مکمل گیاهی چیست؟ فواید و مضرات

مکمل گیاهی چیست؟ این سوالی است که احتمالا ذهن شما را به خود مشغول کرده و می‌خواهید پیش از خرید، با خواص مکمل گیاهی آشنا شوید.

مکمل های گیاهی موادی هستند که از گیاهان و قارچ‌ها به دست می‌آیند و به عنوان غذا، دارو یا محصول زیبایی مصرف می‌شوند. این مکمل‌ها می‌توانند انواع ویتامین‌ها، مواد معدنی، آنتی‌اکسیدان‌ها و اسیدهای چرب مفید را به بدن برسانند و از اختلالات مختلف پیشگیری کنند. برای بهره‌مندی از فواید مکمل گیاهی می‌توانید آن‌ها را به صورت قرص، کپسول، پودر، عصاره و... تهیه کنید.

اما قبل از خرید مکمل‌های گیاهی، بهتر است با دنیای آن‌ها بیشتر آشنا باشید. در این مقاله به بررسی این محصولات، فواید و عوارض جانبی آن‌ها خواهیم پرداخت. پس تا انتهای مقاله همراه ما باشید.

مکمل گیاهی چیست؟

مکمل گیاهی در واقع یک نوع مکمل غذایی است که از گیاهان تهیه می‌شود. مکمل‌های گیاهی می‌توانند شامل ترکیبات مختلفی از گیاهان باشند که هر کدام خواص خاص خود را دارند. برخی از مکمل‌های گیاهی فقط شامل یک گیاه هستند؛ مثل نعناع یا زنجبیل، و برخی دیگر شامل چندین گیاه مختلف هستند؛ مثل چای سبز، انواع چای‌های گیاهی یا داروهایی که از ترکیب عصاره گیاهان مختلف تولید می‌شوند.

مکمل‌های گیاهی معمولا به صورت قرص، کپسول، پودر، عصاره یا چای و دمنوش در دسترس هستند و می‌توانند به صورت مکمل غذایی، دارو یا نوشیدنی مصرف شوند. این مکمل‌ها ممکن است حاوی ویتامین‌ها، مواد معدنی، آنتی‌اکسیدان‌ها، اسیدهای چرب، آنزیم‌ها، پروتئین‌ها، قندها، تانن‌ها، الکالوئیدها، فلاونوئیدها، ترپنوئیدها و سایر ترکیبات فعال گیاهی باشند؛ به همین دلیل فواید مکمل گیاهی برای بدن بسیار است.

انواع مکمل‌های گیاهی

مکمل‌های گیاهی را می‌توان بر اساس منشا گیاهی آن‌ها به سه دسته تقسیم کرد که شامل گیاهان دارویی، روغن‌های گیاهی و عصاره‌های گیاهی می‌شود.

1. گیاهان دارویی

گیاهان دارویی به گیاهانی گفته می‌شود که دارای خواص درمانی یا پیشگیری از بیماری‌ها هستند و می‌توانند به صورت خام یا پردازش شده مصرف شوند. گیاهان دارویی می‌توانند شامل برگ، گل، ریشه، ساقه، پوست، میوه، بذر، دانه یا رزین گیاهان باشند. برخی از گیاهان دارویی عبارتند از:

• برگ آلوئه‌ورا: دارای خواص ضد التهاب، ضد قارچ، ضد باکتری، ضد ویروس، آنتی‌اکسیدان، ضد سوختگی و ترمیم‌کننده پوست
• آویشن: دارای خواص ضد تب، ضد سرفه، ضد نفخ، ضد اسپاسم، ضد عفونت و آرام‌بخش
• بابونه: دارای خواص ضد التهاب، ضد اسپاسم، ضد افسردگی، ضد اسهال و ضد نفخ
• زعفران: دارای خواص ضد افسردگی، ضد التهاب، آنتی‌اکسیدان، ضد کلسترول، ضد فشارخون و افزایش‌دهنده حافظه

2. روغن‌های گیاهی

در پاسخ به سوال مکمل گیاهی چیست باید به روغن‌های گیاهی هم اشاره کنیم. این روغن‌ها از گیاهان یا بخش‌هایی از آن‌ها استخراج می‌شوند و دارای خواص مفید برای سلامتی هستند. برخی از روغن‌های گیاهی عبارتند از:

• روغن زیتون: دارای خواص آنتی‌اکسیدان، ضد التهاب، ضد کلسترول، ضد فشارخون، ضد سرطان و تقویت‌کننده قلب‌وعروق
• روغن کنجد: دارای خواص آنتی‌اکسیدان، ضد التهاب، ضد کلسترول، ضد فشارخون، ضد سرطان و تقویت‌کننده استخوان‌ها
• روغن آرگان: دارای خواص آنتی‌اکسیدان، ضد فشارخون، ضد سرطان، ترمیم‌کننده پوست‌ومو و ناخن‌ها

3. عصاره‌های گیاهی

عصاره‌های گیاهی محصولاتی هستند که از استخراج مواد فعال گیاهی با استفاده از حلال‌های مختلف به دست آمده‌اند و به صورت مایع، پودر یا کپسول عرضه می‌شوند. برخی از عصاره‌های گیاهی عبارتند از:

• عصاره چای سبز: دارای خواص آنتی‌اکسیدان، ضد التهاب، ضد فشارخون، ضد سرطان و تقویت‌کننده متابولیسم
• عصاره گردو: دارای خواص آنتی‌اکسیدان، ضد التهاب، ضد سرطان و تقویت‌کننده حافظه و مغز
• عصاره گل‌محمدی: دارای خواص ضد التهاب، ضد اسپاسم، ضد درد، ضد اضطراب و افسردگی، ضد عفونت و آرام‌بخش
• عصاره زیره سبز: دارای خواص ضد کلسترول، ضد فشارخون، ضد سرطان، ضد نفخ، ضد اسپاسم و کاهش‌دهنده وزن

فواید مکمل گیاهی برای بدن

بسیاری از افراد می‌پرسند خواص مکمل گیاهی چیست و چرا باید از این مکمل‌ها استفاده کرد. مکمل‌های گیاهی با توجه به این‌که از چه گیاهی استخراج شده باشند، فواید خاص خودشان را دارند. از رایج‌ترین فواید این مکمل‌ها می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• ارتقای کلی سلامتی: مکمل‌های گیاهی می‌توانند علاوه بر تامین مواد مغذی مورد نیاز بدن به تقویت سیستم ایمنی نیز کمک کنند. همچنین می‌توانند در بهبود عملکرد اندام‌های حیاتی مثل قلب، کبد، کلیه، معده و روده موثر باشند.
• پیشگیری از بیماری‌ها: مکمل‌های گیاهی می‌توانند به پیشگیری از برخی بیماری‌های شایع مثل دیابت، کلسترول بالا، فشارخون بالا، سرطان، آلزایمر و افسردگی کمک کنند. این امر به دلیل داشتن خواص آنتی‌اکسیدان، ضد التهاب، ضد کلسترول، ضد سرطان و تحریک‌کننده سروتونین در این مکمل‌هاست.
• درمان برخی اختلالات: مکمل‌های گیاهی می‌توانند به درمان برخی اختلالات مثل سرفه، سرماخوردگی، زخم، سوختگی، التهاب، اسپاسم، درد، اضطراب، افسردگی، اسهال، نفخ و غیره کمک کنند. این امر به‌خاطر فواید مکمل گیاهی است که می‌توان آن‌ها را به صورت ضد تب، ضد عفونت، ضد زخم، ضد سوختگی، ضد التهاب، ضد اسپاسم و غیره در این محصولات یافت.

آیا مکمل‌های گیاهی ایمن و بی‌خطر هستند؟

مکمل‌های گیاهی به‌طورکلی ایمن و بی‌خطر محسوب می‌شوند، چراکه عصاره یا ماده فعال گیاهی در این مکمل‌ها به میزان بسیار اندک به کار می‌رود. با این حال ممکن است در برخی موارد باعث ایجاد عوارض جانبی یا تداخل با داروهای دیگر شوند. برای استفاده ایمن از مکمل‌های گیاهی، لازم است به نکات زیر توجه داشته باشید:

1. قبل از مصرف مکمل گیاهی، با پزشک خود مشورت کنید و از او بپرسید که آیا مکمل مورد نظر برای شما مناسب است یا خیر. همچنین از او بپرسید که چه مقدار و چه زمانی باید مکمل را مصرف کنید و آیا مکمل با داروهای دیگری که مصرف می‌کنید تداخل دارد یا خیر.
2. مکمل‌های گیاهی را از منابع معتبر و مورد اعتماد تهیه کنید و برچسب آن‌ها را به دقت بخوانید. از مکمل‌هایی که تاریخ انقضای آن‌ها گذشته یا بسته‌بندی آن‌ها آسیب دیده است، استفاده نکنید. اگر می‌پرسید مضرات مکمل گیاهی چیست، به شما توصیه می‌کنیم از مکمل‌هایی که ادعای درمان یا پیشگیری از بیماری‌های خاصی را دارند یا شامل مواد مضر هستند دوری کنید تا مضرات این مکمل‌ها را تجربه نکنید.
3. مکمل‌های گیاهی را بر اساس دستورالعمل‌های موجود در برچسب آن‌ها مصرف کنید و از مصرف بیش از حد مکمل‌ها خودداری کنید. مصرف بیش از حد مکمل‌های گیاهی ممکن است باعث ایجاد مسمومیت، عوارض جانبی یا تداخل با داروهای دیگر شود.
4. هرگونه عوارض جانبی یا تداخل با داروهای دیگر ناشی از مصرف مکمل‌های گیاهی را فورا به پزشک خود اطلاع دهید و مصرف مکمل را متوقف کنید. برخی از عوارض جانبی ممکن است شامل حالت تهوع، استفراغ، سردرد، سرگیجه، آلرژی و... باشد.

مزایا و معایب استفاده از مکمل گیاهی چیست؟

پیش از استفاده از مکمل‌های گیاهی، بد نیست جوانب مثبت و منفی این محصولات را در نظر داشته باشید. بهترین راه‌کار برای جلوگیری از معایب و مضرات مکمل‌های گیاهی، مشاوره با داروسازان و پزشکان است تا بتوانید از خواص مکمل گیاهی بهره‌مند شوید.

مزایای مکمل گیاهی چیست؟

• ارزان‌تر و در دسترس‌تر از داروهای شیمیایی: مکمل‌های گیاهی معمولا ارزان‌تر و در دسترس‌تر از داروهای شیمیایی هستند و می‌توانند یک جایگزین مناسب برای درمان برخی اختلالات باشند. البته باید توجه داشت که مکمل‌های گیاهی نمی‌توانند جایگزین داروهای تجویز شده توسط پزشک شوند و باید با احتیاط و زیر نظر پزشک مصرف شوند.
• دارای عوارض جانبی و تداخل کمتر: مکمل‌های گیاهی به دلیل داشتن منشا طبیعی، عوارض جانبی و تداخلات دارویی کمتری با داروهای دیگر دارند و برای افراد حساس به داروهای شیمیایی، مناسب خواهند بود. البته باید توجه داشت که مکمل‌های گیاهی هم ممکن است در برخی موارد باعث ایجاد عوارض جانبی یا تداخل شوند و باید با احتیاط و زیر نظر پزشک مصرف شوند.
• سازگارتر با بدن: مکمل‌های گیاهی با منشا طبیعی، با بدن سازگاری دارند و برای افرادی که به سلامتی خود اهمیت می‌دهند، گزینه بهتری هستند. مکمل‌های گیاهی دارای مواد شیمیایی مضر یا مصنوعی کمتری هستند و کمتر باعث ایجاد آلودگی محیط‌زیست می‌شوند.

معایب مکمل گیاهی چیست؟

• کنترل کیفی پایین و استاندارد نامشخص: برای مکمل‌های گیاهی سخت‌گیری‌های کمتری از نظر کنترل کیفی و استاندارد وجود دارد که این موضوع می‌تواند باعث مضرات برخی از مکمل‌های گیاهی شود. بنابراین صرفا باید از مارک‌های معتبر و ایمن که مشتریان از آن راضی هستند، استفاده کنید. علاوه بر این مکمل‌های گیاهی را فقط از داروخانه‌های معتبر کشور بخرید.
• شواهد علمی و بالینی کمتر: شواهد علمی و بالینی برای اثبات ایمنی و اثر بخشی مکمل‌های گیاهی محدود بوده و ممکن است این محصولات براساس تجربیات شخصی، سنت‌های قدیمی یا ادعاهای تبلیغاتی، تولید و عرضه شوند. در ضمن ممکن است این مکمل‌ها دارای اثرات جانبی یا تداخل با داروهای دیگر باشند که در برچسب آن‌ها ذکر نشده باشد.

خرید مکمل گیاهی

گیاهان و مکمل‌های گیاهی مفید برای سلامتی

گیاهان متفاوتی وجود دارند که مواد فعال، عصاره یا روغن آن‌ها می‌تواند برای سلامتی مفید باشد. در ادامه به برخی از رایج‌ترین و پرطرفدارترین گیاهان و مکمل‌های گیاهی اشاره می‌کنیم و با خواص آن‌ها آشنا می‌شویم.

نعناع

نعناع یکی از گیاهان دارویی پرکاربرد و معروف است که خواص ضد نفخ، ضد اسپاسم، ضد درد، ضد التهاب، ضد عفونت، ضد سرفه، ضد تهوع و آرام‌بخش دارد. نعناع می‌تواند به صورت خام، خشک، پودر، عصاره یا روغن مصرف شود و یا به عنوان چاشنی، چای، نوشیدنی، دهان‌شویه، مسکن، ضد حشره یا ماساژدرمانی استفاده شود.

این گیاه در درمان برخی اختلالات مثل سرماخوردگی، سینوزیت، آسم، برونشیت، سرفه، تهوع، اسهال، نفخ، اسپاسم، درد معده، درد عضلانی، درد مفصلی، سردرد، میگرن، اضطراب، افسردگی، خستگی و بی‌خوابی موثر است.

سیر

سیر یکی از گیاهان دارویی قدیمی و محبوب است که خواص ضد باکتری، ضد ویروس، ضد قارچ، آنتی‌اکسیدان، ضد التهاب، ضد کلسترول، ضد فشارخون، ضد سرطان و تقویت‌کننده سیستم ایمنی را دارد. سیر می‌تواند به صورت خام، پخته، خشک، پودر، عصاره یا روغن مصرف شود و یا از آن برای چاشنی، غذا، دارو و... استفاده کنند.

اگر می‌پرسید خواص این مکمل گیاهی چیست باید بگوییم سیر می‌تواند به درمان برخی اختلالات مثل سرماخوردگی، آنفولانزا، عفونت‌های تنفسی، عفونت‌های گوارشی، عفونت‌های قارچی، دیابت، کلسترول بالا، فشارخون بالا، سرطان، زخم، سوختگی، آکنه و کاهش وزن کمک کند.

سرکه

سرکه یکی از محصولات دارویی و خانگی است که از تخمیر مواد قندی مثل میوه‌ها، غلات یا شیرین‌کننده‌ها به دست می‌آید و دارای خواص ضد باکتری، ضد ویروس، ضد قارچ، آنتی‌اکسیدان، ضد التهاب، ضد سرطان و تنظیم‌کننده اسیدیته است.

سرکه در درمان برخی اختلالات مثل سرماخوردگی، آنفولانزا، عفونت‌های تنفسی، عفونت‌های گوارشی، عفونت‌های قارچی، دیابت، کلسترول بالا، فشارخون بالا، سرطان، زخم، سوختگی، آکنه، شوره و کاهش وزن موثر است.

دارچین

دارچین از گیاهان دارویی و ادویه‌ای است که از پوست درخت دارچین به دست می‌آید و خواص آنتی‌اکسیدان، ضد التهاب، ضد عفونت، ضد اسپاسم، ضد درد و گرم‌کننده دارد. دارچین می‌تواند به صورت چوب، پودر، عصاره یا روغن مصرف شود و یا آن را به عنوان مکمل‌های مختلف درمانی استفاده کرد.

خواص مکمل گیاهی دارچین به درمان سرماخوردگی، آنفولانزا، عفونت‌های تنفسی، عفونت‌های گوارشی، عفونت‌های قارچی، دیابت، اسهال، نفخ، اسپاسم، درد معده، دردهای عضلانی، سردرد، میگرن و خستگی کمک می‌کند.

زنجبیل

زنجبیل یکی دیگر از گیاهان دارویی است که خواص مختلفی دارد. زنجبیل را می‌توانید به صورت خام، پخته، پودر، عصاره، روغن و یا به شکل مکمل‌های گیاهی خاص مصرف کنید. این گیاه مفید در درمان انواع اختلالات مشابه سرماخوردگی، آسم، برونشیت، ذات‌الریه و غیره مفید بوده و خواص ضد عفونت، ضد التهاب، ضد تب، ضد سرفه، ضد تهوع، ضد اسپاسم، ضد درد و گرم‌کننده دارد.

مریم‌گلی

مریم‌گلی از گیاهان دارویی و زینتی است که دارای خواص ضد التهاب، ضد اسپاسم، ضد درد، ضد افسردگی، ضد خونریزی و تنظیم‌کننده هورمون‌هاست. مریم‌گلی در درمان برخی اختلالات مثل سرماخوردگی، آنفولانزا، عفونت‌های تنفسی، عفونت‌های گوارشی، عفونت‌های قارچی، اضطراب، افسردگی، استرس، بی‌خوابی، درد قاعدگی، پریود نامنظم، کیست تخمدان، پری‌منوپوز، یائسگی و خونریزی زیاد نقش دارد و می‌توان آن را به صورت پودر، روغن و مکمل‌های گیاهی مصرف کرد.

جمع‌بندی

در این بخش دیدیم مکمل گیاهی چیست و چه کاربردهایی می‌تواند داشته باشد. مکمل‌های گیاهی دارای خواص مفیدی برای سلامتی هستند و می‌توانند به ارتقای کلی سلامت، پیشگیری از بیماری‌ها یا درمان برخی اختلالات کمک کنند. فواید مکمل گیاهی با توجه به ماده فعال یا عصاره گیاهی که از آن استفاده شده، متفاوت خواهد بود؛ بنابراین بهتر است با مشاوره با پزشکان از مکمل‌های گیاهی بهره برد.

به خاطر داشته باشید که مکمل‌های گیاهی معمولا ایمن و بی‌خطر هستند، اما ممکن است در موارد نادر باعث ایجاد عوارض جانبی یا تداخل با داروهای دیگر شوند. پس برای بهره‌مندی از خواص مکمل گیاهی باید با تمام جوانب مصرف آن‌ها آشنا بود.

در داروخانه روشا می‌توانید انواع مکمل‌های گیاهی مفید برای اختلالات مختلف را بیابید. اگر برای خرید مکمل گیاهی سوال دارید و نمی‌دانید کدام مکمل با توجه به شرایط‌تان مفید است، پزشکان و متخصصان ما همراه شما خواهند بود. کافی‌‌ست با ما تماس بگیرید و از مشاوره رایگان با متخصصان مجرب بهره‌مند شوید.