فقر آهن چیست؟ به چه دلیل ایجاد می‌شود و آیا خطرناک است؟

فقر آهن چیست؟

وقتی فقر آهن به‌تازگی ایجاد شده باشد علائم آن خفیف است و شاید متوجه آن‌ها نشوید. به گفته انجمن هماتولوژی آمریکا (ASH)، اکثر مردم تا زمانی که آزمایش خون معمولی انجام ندهند، متوجه فقر آهن خفیف خود نمی‌شوند.

علائم فقر آهن متوسط تا شدید می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• • خستگی همیشگی
  • ضعف
  • پوست رنگ‌پریده
  • تنگی نفس
  • سرگیجه
  • هوس خوردن چیزهای عجیب‌وغریب مانند برنج خام یا خاک
  • احساس سوزن سوزن شدن در پاها

• • تورم یا درد زبان
  • سردی دست و پا
  • ضربان قلب سریع یا نامنظم
  • ناخن‌های شکننده
  • سردرد

دلایل ایجاد فقر آهن چیست؟

وقتی آهن در بدن به مقدار کم وجود داشته باشد دچار فقر آهن می‌شوید. کمبود آهن هم شایع‌ترین علت کم‌خونی است. دلایل زیادی وجود دارد که باعث کمبود آهن در بدن می‌شوند. بعضی از این دلایل عبارت‌اند از:

دریافت نکردن مقدار کافی آهن

وقتی از مواد غذایی حاوی آهن استفاده نکنید و آهن در رژیم غذایی شما جایی نداشته باشد به‌مرورزمان دچار فقر آهن می‌شوید. غذاهایی مانند گوشت، تخم‌مرغ و برخی سبزیجات سبز برگ مانند اسفناج سرشار از آهن هستند. آهن در سنین رشد و تکامل برای بدن ضروری است. به همین دلیل زنان باردار و کودکان خردسال باید به مقدار کافی آهن دریافت کنند، درنتیجه شاید لازم باشد مکمل‌های آهن مصرف کنند.

قرص آیزن پلاس یوروویتال، یکی از داروهای تقویتی حاوی مقادیر زیادی آهن بوده که به منظور رفع نیازهای بدن به آهن مورد استفاده قرار می گیرد. این محصول همچنین می تواند به رفع کمبود آهن و آنمی بدن کمک کرده و اثرات سویی روی دستگاه گوارش فرد ندارد.

بارداری یا قاعدگی

خونریزی شدید قاعدگی یکی از دلایل شایع کم‌خونی فقر آهن در زنان در سنین باروری است. دوره بارداری هم باعث فقر آهن می‌شود، زیرا بدن در این دوره به آهن بیشتری نیاز دارد تا بتواند اکسیژن کافی را به نوزاد برساند. یکی از پاسخ‌های مهم به این سؤال که فقر آهن چیست و چه خطراتی دارد این است که اگر در دوران بارداری آهن کافی مصرف نکنید ممکن است جنین را از دست بدهید، زیرا اکسیژن به او نخواهد رسید.

خونریزی داخلی

برخی از مشکلات سلامتی مانند زخم معده، پولیپ در روده بزرگ یا سرطان روده می‌توانند منجر به خونریزی داخلی شوند. استفاده منظم از مسکن‌های خاص مانند آسپرین باعث خونریزی در معده می‌شود.

ناتوانی در جذب آهن

برخی از اختلالات یا جراحی‌هایی که بر روده‌ها تأثیر می‌گذارند می‌توانند در نحوه جذب آهن توسط بدن اختلال ایجاد کنند. حتی اگر فرد از غذاهای غنی از آهن استفاده کند، اما به بیماری سلیاک مبتلا باشد یا جراحی‌هایی مانند بای پس معده انجام داده باشد جذب آهن به‌شدت کاهش می‌یابد و فرد دچار کمبود آهن می‌شود.

آندومتریوز

آندومتریوز یک بیماری مربوط به رحم است. فرد مبتلابه این بیماری در طول دوره‌های قاعدگی خون زیادی از دست می‌دهد. حتی شاید خود فرد هم نداند که به این بیماری مبتلا است، زیرا بخشی که درگیر آندومتریوز می‌شود در ناحیه شکم یا لگن در خارج از رحم پنهان است و هیچ علائمی از آن را نمی‌توان دید.

قرص پیوسته رهش آهن و ویتامین ث برونسون، یکی از داروهای تقویتی حاوی مقادیر زیادی آهن و ویتامین سی بوده که به منظور رفع نیازهای بدن به آهن مورد استفاده قرار می گیرد. این محصول همچنین می تواند به رفع کمبود آهن و آنمی بدن کمک کرده و اثرات سویی روی دستگاه گوارش فرد ندارد.

ژنتیک

همان‌طور که گفتیم بیماری سلیاک می‌تواند باعث کاهش جذب آهن شود. این بیماری از طریق ژنتیک هم منتقل می‌شود. همچنین شرایط ژنتیکی یا جهش‌های دیگری نیز وجود دارند که ممکن است بر جذب آهن تأثیر بگذارند. یکی از این جهش‌ها TMRPSS6 است.

این جهش باعث می‌شود بدن شما مقدار زیادی هپسیدین تولید کند. هپسیدین هورمونی است که از جذب آهن در روده جلوگیری می‌کند. برخی بیماری‌های ژنتیکی دیگر هم مانند فون ویلبراند یا هموفیلی با ایجاد خونریزی غیرطبیعی باعث کم‌خونی فقر آهن می‌شوند.

چه کسانی در معرض فقر آهن قرار دارند؟

فقر آهن یک بیماری شایع است و در مردان و زنان از هر سنی رخ می‌دهد. برخی از افراد ممکن است بیش از دیگران در معرض خطر فقر آهن باشند، ازجمله:

• • زنان و دختران در سنین قاعدگی
  • زنان باردار
  • افرادی که رژیم غذایی ضعیفی دارند
  • افرادی که به‌طور مکرر خون اهدا می‌کنند
  • نوزادان و کودکان، به‌ویژه آن‌هایی که زودتر از موعد متولد شده‌اند
  • گیاهخوارانی که از منابع گیاهی غنی از آهن استفاده نمی‌کنند
  • نوجوانانی که در سنین رشد قرار دارند
  • افراد بالای 65 سال
  • افرادی که در محیطی زندگی می‌کنند که آب و هوای آلوده به سرب دارد
  • ورزشکاران حرفه‌ای مانند دوندگان دوی ماراتن

قرص یونی فرو ابیان دارو مکملی با فرمولاسیون منحصر به فرد است که شامل ترکیباتی چون آهن با ساختار پلی ساکاریدی، آهن هم با ساختار پلی پپتیدی، ویتامین C، ویتامین B۱۲ و B۶ است.

اگر در معرض خطر فقر آهن قرار دارید باید با یک پزشک مشورت کنید و آزمایش خون بدهید. اگر کمبود آهن داشته باشید احتمال تغییر در رژیم غذایی و یا استفاده از مکمل‌ها برای شما وجود دارد. علائم کم خونی را بشناسید.

چرا فقر آهن در زنان شایع‌تر است؟

بارداری، خونریزی قاعدگی، آندومتریوز و فیبروم­های رحمی همگی دلایلی هستند که فقط در زنان ایجاد می‌شوند و از دلایل اصلی ابتلا به فقر آهن به شمار می‌روند.

خونریزی شدید قاعدگی زمانی اتفاق می‌افتد که زن در طول قاعدگی بیشتر از حد معمول خونریزی می‌کند. طبق گفته مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های آمریکا، خونریزی معمولی قاعدگی 4 تا 5 روز طول می‌کشد و مقدار خون ازدست‌رفته بین 30 تا 45 سی‌سی متغیر است. زنانی که خونریزی بیش‌ازحد قاعدگی دارند معمولاً بیش از 7 روز خونریزی می‌کنند و دو برابر بیشتر از حد معمول خون از دست می‌دهند.

سونوگرافی لگن می‌تواند به پزشک کمک کند تا به دنبال منبع خونریزی بیش‌ازحد در دوران قاعدگی زنان مانند فیبروم باشد. فیبروم­های رحمی هم مانند فقر آهن معمولاً علائمی ندارند. فیبروم­ها زمانی ایجاد می‌شوند که تومورهای عضلانی در رحم رشد می‌کنند. فیبروم­ها معمولاً سرطانی نیستند، اما می‌توانند باعث خونریزی شدید قاعدگی شوند که درنهایت منجر به کم‌خونی فقر آهن می‌شود.

فقر آهن چگونه تشخیص داده می‌شود؟

فقر آهن علائمی دارد که شاید هیچ‌گاه متوجه نشوید به دلیل کمبود آهن ایجاد شده‌اند. به همین دلیل باید آزمایشات دوره‌ای را جدی بگیرید تا اگر مشکلی دارید در آزمایش مشخص شود. آزمایش‌هایی که در ادامه به شما معرفی می‌کنیم در تشخیص فقر آهن به شما کمک می‌کنند:

آزمایش کامل خون (CBC) این آزمایش تقریباً تمام اجزای خون را اندازه‌گیری می‌کند ازجمله:

• • گلبول‌های قرمز (RBC)
  • گلبول‌های سفید (WBC)
  • هموگلوبین
  • هماتوکریت
  • پلاکت‌ها

CBC اطلاعات مفیدی را در مورد خون شما ارائه می‌دهد که در تشخیص فقر آهن به پزشک کمک می‌کنند. این اطلاعات شامل:

• • سطح هماتوکریت که درصد حجم خونی است که از گلبول‌های قرمز تشکیل شده است
  • سطح هموگلوبین
  • اندازه گلبول‌های قرمز

سطح نرمال هماتوکریت برای زنان بالغ 34.9 تا 44.5 درصد و برای مردان بالغ 38.8 تا 50 درصد است. همچنین سطح نرمال هموگلوبین برای زنان بالغ 12 تا 15.5 گرم در دسی لیتر و برای مردان بالغ 13.5 تا 17.5 گرم در دسی لیتر است. تمام این موارد اگر کم‌وزیاد باشند نشان می‌دهند که شما یک کمبود یا بیماری دارید و با استفاده از مکمل و دارو می‌توانید درمان شوید.

کپسول سیدرال فارمانوترا، یکی از مکمل‌های دارویی برای درمان کم‌خونی یا آنمی است. این محصول میزان جذب آهن را ارتقا داده و در کنار این کار، از بروز عوارضی نظیر مشکلات گوارشی و ایجاد حالت تهوع ناشی از مصرف آهن جلوگیری خواهدکرد.

در بیماری فقر آهن سطح هماتوکریت و هموگلوبین خون پایین‌تر از سطح نرمال است. همچنین، گلبول‌های قرمز معمولاً ازنظر اندازه کوچک‌تر از حد معمول هستند.

آزمایش CBC معمولاً برای همه افراد نیاز است و در ادامه معاینات فیزیکی معمول انجام می‌شود. این آزمایش شاخص خوبی برای سنجش سلامت کلی فرد است. این آزمایش به‌طورمعمول قبل از جراحی نیز انجام می‌شود. آزمایش CBC برای تشخیص فقر آهن مفید است، زیرا اکثر افرادی که کمبود آهن دارند این موضوع را نمی‌دانند. برگرفته از  healthline

خطرات فقر آهن برای سلامتی چیست؟

اکثر موارد فقر آهن خفیف است و عارضه‌ای برای فرد ایجاد نمی‌کند. این وضعیت معمولاً به‌راحتی درمان می‌شود. بااین‌حال، اگر کمبود آهن درمان نشود می‌تواند مشکلات زیادی را برای فرد ایجاد کند که در ادامه به تعدادی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:

ضربان قلب سریع یا نامنظم

هنگامی‌که فرد دچار فقر آهن می‌شود قلب او باید خون بیشتری را برای جبران مقدار کم اکسیژن پمپاژ کند. این فرآیند منجر به ضربان قلب نامنظم می‌شود. این موضوع در موارد شدیدتر می‌تواند باعث نارسایی قلبی و یا بزرگ شدن قلب شود.

عوارض بارداری

اگر مادر باردار کمبود آهن داشته باشد کودک ممکن است نارس یا با وزن کم به دنیا بیاید. همچنین ممکن است اکسیژن کافی به جنین نرسد و از بین برود. اکثر پزشکان برای زنان باردار مکمل‌های آهن را به‌عنوان بخشی از مراقبت‌های دوران بارداری تجویز می‌کنند تا از این اتفاق جلوگیری شود.

تأخیر در رشد نوزادان و کودکان

نوزادان و کودکانی که به‌شدت دچار کمبود آهن هستند ممکن است رشد و نمو دیرهنگامی را تجربه کنند. همچنین این کودکان بیشتر مستعد ابتلا به عفونت و ویروس‌ها هستند.

چگونه فقر آهن را درمان کنیم؟

نحوه درمان فقر آهن به شدت و همچنین علت ایجاد آن بستگی دارد. کمبود آهن بیشتر به علت رژیم غذایی کم آهن و یا مشکلاتی در جذب آهن توسط بدن ایجاد می‌شود. در اینجا به چند گزینه درمانی برای کمبود آهن اشاره می‌کنیم:

ویال خوراکی نیوهم چو آ، یکی از داروهای تقویتی حاوی مقادیر زیادی آهن بوده که به منظور رفع نیازهای بدن به آهن مورد استفاده قرار می گیرد. این محصول همچنین می تواند    به رفع کمبود آهن و آنمی بدن کمک کرده و اثرات سویی روی دستگاه گوارش فرد ندارد.

استفاده از مکمل‌های آهن

قرص‌های آهن می‌توانند فقر آهن را جبران کنند. در صورت امکان بهتر است قرص آهن را با معده خالی مصرف کنید که بهتر جذب بدن شود. اگر معده شما مشکل دارد می‌توانید آن‌ها را همراه با غذا مصرف کنید. شاید لازم باشد این مکمل‌ها را به مدت چند ماه مصرف کنید. از عوارض جانبی قرص‌های آهن می‌توان به یبوست یا مدفوع سیاه اشاره کرد.

رژیم غذایی

رژیم غذایی محدود می‌تواند منجر به فقر آهن شود. با گنجاندن مواد غذایی زیر در رژیم غذایی خود می‌توانید از کمبود آهن پیشگیری کنید:

• • گوشت قرمز مانند گوشت گاو و بره
  • مرغ
  • تخم‌مرغ
  • غذاهای دریایی مانند میگو
  • لوبیا
  • تخم کدو و کدوحلوایی
  • سبزیجات با برگ سبز تیره مانند اسفناج
  • میوه‌های خشک مانند کشمش
  • آجیل
  • غلات غنی‌شده با آهن

کپسول سیدرال فورت فارمانوترا، محصولی کاملاً مؤثر و گیاهی است که در جذب آهن، بهبود و سلامت سیستم گوارشی و عوارض ناشی از تهوع و دل ‌درد بسیار موثر است. 

علاوه بر این موارد، ویتامین C هم می‌تواند به جذب آهن در بدن کمک کند. احتمالاً پزشک در هنگام تجویز قرص آهن به شما می‌گوید که این مکمل را با منابع ویتامین سی مانند آب‌پرتقال یا سایر مرکبات مصرف کنید. همچنین در هنگام استفاده از قرص‌های آهن بهتر است از مصرف چیزهایی که جذب آهن را کاهش می‌دهند مانند چای سیاه خودداری کنید.

درمان علل خونریزی

اگر علت فقر آهن خونریزی بیش‌ازحد باشد معمولاً با مصرف مکمل‌های آهن درمان نمی‌شود. پزشکان معمولاً برای افرادی که خونریزی شدید قاعدگی دارند قرص‌های ضدبارداری تجویز می‌کنند تا خونریزی آن‌ها را در هر ماه کاهش دهند.

اگر خونریزی شما ناشی از آسیب، تصادف، جراحت و یا مشکلات دیگر است باید ابتدا دلیل خونریزی را برطرف کنید و سپس به فکر درمان کمبود آهن باشید. در موارد خونریزی شدید باید به فرد خون یا آهن تزریق شود تا به‌سرعت جایگزین کمبود آهن و از دست دادن خون شود.

قرص آیرون پلاس هلث برست، یکی از داروهای تقویتی حاوی مقادیر زیادی آهن بوده که به منظور رفع نیازهای بدن مورد استفاده قرار می گیرد. این محصول همچنین می تواند به رفع کمبود آهن بدن کمک کرده و علاوه بر درمان آنمی، از بروز اثرات سو روی دستگاه گوارش فرد جلوگیری کند.

کلام آخر

احتمالاً تا اینجا متوجه شدید که فقر آهن چیست و چه خطراتی دارد. کم‌خونی فقر آهن شایع‌ترین نوع کم‌خونی است. این مشکل زمانی ایجاد می‌شود که بدن آهن کافی نداشته باشد. از دلایل ایجاد فقر آهن می‌توان نخوردن غذاهای غنی از آهن، از دست دادن خون به دلیل قاعدگی و ناتوانی در جذب آهن را نام برد.

اگر مشکوک به کمبود آهن هستید و علائمی که در بالا ذکر کردیم را دارید به پزشک مراجعه کنید تا برای شما آزمایش بنویسد. هیچ‌وقت خودتان اقدام به مصرف مکمل‌های آهن نکنید، چون افزایش آهن در خون منجر به یبوست و حتی آسیب‌های کبدی می‌شود.