجود دارد و به از بینبردن باکتریها و عوامل عفونی دیگر کمک میکند.
برای تقویت سیستم ایمنی، قرص تقویت سیستم ایمنی بدن داروخانه روشا را پیشنهاد میکنیم.
همچنین این ویتامین در تولید و عملکرد سلولهای خونی سفید هم نقش دارد. این سلولها به حذف و پاکسازی باکتریها و پاتوژنهای دیگر از جریان خون کمک میکنند، یعنی کمبود ویتامین A در بدن باعث افزایش ابتلا به عفونتهای مختلف و طولانیشدن زمان بهبود بدن بعد از بیماری میشود. در کشورهایی که بیماریهایی مثل مالاریا و سرخک رواج دارند، رفع کمبود ویتامین A میتواند در کاهش خطر مرگ دراثر این بیماریها موثر باشد.
تاثیر ویتامین A بر سلامت پوست
یکی از مشکلات پوستی متداول آکنه یا جوش است. آکنه جوشهای سرسیاه و دردناکی است که معمولا در صورت، کمر و ققسه سینه رخ میدهد. زمانی که غدههای چربی زیر پوست مرده جمع میشوند، آکنه روی پوست ایجاد میشود. این غدهها در فولیکولهای مو روی صورت وجود دارند و چربی تولید میکنند.
چربی موجود در این غدهها باعث چربشدن پوست میشود و آن را ضدآب میکند. اگرچه هنوز نقش ویتامین A در درمان جوش مشخص نیست؛ اما کمبود این ویتامین ممکن است پوست شما را حساس کند. در واقع کمبود ویتامین A باعث تولید بیش از حد پروتئین کراتین در فولیکولهای موی صورت میشود و سلولهای مرده بهسختی از فولیکولهای مو حذف میشود.
بعضی از داروها مبتنی بر ویتامین A هستند و به جلوگیری از ایجاد جوش کمک میکنند. مثلا ایزوترتینوئین یک رتینوئید خوراکی است که در درمان آکنههای شدید نقش موثری دارد. این دارو عوارض جانبی زیادی دارد و فقط با مصرف پزشک مصرف میشود.
تاثیر ویتامین A بر سلامت استخوان ها
بهطور کلی، برای حفظ سلامت استخوانها، به پروتئین، کلسیم و ویتامین D احتیاج دارید. با این حال، ویتامین A هم برای رشد استخوانها ضروری است؛ بنابراین کمبود ویتامین A منجر به ضعیفشدن استخوانها میشود.
تحقیقات نشان داده است کسانی که خونشان سطح ویتامین A پایینی دارد، احتمال ابتلا به شکستگی استخوان هم در آنها بیشتر است. در مقابل، طبق مطالعات دانشمندان، کسانی که بیشتر از بقیه ویتامین A مصرف میکنند، 6 درصد کمتر از بقیه گرفتار شکستگی استخوان میشوند. فراموش نکنید که مصرف ویتامین A سلامت استخوانهای شما را تضمین نمیکند.
تاثیر ویتامین A بر رشد و تولید مثل
برای داشتن تولید مثل سالم به ویتامین A احتیاج دارید. همچنین ویتامین A رشد طبیعی جنین داخل رحم را هم تضمین میکند. دانشمندان برای بررسی اثربخشی این ویتامین بر تولید مثل روی موشها آزمایش کردند. در این آزمایش کمبود ویتامین A باعث توقف تولید اسپرم شدهبود.
کمبود ویتامین A در زنان هم بر تولید مثل آنها تاثیر میگذارد. در صورتی که مقدار ویتامین A در بدن شما کافی نباشد، کیفیت تخمکها کاهش پیدا میکند؛ البته مصرف ویتامین A در دوران بارداری باید با تجویز پزشک باشد؛ چون مصرف بیش از حد این ویتامین ممکن است برای کودک مناسب نباشد.
نقش ویتامین A در سالمندان
سالمندان بهخاطر افزایش سن در معرض بیماری ها و آسیبهای زیادی هستند؛ بنابراین میتوانند با مصرف مواد غذایی و مکملهای مناسب خطر ابتلا به بیماریهای مختلف را کاهش دهند. ویتامین A یکی از ضروری ترین ویتامین ها برای سالمندان است که به تقویت بینایی و سیستم ایمنی بدن کمک میکند. همچنین این ویتامین از آسیبهای سلولی جلوگیری کرده و به ترمیم بافت های آسیب دیده هم کمک میکند.
- تاثیر ویتامین A بر تقویت بینایی در سالمندان
هرچقدر که سن بالاتر میرود، بدن ضعیفتر میشود و ارگانهای بدن نمیتوانند بهخوبی کارشان را انجام دهند. یکی از بارزترین ویژگیهای دوران سالمندی ضعیفشدن بینایی است. سالمندان میتوانند با مصرف ویتامین A بیناییشان را تقویت کنند.
هر نوری که به چشم تابیده میشود، به یک سیگنال تبدیل میشود و به سمت مغز میرود. ویتامین A نور تابیدهشده را به سیگنال تبدیل میکند. بهعلاوه مطالعاتی که درمورد بیماریهای چشم انجام شده است نشان میدهد که مصرف مکملهای آنتیاکسیدان حاوی بتاکاروتن در افراد بالای 50 سال، خطر ابتلا به نابینایی و کمبینایی را تا 25% کاهش میدهد.
- تاثیر ویتامین A بر تقویت سیستم ایمنی در سالمندان
دومین نقش ویتامین A در سلامت سالمندان تقویت سیستم ایمنی است. سالمندان در گروه سنی حساسی هستند؛ بنابراین مصرف این ویتامین میتواند قدرت دفاعی بدن را افزایش دهد. بدن سالمندان در مقابل عفونت ها حساس است. مصرف ویتامین A میتواند توانایی بدن در مقابل عوامل عفونی و باکتری ها را تقویت کند. ویتامین A به تولید گلبولهای سفید کمک میکند. این گلبول ها هم باکتری ها و عوامل بیماری زا را از جریان خون حذف میکنند.
- تاثیر ویتامین A ب تقویت استخوان ها در سالمندان
یکی از مشکلات رایج در سالمندان، ضعیفشدن استخوانها و پوکی استخوان است. طبق گفتۀ پزشکها و متخصصین، برای تقویت سلامت استخوانها در سنین بالا باید به اندازۀ کافی پروتئین، کلسیم و ویتامین D مصرف کنید.
تحقیقات پزشکی نشان میدهد که ویتامین A به تقویت سلامت استخوانها کمک میکند. در واقع، کسانی که سطح ویتامین A خونشان پایینتر از سطح معمول است، خطر ابتلا به بیماریهای شکستگی استخوان هم در آنها بیشتر است. در مقابل افرادی که از ویتامین A در رژیم غذاییشان استفاده میکنند، احتمال شکستگی استخوان در آنها کمتر است.
- تاثیر ویتامین A بر پیشگیری از ابتلا به سرطان
مطالعات زیادی نشان میدهد که مصرف بتاکاروتن و ویتامین A خطر ابتلا به انواع سرطانها را کاهش میدهد. سالمندان میتوانند با مصرف میوه و سبزی و همینطور مکملهای کاروتن از ابتلا به سرطانهای ریه و پروستات جلوگیری کنند.
- تاثیر ویتامین A بر بهبود چین و چروک های پوستی در سالمندی
یکی از مسائلی که افراد سالمند با آن درگیر هستند، چین و چروکهای پوستی است. مصرف ویتامین A به تقویت سلولهای پوستی و ترمیم چین و چروکها کمک میکند. لکههای قهوهای و چروک اولین چیزی است که در سالمندی با آن مواجه میشوید. با مصرف ویتامین A روند کلاژنسازی پوست افزایش پیدا میکند. میتوانید برای کاهش چینوچروکهای پوستی از کرمها و سرمهای ویتامین A هم استفاده کنید. این کرمها پوست را ضخیم میکنند و جریان خون را افزایش میدهند.
نیاز روزانه افراد به ویتامین A چقدر است؟
بهطور کلی توصیه میشود که مردان 900 میلیگرم و زنان 700 میلیگرم ویتامین A در روز مصرف کنند. کودکان و نوجوانان هم در روز به 300 تا 600 میلیگرم ویتامین A نیاز دارند.
عوارض جانبی کمبود یا افزایش ویتامین A
ویتامین A یک ویتامین محلول در چربی است که در بدن شما ذخیره میشود. یعنی مصرف بیش از حد آن ممکن است باعث مسمومیت شود. نشانههای مسمومیت ناشی از مصرف بیش از حد ویتامین A، سرگیجه، تهوع، سردرد، درد و حتی مرگ است.
منابع غذایی ویتامین A چیست؟
ترکیبهای ویتامین A در مواد غذایی مختلف به دو شکل وجود دارد:
- ویتامین A عملکردی که به آن شکل فعال ویتامین هم گفته میشود و در مواد غذایی حیوانی مثل گوشت، مرغ و لبنیات وجود دارد.
- پرو ویتامین A که ویتامین نوع غیرفعال این ویتامین است که به شکل آلفاکاروتن، بتاکاروتن و بتاکریپتوزانتین در مواد غذایی گیاهی وجود دارد.
منابع غذایی حیوانی و لبنی حاوی رتینول، رتینال و رتینوئیک اسید هستند. همچنین ترکیباتی نظیر آلفاکاروتن، بتاکاروتن و بتاکریپتوزانتین در بدن شما به شکل فعال تبدیل میشوند. مثلا بتاکاروتن وقتی وارد بدن میشود، به رتینول تبدیل میشود.
مکملهای زیادی در بازار موجود هستند. در بخش مکملها و محصولهای داروخانه روشا میتوانید انواع مولتیویتامینها و مکملهای ویتامین A را پیدا کنید. بهتر است قبل از مصرف دارو مشخصات آن را بررسی کرده و با پزشک مشورت کنید. اگر داروی دیگری مصرف میکنید، حتما راجع به مصرف مکملهای ویتامین A به پزشک بگویید.