کم کاری تیروئید چیست؟ از کم کاری تیروئید تا راه های پیشگیری از آن

علائم بارز ابتلا به اختلال کم کاری تیروئید چیست ؟

در مورد علائم تیروئید باید این را بدانید که با دایره‌ی بزرگی از علائم سرو کار خواهیم داشت، علت تنوع بالای این علائم در ارتباط با تیروئید و هورمون‌های تیروئید است که تقریبا روی اغلب سیستم‌های بدن از فرق سر تا نوک پا اثر می‌گذارد. به همین دلیل است که در کنار هر مشکلی که به وجود می‌آید اغلب یک توصیه‌ی انجام آزمایش تیروئید هم وجود دارد.

علائمی که به طور مستقیم مرتبط با وجود اختلال تیروئید در افراد است می‌تواند در افراد سالم (منظور افرادی که این اختلال را ندارند) هم دیده شود. در اینجا به برخی از این علائم اشاره می‌کنیم:

•  

  • خستگی و ضعف؛
  • خشکی پوست و مو؛
  • افزایش وزن بی‌دلیل؛
  • مقاومت در مقابل کاهش وزن - متابولیسم پایین؛
  • افسردگی و اضطراب؛
  • ایجاد یبوست و اختلال گوارش مثل نفخ؛
  • ضعف و خستگی در عضلات حین ورزش کردن؛
  • ایجاد تنگی نفس با تاثیر بر ریه‌ها.

همان‌طور که می‌بینید تقریبا سیستمی نیست که اگر تیروئید به طور واضح کم‌کار شود علائمش را نبینیم، از طرفی هم این علائم واقعا می‌توانند ربطی به اختلال تیروئید نداشته باشند؛ به همین دلیل هم اغلب متخصصین رشته‌های زنان، قلب، کم‌خونی هرگاه در مراجع شاهد مشکلی هستند برای پیدا شدن دلیل یکی از راه‌ها را انجام تست تیروئید می‌بینند؛ اما به طور کلی 60 درصد افرادِ جامعه تقریبا یکی از علائم فوق را دارا هستند و نیازی نیست به واسطه‌ی داشتن یکی از این علائم حتما برای انجام تست تیروئید اقدام کرد.

چه عواملی موجب کم کاری تیروئید می‌شود و آیا راهی برای جلوگیری از آن وجود دارد؟

هاشیموتو:

شایع‌ترین دلیلی که موجب کم‌کاری تیروئید می‌شود بیماری سیستم ایمنی است که فقط روی تیروئید اثر می‌گذارد، نام این بیماری را به احترام کسی که اولین بار این مورد را گزارش کرده است هاشیموتو گذاشته‌اند. هاشیموتو نوعی بیماری است که در آن سیستم ایمنی بدن خود اقدام به تولید مقداری تیروئید می‌کند و بر علیه تیروئید خود بدن عمل کرده و موجب تخریب آن می‌شود.

هاشیموتو تا حد زیادی به ژنتیک مرتبط است، به این معنی که در خانواده‌هایی با سابقه‌ی ابتلا به بیماری سیستم ایمنی بیشتر دیده می‌شود. می‌توان عوامل ابتلا به تیروئید کم‌کار را در سطح جهان دسته‌بندی کرد. به طور مثال در کشورهایی با کمبود یُد، کم کاری تیروئید شایع است. کمبود یُد معمولا در کشورهای آفریقایی دیده می‌شود.

التهاب‌ تیروئید:

علت دیگری که می‌توان برای اختلال کم کاری تیروئید برشمرد التهاب‌های تیروئید است که این مورد تا حدی هم مشابه هاشیموتو است.

مصرف برخی داروها:

علت دیگر را می‌توان به مصرف بعضی از داروها منتسب کرد. برخی از این داروهای پزشکی به طور مستقیم موجب کم کاری تیروئید می‌شوند؛ اما اگر می‌گویید هیچ‌یک از این عوامل را تجربه نکرده‌ام پس چرا مبتلا به کم‌کاری تیروئیدم باید گفت احتمال قریب به یقین موضوع همان هاشیموتو عدم تنظیم در سیستم ایمنی بدن باشد.

روش‌ پیشگیری از ابتلا به کم کاری تیروئید چیست؟

کلام آخری که باید همین ابتدا به آن رسید این است که خیر، روشی که به کمک آن بتوان جلوی این اختلال را گرفت، حداقل تا به امروز وجود ندارد و نمی‌توان فرضا برای پیش‌گیری از ابتلا به کم کاری تیروئید روی سیستم ایمنی اعمالی انجام داد که چه بسا عوارضی بیش از منفعت داشته باشند.

برخی مطالعاتی که انجام‌شده به این موضوع اشاره می‌کنند که هرگاه سلنیوم یا آنتی‌بادی در خون فرد بالا بود می‌توان به کمک آنتی TPO یک مقدار غلظت آن را پایین آورد. در این صورت احتمال اینکه کم‌کاری تیروئید برطرف شود وجود دارد؛ با این حال از آنجا که این مطالعات خیلی کم بوده و نمی‌توان به آنها استناد کرد این توصیه که مثلا به طور روزانه سلنیوم مصرف کنیم تا از ابتلا به اختلال تیروئید در امان بمانیم هوشمندانه نیست. بنابراین به ابتدای کلام باز می‌گردیم، خیر تا به امروز هیچ روش پیشگیرانه‌ای برای موضوع وجود ندارد.

انجام تست تیروئید در چه زمان‌هایی لازم است؟

با توجه به این که تنوع علائم کم کاری تیروئید بالاست، این سوال مطرح است که هرچند وقت یک بار باید برای انجام تست تیروئید اقدام کرد؟ اصطلاحی وجود دارد تحت عنوان غربال‌گری، به این معنا که به چه طریق بیماریابی کنیم. به طور کلی توصیه نمی‌شود که همه‌ی افراد به شکل دوره‌ای اقدام به تست دادن بکنند. تست دادن برای افراد پرخطر که به آن‌ها گروه «های ریسک» گفته می‌شود یک الزام است و نباید برای سایر افراد به یک باید تبدیل شود.

به طور مثال افراد بالای 50 تا 60 سال در لیست افراد پرخطر برای ابتلا به کم‌کاری تیروئید هستند؛ بنابراین این گروه حتی اگر علائمی هم نداشته باشند باید تست تیروئید داده تا نسبت به وجود یا عدم وجود این عارضه در ایشان به اطمینان رسید.

موضوع قابل توجه دیگر این است که نسبت زنان به مردان در ابتلا به کم کاری تیروئید 2 تا 3 برابر است به همین علت هم باید زنان در این بازه‌ی سنی بیش از مردان نسبت به وضعیت تیروئید خود آگاهی داشته باشند.

گروه «های ریسک» و الزام به انجام تست‌های تیروئید

گروه دیگری که باید نسبت به انجام تست تیروئید حساس باشند گروهِ در معرض خطر است، این گروه به کسانی اطلاق می‌شود که در صورت ابتلا به کم کاری تیروئید صدمات جدی خواهند دید، این گروه را می‌توان به صورت زیر دسته‌بندی کرد:

• • کودکان دارای اختلال رشد؛
  • افراد دارای بیماری سیستم ایمنی؛
  • افرادی که خود یا بستگانشان مبتلا به بیماری‌های سیستم ایمنی چون MS هستند؛
  • مصرف کنندگان داروهایی چون آمیودارون برای قلب؛
  • مصرف کنندگان لیتیم برای بیماری‌های اعصاب و روان؛
  • افراد دارای تیروئید بزرگ یا تیروئید گره‌ای.

این گروه از افراد باید تست تیروئید بدهند و ممکن است حتی این تست را به صورت دوره‌ای تکرار کنند. منظور از تست تیروئید همان آزمایش خون TSH بوده که نسبت به عملکرد تیروئید خیلی حساس و دقیق است؛ بنابراین برای بیماری‌یابی از تست‌های خوبِ دوره‌ای تیروئید محسوب می‌شود.

دقت داشته باشید که اگرچه انجام تست تیروئید برای افراد علامت دار را دارای اهمیت شمردیم؛ اما این بدان معنا نیست که لزوما هر فردی با یک علامت نیاز به انجام تست دارد. علائم مربوط به کم کاری تیروئید در جامعه دارای تنوع بالایی است و چنانچه تنها با یک علامت توصیه به انجام تست تیروئید شود این موضوع بسیار پرهزینه خواهد بود. تنها زمانی انجام این تست منطقی خواهد بود که فرد همزمان دو تا سه علامت کم کاری تیروئید را دارا باشد.

انجام تست TSH آیا ملاحظات خاصی دارد؟

تستی که برای تشخیص کم کاری تیروئید انجام می‌شود یک آزمایش خون TSH است که نیاز به رعایت شرایط خاص از جمله ناشتا بودن فرد هم ندارد. میزان TSH اگر میانگین بین 0.5 تا 4.5 باشد در محدوده‌ی طبیعی است و تا حد زیادی تضمین‌کننده‌ی این مطلب است که تیروئید هیچ مشکلی ندارد.

انجام تست همزمان با  مصرف داروهای کم کاری تیروئید

افرادی که در حال مصرف لووتیروکسین برای اختلال کم کاری تیروئید هستند در ابتدا برای مشخص شدن دوز مورد نیاز هر فرد لازم است هر 4 تا 8 هفته تست بدهند تا دوز مورد نیاز مشخص شود. بعد از آن بسته به نیاز فرد برای دریافت تیروکسین فواصل چکاپ شدن تعین می‌شود.

برای مثال اگر فردی به 100 تا 150 گرم تیروکسین نیاز دارد، فواصل چک کردن بین 6 تا 12 ماه تغییر می‌کند. این موضوع البته همراه با شرط و شروطی خواهد بود از جمله اینکه برند دارو عوض نشود و یا تغییرات شدید وزنی در فرد به وجود نیاید.

دو نوع هورمون به نام‌های T4 و T3 که هر دو در خون ترشح می‌شوند به همراه هورمون TSH که هورمون محرک تیروئید خوانده می‌شود و توسط غده‌ی هیپوفیز تولید می‌شود در ارتباط مستقیم با تیروئید عمل می‌کنند. وظیفه‌ی TSH تنظیم مقدار ترشح هورمون‌های مربوط به تیروئید است یعنی اندازه‌ی ترشح T3 و T4 توسط THS کنترل می‌شود.

T4 با TSH یک رابطه‌ی خطی دارد به این معنا که اگر ذره‌ای از دوز T4 به واسطه‌ی مصرف لیئوتیروکسین کم یا زیاد شود میزان TSH به مقدار زیادی تغییر می‌کند. برای شفاف شدن موضوع به این مثال دقت کنید. فردی که مصرف لیئوتیروکسین خود را به نصف برساند این احتمال را رقم می‌زند که میزان TSH را 40 تا 80 برابر افزایش دهد؛ بنابراین تست کم کاری تیروئید به وسیله‌ی TSHصورت می‌گیرد.

مصرف خود سرانه‌ی دوز مصرف دارو

چنانچه دوز مصرف تیروکسین را تغییرات زیادی بدهیم به دلیل اینکه میزان TSH مدام در حال کاهش و افزایش است منجر به اضطراب فرد شده و شکایت بیمار را به همراه دارد. گاهی برخی بیماران شکایت دارند که چرا نمی‌توانند تیروئید خود را تنظیم کنند؟ پاسخ این سوال را باید اینگونه داد، به این علت که تغییرات دوز مصرف لیئوتیروکسین به دلیل جلوگیری از تغییرات زیاد THS به کندی صورت می‌گیرد. گاهی بیماران برای زودتر به نتیجه رسیدن به طور سرخود اقدام به نصف کردن مصرف دارو می‌کنند که عواقب و نتایج را تحت تاثیر قرار می‌دهد و بهتر است به روند درمان خود پایبند باشند.

پزشک عمومی یا فوق تخصص غدد

به طور کلی گروه‌هایی که در ادامه از آنها نام می‌بریم الزام دارند زیر نظر فوق تخصص غدد به درمان خود بپردازند:

• • کودکان و افرادی که در سنین پایین مبتلا به اختلال تیروئید شده‌اند؛
  • افرادی که در دوران بارداری به سر می‌برند، به دلیل اینکه تنظیم مناسب دوز دارو روی هوش بچه تاثیرگذار است و تفسیر تست‌ها تا حدودی با چالش و سختی همراه است؛
  • افراد مسن؛ چراکه اغلب این گروه بیماری‌های زمینه‌ای دارند و در صورت عدم تنظیم صحیح دوز دارو می‌تواند منجر به ایست قلبی در ایشان شود؛
  • افراد با بیماری‌های زمینه‌ای چون بیماری‌های قلبی، کلیوی، ریوی، کبدی و بیماری‌های پیشرفته‌ی دیگر؛
  • افرادی که آمیو دارون یا هر دارویی مربوط به قلب که روی تیروئید اثر می‌گذارد را مصرف می‌کنند؛
  • افرادی که برخی داروهای روانپزشکی را مصرف می‌کنند، این داروها هم مستقیما روی تیروئید اثرگذار است؛
  • افرادی که همزمان با گره تیروئید کم کاری تیروئید یا سرطان تیروئید هم دارند.

به جز طیف بالا سایر افرادی که در سنین جوانی یا بزرگسالی به هاشیموتو مبتلا هستند و جز این مشکل دیگری ندارند، هیچ لزومی به درمان گرفتن از فوق تخصص غدد ندارند. درواقع این افراد به کمک یک پزشک عمومی یا اینترشیپ می‌توانند به سادگی وضعیت خود را مدیریت کنند. می‌توان گفت در مواردی این اختلال بسیار ساده بوده و با دریافت لیئوتیروکسین و تنظیم دوز به کمک آزمایش می‌توان در فرآیند طولانی مدت درمان را ادامه داد.

زمان و مصرف قرص‌ها

قرص لووتیروکسین توصیه می‌شود به صورت ناشتا و در زمانی بین 30 تا 60 دقیقه قبل از مصرف غذا میل شود. اما اگر فردی این امکان برایش شب‌هنگام فراهم‌تر است می‌تواند قرص خود را 3 الی 4 ساعت یعد از صرف شام و به هنگام خواب میل کند. حتی خوردن قرص 3 تا 4 ساعت بعد از صرف نهار به شرط اینکه تا 1 ساعت بعد از صرف ناهار چیزی میل نکند هم مقدور است. این زمان‌های متنوع مصرف قرص لووتیروکسین است که نیمه‌ی عمر طولانی دارد. این نیمه‌ی عمر حدود 7 روز بوده و اثرگذاری آن در بدن طولانی‌مدت می‌ماند.

تعهد به زمان دقیق مصرف قرص یا تعامل با شرایط فرد بیمار؟!

گاهی فرد به دلیل فراموشی با وجود آزادی انتخاب در 3 زمانی که گفته شد در یک روز قرص را مصرف نمی‌کند در این صورت می‌تواند فردای آن روز دوز مصرفی را تا 2 برابر برساند. تنوعات این چنینی در درمان وجود دارد به خصوص در مورد افرادی که به دلایل مختلف مشغله‌های زیادی دارند و به طور کلی همکاری خوبی در فرآیند درمان از خود نشان نمی‌دهند.

گاهی در خصوص برخی افراد که احتمال می‌رود مقید به رعایت دقیق موارد مصرف در زمان‌های تعین‌شده نباشند توصیه می‌شود با فرض اینکه روزانه باید 1 عدد لیووتیروکسین مصرف شود می‌توان 7 قرص 100 میکرو در هفته را تبدیل به دو دوز 3.5 عدد کند و دوز اول را ابتدای هفته و دوز دوم را اواسط هفته مصرف کند. بر اساس مطالعاتی که در این زمینه صورت گرفته با این شرایط هم تنظیم تیروئید اتفاق افتاده است؛ اما قطعا حالت بهینه‌تر مصرف به موقع دارو است و جز در مواردی که به دنبال جایگزین روش بهتر از بد هستیم نباید این توصیه‌ها را اجرایی کرد و بهتر است متعهد به زمان دقیق برنامه‌ی درمانی باشیم.

توصیه‌های عمومی پزشکی و تفاوتش با توصیه‌های فرد به فرد

یک نکته‌ای را که بد نیست اینجا به آن اشاره کنیم بحث توصیه‌های عمومی در پزشکی است. همواره زمانی که پای این توصیه‌ها به میان می‌آید یک چالشی بین این مطلب که چه کاری آسان‌تر است یا چه کاری درست‌تر است به وجود می‌آید. دقت کنید در توصیه‌های پزشکی تلاش می‌شود میانگین این موضوع در نظر گرفته شود، بر این اساس اگرچه درست‌تر این است 60 دقیقه قبل از صرف غذا قرص را مصرف کرد؛ اما برای بیمار راحت‌تر است که این زمان را تا 30 دقیقه کاهش دهد.

 برای همین منظور هم عموما چنین میانگین‌هایی در توصیه‌ها وجود دارد که مهم است بیمار از آن حداقلِ توصیه شده فراتر نرود. در مثال فوق اگر به بیمار توصیه شود که حتما یک ساعت قبل از صرف صبحانه قرص را مصرف کند این احتمال وجود دارد که فرد به دلیل کوتاهی زمان بین صبحانه خوردن و رفتن به سرکار، تصمیم بگیرد هر زمان مایل بود قرص را مصرف کند و از آنجا که آدم‌ها شرایط گوناگونی دارند گاها توصیه‌ها به افراد با شرایط متفاوت با هم فرق دارند و این تفاوت منطقی خواهد بود.

تداخل داروهای بارداری، هورمونی، لیتیم و مکمل آهن با داروهای تیروئید

یک لیست تداخلات دارویی وجود دارد که برخی از آنها ممکن است از منظر بالینی خیلی مهم نباشد؛ ولی برخی دیگر دارای اهمیت بیشتری هستند به طور مثال فردی که همزمان با لیووتیروکسین از قرص کلسیم و آهن هم استفاده می‌کند باید بین خوردن قرص لیووتیروکسین با کلسیم و آهنش 4 ساعت فاصله بیندازد.

همچنین توصیه می‌شود مصرفِ بعضی از داروها مثل سوکرالفیت که جذب مواد گوارشی را کم می‌کند یا ونوستات که دافع چربی بوده و برای چاقی تجویز می‌شود 4 ساعت با مصرف لووتیروکسین فاصله داشته باشد.

قرص کلمگزینک هلث اید، یکی از داروهای تقویتی حاوی مقادیر زیادی کلسیم، روی و منیزیم بوده که می تواند به سلامت موها، ناخن ها و استخوان ها کمک کند. این محصول به مقاومت هرچه بیشتر ساختار اسکلتی بدن کمک کرده و می تواند از بروز پوکی استخوان جلوگیری می‌کند. برای مشاهده و خرید آنلاین قرص کلمگزینک هلث اید روی لینک آبی کلیک کنید.

همین‌طور از آنجا که مصرفِ  امپرازول و پنتوپرازول موجب کاهش اسید معده می‌شوند این سوال مطرح می‌شود که ضرورتی به ایجاد فاصله بین این قرص با قرص اختلال تیروئید وجود دارد؟ در پاسخ باید گفت لزوم جدی در این رابطه وجود ندارد؛ ولی به طور کلی بهتر این است که اگر فرد قصد دارد همزمان مصرف این دارو را شروع کند فرآیند تست برای تنظیم دوز دارو را زودتر انجام دهد تا دوز مصرفی مشخص شود. مهم‌ترین داروهایی که توصیه می‌شود با فاصله از داروهای تیروئید مصرف شود کلسیم، آهن و منیزیم است و جز این‌ها سایر داروها اثر کمتری روی لیووتیروکسین دارند. 

لیتیوم که در بیماران دو قطبی مصرف می‌شود  خود موجب کم کاری تیروئید و هاشیموتو می‌شود به همین دلیل توصیه می‌شود مریض به شکل دوره‌ای آزمایش بدهد که اگر نیاز به افزایش دوز دارو بود اقدام شود.

حواشی افزایش Anti TPO در بدن 

این بحث به ازای هر فرد قابل تعمیم نیست. به طور کلی هرآنچه در این مقاله می‌خوانید توصیه‌هایی عمومی است و افراد برای گرفتن راهکارهای منحصر به شرایط خودشان باید به توصیه‌ی درمانگر خود گوش بسپارند.

Anti TPO  یک آنتی بادی است که در بدن بالا می‌رود و ضد یکی از آنزیم‌های تیروئید است و این موجب می‌شود که تیروئید نتواند هورمون‌های خود را درست بسازد و این موجب کم‌کاری تیروئید می‌شود.

افرادی که دارای  Anti TPO بالا هستند باید به این نکته توجه داشته باشند که بالا رفتن غلظت این آنتی بادی از یک حدی بیشتر جای نگرانی ندارد، چه بسا بالا رفتن بیش از یک حدی می‌تواند حتی مثبت هم تلقی شود و نباید مثلا اگر غلظت آن به 10 هزار رسید نگرانی در فرد به وجود بیاورد. این عدد تنها نشان‌دهنده‌ی این مطلب است که فرد تا 2 درصد مستعد ابتلا به کم کاری تیروئید و گواتر است؛ بنابراین بهتر است تحت نظر پزشک باشد و سالانه با انجام تست‌های مربوطه  نسبت به اوضاع تیروئید خود اطمینان حاصل کند.

امکان کاهش غلظت Anti TPO آری یا خیر؟!

مطالعات بسیار کمی در مورد مصرف سلنیوم در پرکاری تیروئید و کم کاری تیروئید وجود دارد که موجب می‌شود غلظت آنتی بادی در خون پایین بیاید؛ اما از آنجا که در این زمینه مطالعات کمی وجود دارد توصیه کردن آن مرسوم نیست. بنابراین جز در موارد استثنا مداخله‌ای در پایین آوردن Anti TPO نمی‌شود.

آیا کم کاری و پرکاری تیروئید قابل درمان است؟

در مورد آینده که قطعا نمی‌توان نظری داشت، علم همواره در حال رشد است و ممکن است در این خصوص هم روزی بشر را غافلگیر کند؛ اما تا اطلاع ثانوی باید قرص را مصرف کرد. به ویژه افرادی با TSH 15-20 نباید به فکر قطع مصرف داروی خود باشند. باید بر اساس نتایج آزمایش‌ها پیش رفت و تصمیم گیری کرد. در مورد افرادی که کم کاری تیروئید خفیف دارند ممکن است برای مدتی وضعیف تیروئیدشان به حالت نرمال بازگردد به همین دلیل در مورد این گروه تا 30 درصد ممکن است قطع مصرف دارو در مسیر درمان پیش بیاید؛ اما افراد با پرکاری تیروئید شدید بسیار نادر اتفاق می‌افتد که بتوانند مصرف داروی خود را قطع کنند.

پاسخ این سوال را باید با یک نه قاطع داد. علم هنوز نمی‌داند که چرا بیماری‌های سیستم ایمنی همچون ام اس ایجاد می‌شود. فرضیه‌هایی در این زمینه وجود دارد و عواملش تا حدی شناسایی شده است؛ اما همچنان دانش موجود در این زمینه محدود است و به واقع اگر دانش ما زیاد بود این احتمال وجود داشت که راه‌های پیش‌گیری بیشتری هم داشتیم. آنچه تا به امروز علم به آن دست یافته است ارتباط ژنتیک و در مواردی عوامل اکتسابی با بیماری تیروئید است؛ اما این بحث هنوز زوایای پنهان و ناشناخته‌ای دارد.

مصرف قرص‌ها می‌تواند کیفیت زندگی فرد را به کیفیتی همچون زندگی افرادِ بدون این عارضه تبدیل کند؟

در ابتدا باید یادمان باشد عمده‌ی علائمی که شما به عنوان یک مبتلا به اختلال کم کاری تیروئید درگیر آن هستید در افراد بدون اختلال هم وجود دارد. به طور مثال فرد دچارِ مقداری بی‌حوصلگی است که بعد از درمان بخشی از آن رفع شده و بخش کوچکتری از آن باقی می‌ماند. در چنین شرایطی برای حل آن بخش باقی‌مانده باید به دنبال علت‌های دیگری باشد.

به طور کلی در افراد مسن این علائم یا بهبود پیدا نمی‌کنند و یا در صورت بهبود زمان طولانی‌تری را نیاز دارند. یکی از علائم اختلال تیروئید خشکی پوست است، فرد مسنی که در پروسه‌ی درمان اختلال تیروئید قرار دارد، چیزی بین 3 تا 6 ماه تا بهبودی خشکی پوستش زمان لازم دارد؛ اما گاهی علت مشکل پوستی فرد می‌تواند چیزی جز اختلال تیروئیدش بوده باشد. مثلا ابتلا به یبوست در افراد سن بالا شایع است و خشکی پوست از عوارض یبوست هم است یا حتی فرد رژیم کم فیبر و فقیری دنبال می‌کند.

همچنین می‌تونید برای مشاهده و خرید کپسول سلن پلاس یورو ویتال و تمامی محصولات سلنیوم روی لینک آبی کلیک کنید.

پس در عمده‌ی افراد با قرار گرفتن در فرآیند درمان و گرفتن دارو علائم مربوط به اختلال تیروئیدشان به حالت قبل برمی‌گردد و از این منظر دیگر هیچ تفاوتی با افراد بدون این عارضه ندارند؛ اما هستند گروه نادری که برخی از این اختلال خُلق، بی‌حالی، افسردگی و خشکی پوستشان حتی با شروع درمان هم به حالت قبل بازنمی‌گردد.

 از آنجا که تیروئید دو نوع هورمون T4 و T3 ترشح می‌کند و فرد در طی درمان T4 دریافت می‌کند که در بدن به T3 تبدیل می‌شود ، در برخی از افراد میزان T3  به میزان کافی بالا نمی‌آید، در برخی مطالعات نشان داده شده است بعضی از افراد با هر دو نوع T3 و T4(تیروکسین معمول) حالشان رو به بهبودی می‌رود و توصیه بر این است به این افراد هر دو این هورمون‌ها را بدهیم تا سرحال‌تر شده و خلق بهتری داشته باشند. همان‌طور که بالاتر هم اشاره شد این گروه بسیار نادر هستند و درصورتی که بنا باشد چنین مداخله‌ای در دریافت هورمون داشته باشند حتما باید زیر نظر فوق تخصص غدد انجام شود. غیر از این گروه عمده‌ی علائم در سایر افراد به حالت قبل برمی‌گردد.

اضافه وزن و کم کاری تیروئید

در بیماری‌های غدد مثل بیماری تیروئید، پلی کیستیک تخمدان و بیماری‌های فوق کلیه وابسته به اینکه شدت بیماری چه میزان است اضافه وزن می‌تواند بین 5 تا 15 کیلو متاثر از این اختلالات باشد.

مصرف قرص‌های تیروئید و تهدید عوارضی چون افسردگی، پوکی استخوان و ..

چنانچه فرد شروع به مصرف قرص‌های کم کاری تیروئید کند؛ اما آزمایش‌های دوره‌ای خود را انجام ندهد در این شرایط تیروئید به سمت پرکاری پیش‌ می‌رود. البته این به مفهوم پرکاری تیروئید نیست؛ بلکه به واسطه‌ی بالا رفتن دوز دارو میزان هورمون در بدن زیاد می‌شود. طبق شواهد این اتفاق در اثر مصرف لیئوتیروکسین در 20 درصد افراد اتفاق می‌افتد، افرادی که یا آزمایش‌های دوره‌ای خود را مرتب انجام نمی‌دهند و یا اینکه برند داروی خود را عوض می‌کنند.

حال چنانچه دوز مصرفی فرد دستخوش تغییرات نشود و تنظیم باشد بر اساس مطالعات صورت گرفته خوردن این داروها تاثیری بر استخوان‌ها نخواهد داشت. در افرادی که دوز بالاتری از لیئوتیروکسین دریافت می‌کنند که نمی‌توان TSH را نرمال نگه داشت؛ بلکه آنقدر آن را پایین نگه می‌داریم که شبیه پرکاری تیروئید می‌شود در سنین بالا یا در زنان بعد از یائسگی  مصرف این داروها اثر کوچکی روی تراکم استخوان می‌گذارد در چنین شرایطی پزشک با بررسی به این نتیجه می‌رسد که عود سرطان مهم‌تر ست یا اندکی پوکی استخوان فرد.

اما در کم کاری تیرئیدی که دوز داروی دریافت شده تنظیم باشد عارضه‌ی خاصی هم به وجود نمی‌آید. ممکن است در گروه نادری از افراد در شروع دریافت دارو مقداری سردرد را شاهد باشیم؛ بنابراین می‌توان گفت عموما لیئوتیروکسین داروی کم عارضه‌ای است به ویژه اینکه زیر نظر پزشک و با دوز تنظیم‌شده مصرف شود. افراد مبتلا به بیماری قلبی حتما باید تحت نظر پزشک لیئوتیروکسین دریافت کند به ویژه اینکه در ابتدا این افراد ممنوعیت مصرف لیئوتیروکسین دارند.

اما داروهای پرکاری تیروئید (متی مازول و پروپیل تیواوراسیل) که اولی به ندرت موجب کمبود گلبول‌های سفید و کم خونی می‌شوند، این موضوع البته به حدی نادر ست که به ازای هر 1000 نفر تنها 3 نفر ریسکِ اتفاق افتادن دارد. عارضه‌ی شایع داروهای پرکاری تیروئید شامل حساسیت، خارش با یا بدون کهیر است که می‌توان با تعویض داروها یا پایین آوردن دوز دارو و یا تجویز داروهای ضد حساسیت مثل آنتی هیستامین  این عوارض را تعدیل کرد؛ اما پروپیل تیواوراسیل به ندرت همراه با عوارض کبدی است به همین جهت هم هنگامی که فرد در فرآیند دریافت این دارو است باید کم خونی و کاهش گلبول‌های سفید و همچنین عوارض کبدی احتمالی در وی بررسی شود.

تغذیه در افراد مبتلا به کم کاری تیروئید با توجه به محدودیت‌هایی چون منع مصرف کربوهیدرات، قهوه، کلم و ..

به خاطر داشته باشید همواره در پزشکی اگر توصیه به مصرف کردن یا مصرف نکردن ماده‌ای می‌شود هوشمندانه به دنبال میزان اثرگذاری‌اش باشید. در پزشکی اهمیتی ندارد چه چیزی موثر است و چه چیزی موثر نیست؛ بلکه میزان اثرگذاری است که می‌تواند بسیار مهم باشد.

به طور مثال اگر پزشک به شما بگوید نمک نخورید چراکه عامل موثر بر فشار خون شماست، از آنجا که 5 تا گاهی 20 میلی‌متر روی کاهش فشار خون شما اثر دارد پس دارای میزان اثرگذاری بالایی است و این توصیه قابل اعتنا و اهمیت است.

حال اگر به شما گفته شود مصرف سیر موجب کاهش 3 میلی‌متر(عدد فرضی است) فشار در شما می‌شود، واضح است که میزان اثر گذاری پایین است و با آن حجم از بوی بد و لذتی که از مصرف مداوم سیر نمی‌برید بهتر است به جای مصرف سیر ورزش کنید و آن مقدار کاهش را با ورزش کردن ایجاد کنید.

نکته‌ی موثر در تیروئید این است که تک تک مواد غذایی در آن اثر خیلی کمی دارد و چندان مهم نیست. در مورد مواد غذایی دارای ید مثل قهوه در افرادی که لیئوتیروکسین مصرف می‌کنند چندان اهمیتی ندارد؛ چراکه تیروئید در این فرد با مصرف لیئوتیروکسین در حال تنظیم شدن است و خوردن و نخوردن قهوه و کلم هیچ تاثیری ندارد. باید بدانید لیئوتیروکسین خود سرشار از ید است. البته مواردی که در این بخش به آن اشاره شد در خصوص افرادی که در حال مصرف دارو هستند صدق می‌کند.

مداخله‌ی رژیم غذایی در افراد مستعدِ ابتلا به اختلال تیروئید بدون مصرف لیئوتیروکسین

رژیم‌های افراطی با مصرف ید خیلی زیاد می‌تواند تیروئید را کم کار کند؛ اما به طور معمول ما مصرف ید خیلی زیاد نداریم. در حال حاضر در مقالات پزشکی آمده است رژیم‌های حذف ید عمدتا برای افراد مبتلا به سرطان ید است که باید فرد در مرحله‌ی درمان ید رادیواکتیو بگیرد تا سلول‌های سرطانی در بدن فرد در صورت وجود از بین برود.

 4 هفته پیش از گرفتن ید رادیواکتیو فرد در رژیم حذف ید می‌رود به این صورت که کلم، کنسرو، داروهای ید دار، نمک ید دار حذف می‌شود. در باقی موارد رژیم غذایی که تیروئید فرد را بهتر یا بدتر کند نداریم. مگر اینکه فرد یک رژیم افراطی را در پیش بگیرد که در چنین شرایطی فرد با تیروئید نرمال هم می‌تواند در معرض آسیب باشد.

تاثیر ورزش بر کم کاری تیروئید چگونه است؟

فردی که مبتلا به کم کاری شدید تیروئید است و درمان هم نشده است ورزش می‌تواند در او موجب اسپاسم عضله شود؛ بنابراین به این فرد توصیه می‌شود مادامی که وضعیت تیروئید در او کنترل شود اقدام به ورش نکند؛ اما در افراد با اختلال کم کاری و پرکاری تیروئید خفیف، اصولا ورزش روی عملکرد تیروئید تاثیری ندارد و فرد می‌تواند هر ورزشی را انجام دهد.

افراد مبتلا به هاشیموتو با توجه به خود ایمنی بودن آن، آیا بیش از سایرین احتمال ابتلا به سایر بیماری‌های خودایمنی چون  MS دارند؟

این احتمال بسیار پایین است و توصیه به تست دادن‌های مداوم نمی‌شود. در بعضی از بیماری‌های دیگر این امکان پررنگ می‌شود که فرد به بیماری هاشیموتو هم مبتلا شود ولی برعکس این گزاره بسیار بسیار نادر است.

سوالات مربوط به اختلال کم‌کاری تیروئید به همین‌جا ختم نمی‌شود؛ بنابراین اگر هنوز برای بخشی از سوالات خود پاسخ مناسب پیدا نکرده‌اید ناامید نشوید که ادامه‌ی این مطلب را در لینک «کم کاری تیروئید و حواشی آن (2)» می‌توانید مطالعه کنید. از جمله موضوعاتی که در مقاله‌ی معرفی شده خواهید خواند بحث زنان باردار و درگیری‌های اختلال تیروئید است.